„Marzena Chrost” – książki

Księga Jubileuszowa dedykowana prof. dr. hab. Andrzejowi Michałowi de Tchorzewskiemu z okazji 75. rocznicy urodzin i 45-lecia pracy naukowej. Niniejsza Księga Jubileuszowa jest dedykowana Panu Profesorowi zw. dr hab. Andrzejowi Michałowi Tomaszowi de Tchorzewskiemu w 75. rocznicę Jego urodzin i 50-lecie pracy naukowo-dydaktycznej i organizacyjnej. Praca ta zaowocowała licznymi, odpowiedzialnymi funkcjami, między innymi prorektora ds. dydaktycznych (1987-1990) i rektora (1990-1993; 1993-1996; 1999-2002) Wyższej Szkoły Pedagogicznej/Akademii Pedagogicznej im. Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy. Tytuł tomu jubileuszowego Wychowanie – Socjalizacja – Edukacja oddaje kierunki i obszary badań Profesora. Jego liczne prace, poszukujące na gruncie pedagogiki tożsamości polskiej teorii wychowania, nowych orientacji metodologicznych i reperkusji praktycznych osadzonych w kontekstach historycznych i filozoficznych, stanowią ważny wkład w polską myśl pedagogiczną. Cenione i uważane wręcz za prekursorskie są badania z zakresu pedagogiki rodziny, ze szczególnym uwzględnieniem jej funkcji edukacyjnych, kondycji wychowawczej oraz transformacji w okresie przemian. Oprócz nich równie istotne są badania i publikacje Profesora na temat aksjologii pedagogicznej oraz problematyki etyczno-deontologicznej zawodu nauczycielskiego. Z nią wiązał Jubilat swoje badania empiryczne i rozważania teoretyczne dotyczące procesów kształcenia i formacji osobowościowej, w tym świadomości kandydatów na nauczycieli.   Prezentowany zbiór studiów został podzielony na sześć części. Część pierwsza zawiera teksty okolicznościowe z wątkami biograficznymi, bibliografię autorską oraz wykaz doktoratów wypromowanych przez Profesora. Ten dział Księgi zamyka Tabula Gratulatoria. Kolejne działy Księgi Jubileuszowej zatytułowane są następująco: II. Trójjednia: filozofia – nauka – pedagogika; III. Wartości i poszukiwania współczesnych teorii wychowania; IV. Meandry wychowania; V. Rodzina w kontekście przemian globalizującego się świata; VI. Osoba i zawód nauczyciela.

Procesy integracji kulturowej nie mogą nie interesować szkoły. Stają się one - jako część etnopedagogiki - szczególnym przedmiotem refleksji dydaktycznej i wychowawczej, ponieważ kształtują rozwój i procesy świadomości oraz tożsamości ucznia, wcześniej - przedszkolaka. W literaturze przedmiotu zakłada się kreowanie kilku nurtów rozwoju człowieka i jego kultury, od przedszkola i szkoły poczynając: nurt tradycji i kultury regionalnej, związany z nabywaniem tożsamości rodzinno-lokalno-parafialnej, nurt kultury narodowej materialnej i duchowej, bazujący na wybitnych osobistościach historii i dziejach narodowych, jednoczących wydarzeniach i wspólnych losach, nurt kultury państwowej, oparty na historii i wkładzie Polski w historię państwa i prawa oraz nurt międzykulturowy, nurt dialogu kulturowego i cywilizacyjnego, kreujący właśnie tożsamość pogranicza - wielopłaszczyznową i wielopoziomową. Nie trzeba nikogo przekonywać, iż wszystkie te nurty podejmowane są przez współczesną szkołę w Polsce, Czechach, Słowacji i Niemczech, a wymiary poszczególnych aspektów tych zagadnień podjęte zostały w niniejszym tomie.

Leszek Kołakowski stwierdził, że jednym z charakterystycznych rysów współczesnego świata jest przeświadczenie, że przeszłość nie ma znaczenia i nie dotyczy w sposób bezpośredni człowieka XXI wieku. Przekonanie to potwierdzone zostało w licznych badaniach, które jednoznacznie pokazują, że większość Polaków nie zna swojej przeszłości, a nawet nie dąży do jej poznania. Wydaje się jednak, że wiedza dotycząca przeszłości, odgrywa istotną rolę w kształtowaniu społeczeństwa obywatelskiego, bowiem „społeczeństwo, które nie pamięta o własnej przeszłości, a tym samym pozbawia się zdobytych dzięki doświadczeniu kryteriów (...) nie potrafi już stworzyć podstaw harmonijnego współistnienia i wspólnego zaangażowania w realizację przyszłych celów. Takie społeczeństwo jest szczególnie podatne na ideologiczną manipulację”. Dlatego wielu badaczy z różnych dyscyplin naukowych m.in. historii, politologii, pedagogiki, antropologii, socjologii, teologii podjęło się próby poszukania odpowiedzi na pytania dotyczące wielu spraw dotąd w naszych dziejach przemilczanych czy takich, o których wcześniej nie można było mówić, roli państwa w edukacji historycznej czy współczesnych sposobów przekazu historycznego. Pytają również o kwestie budowania tożsamości lokalnych, narodowych oraz o znaczenie wspólnego dziedzictwa kulturowego religii, literatury i sztuki w kształtowaniu świadomości historycznej. Wyniki ich badawczych poszukiwań zostały przedstawione w niniejszej publikacji.