„Izydor z Sewilli” – książki

Ze wszelkich ziem, jakie leżą od zachodu aż do Indii, Tyś najpiękniejsza, o święta i zawsze szczęsna władców i narodów matko, Hiszpanio! Sprawiedliwie obecnie jesteś wszelkich prowincji królową, od której nie sam Zachód, ale i Wschód cały blask bierze. Tyś jest pięknem i ozdobą świata, znamienitą częścią ziemi: z której to wielce się raduje i świetnie rozkwita narodu Gotów chwalebne potomstwo. Tymi słowami właśnie żyjący przed czternastoma wiekami Izydor z Sewilli, uważany dziś za jednego z ojców założycieli europejskiej kultury, z dumą opisywał wspaniałości swojej hiszpańskiej ojczyzny. Ten wszechstronnie wykształcony Iberorzymianin, teolog, pisarz, polityk, święty Kościoła katolickiego oraz… patron Internetu (!) ma na swoim koncie także znaczącą twórczość historiograficzną, funkcjonującą nieco w cieniu jego encyklopedycznego i filozoficznego dorobku, którego najbardziej znamienitymi przykładami pozostają dziś jego Etymologie i Sentencje. Napisana w zwięzłym i lakonicznym stylu, ale niezwykle ważna praca Izydora, znana pod tytułem Historia Gotów, Wandalów i Swebów, której pierwsze polskie tłumaczenie Czytelnik dostaje właśnie do ręki, ukazana została na tle twórczości wybranych kronikarzy wczesnośredniowiecznej Hiszpanii, również aż do tej pory u nas nie tłumaczonych. Jest nie tylko ważnym źródłem historycznym epoki „renesansu wizygockiego”, ale ukazuje nam ideę nowego hiszpańskiego państwa i narodu, mającego być w ujęciu Izydora z Sewilli fuzją tak różnych kulturowo, językowo, a nawet wyznaniowo światów, jak Rzymian i Gotów. W dzisiejszych czasach bardziej niż kiedykolwiek program Izydora wydaje się nie stracić na aktualności, gdy obserwujemy ostatnio zwłaszcza na przykładzie Katalonii, Kraju Basków czy Andaluzji widoczną erozję idei wspólnego hiszpańskiego dziedzictwa i postępujący proces uaktywniania się regionalizmów narodowych. Czy nawiązanie do tak odległej epoki pomoże nam zrozumieć współczesność Jeśli Historia jest rzeczywiście magistra vitae, czyli nauczycielką życia, to odpowiedź na tak postawione pytanie może być jedynie twierdząca.

„Proponujemy polskiemu czytelnikowi pierwszy przekład tego wyjątkowego dzieła, w którym Izydor z Sewilli (ok. 560–636) ukazuje dramat ludzkich zmagań z losem oraz udziela zaleceń dotyczących prowadzenia rozumnego i szczęśliwego, a więc godnego człowieka, życia, posługując się wielokrotnie powtarzanymi bliskoznacznymi elementami językowymi, które oddziałują na odbiorcę niczym wciąż cofająca się i powracająca na brzeg wezbrana morska fala: poruszają umysł, ożywiają uczucia, budzą wyobraźnię, prowadząc do przeżycia swego rodzaju katharsis”. – z wprowadzenia tłumaczki.

Sentencje Izydora z Sewilli (VI/VII w.) są przystępnym, adresowanym do przeciętnego chrześcijanina wykładem wiary i moralności, jednym z najbardziej znanych i w swoim czasie najchętniej czytanych dzieł łacińskiego średniowiecza. Sentencje to krótkie wypowiedzi o charakterze dydaktycznym i moralizatorskim, pogrupowane przez autora tematycznie: pierwsza księga stanowi wykład wiary, komentarz do Składu Apostolskiego; druga poświęcona jest ideałowi chrześcijańskiego życia, realizowanego przez pielęgnację cnót teologicznych i nawrócenie, przedstawia też wady i zalety; trzecia księga, najbardziej szczegółowa i najbliższa życiu, omawia między innymi powinności różnych osób w życiu prywatnym i publicznym. Sentencje mają charakter bezosobowy, ale czytając je, czujemy w tle obecność mądrego biskupa, kochającego Boga, a przy tym znającego i rozumiejącego ludzi. Również dzisiaj mogą być dla każdego przyjemną i dającą do myślenia lekturą.