„Małgorzata Karwatowska” – książki

Teksty zebrane w tym tomie łączy problematyka, a różni zakres rozważań, materia wywodu, stosowane metody badawcze. Przynoszą one ze sobą i odsłaniają przed czytelnikiem różne obrazy „obcości” i „inności”, odnosząc te pojęcia do szerokiego spektrum zjawisk znajdujących odbicie w języku i w realizowanych za jego pomocą dyskursach, ustanawiających możliwe sposoby przekazywania treści przedmiotowych, w których obcy i inny łączą się z kształtowaniem tego, co „swoje”, „nasze”. Tytułowe kategorie są tu traktowane na sposób analityczny, to znaczy: refleksja nad nimi wynika z analizy ustawionych dyskursywnie wystąpień językowych i tekstów związanych z różnymi obszarami komunikacji i kultury (współczesny dyskurs społeczno-polityczny, literatura, publicystyka, zróżnicowane przekazy medialne i internet, zagadnienia onomastyczne, konteksty historyczne). Bazę materiałową rozważań stanowią w przeważającej liczbie przypadków różnego rodzaju teksty, w ujęciach lingwistycznych zaś wyzyskiwane są też dane systemowojęzykowe i te pozyskane z ankiet.

Czas pandemii COVID-19 stał się dla nas wszystkich dojmującym doświadczeniem indywidualnym, osobistym, ale też społecznym czy kulturowym. Jak jednak zazwyczaj bywa, człowiek oswaja rzeczywistość, dystansując się od negatywnych jej aspektów i czynników. Jednym z najczęściej wykorzystywanych sposobów na to jest waloryzowanie humorystycznego stosunku do świata, co odciąża – przynajmniej częściowo – problem i pozwala odnaleźć się w nowej, na wskroś trudnej sytuacji. Jak przekonują Autorki, humor, jako zjawisko wieloaspektowe, niezwykle złożone i nośne, znajduje manifestacje w różnych sferach pandemicznej komunikacji, właściwie zawłaszczonej przez Internet, a tym samym zglobalizowanej, zuniwersalizowanej i egalitarnej. Cechy te powodują, że powstaje swoista, motywowana poważną wszak sytuacją, kultura śmiechu poddana określonym prawom i tendencjom odwołującym się do rozmaitych obszarów życia. Co warte odnotowania, w badaniach wykorzystano niezwykle bogaty materiał ilustracyjny, i to nie tylko polskojęzyczny, co czyni książkę dziełem o charakterze uniwersalnym, wykraczającym daleko poza granice jednej kultury czy języka. (...) Rozważania podjęte w monografii zostały oparte na niezwykle bogatej i wieloaspektowej literaturze przedmiotu. Autorki przywołują między innymi prace z zakresu językoznawstwa, nauk o kulturze, socjologii, psychologii, co czyni ich książkę opracowaniem na wskroś nowoczesnym, bo inter-, a nawet transdyscyplinarnym. (...) Monografia, dzięki wykorzystaniu różnych instrumentów badawczych, osadzeniu w kontekście metodologicznym wielu dziedzin i dyscyplin wiedzy, stanowi przykład opracowania niezwykle aktualnego oraz ważkiego poznawczo, co gwarantuje jej – poza naukowym – także sukces czytelniczy. – z recenzji wydawniczej prof. dr. hab. Artura Rejtera

„Współczesność dostarcza nam wielu, niekoniecznie pozytywnych, doświadczeń. Sytuacja pandemiczna wywołała szereg nieoczekiwanych, gwałtownych zmian o charakterze kulturowym i społecznym. Zmiany te są o tyle specyficzne i nowe, że dotyczą człowieka właściwie niezależnie od szerokości geograficznej, kręgu cywilizacyjnego, statusu społecznego, sytuacji materialnej itd. Jedną z nich jest przewartościowanie pojęcia maski, jej form, znaczenia, funkcji i modalności w przestrzeni publicznej. Fenomen ten, rehabilitowany dziś artefakt, poddający się różnorakim interpretacjom, bez wątpienia zasługuje na analizę naukową. Potrzebę tę zaspokaja książka Ewy Głażewskiej i Małgorzaty Karwatowskiej, które podjęły się zadania opisu oraz interpretacji maski w dzisiejszym „czasie zarazy”. Przyjęta perspektywa, odwołanie się do zdobyczy różnych dyscyplin, między innymi językoznawstwa, etnologii, antropologii, historii kultury, legła u podstaw opracowania nowoczesnego, holistycznego, ponadto inspirującego do dalszych badań i refleksji. (…) Opracowanie to jest niezwykle ważne, ponieważ dotyka problematyki na wskroś aktualnej, współczesnej, zmian dziejących się na naszych oczach. Uchwycenie problemu in statu nascendi należy szczególnie docenić, wszak tego typu badania bezsprzecznie trzeba zaliczyć do pionierskich. (…) Niezaprzeczalne wartości ocenianej monografii Ewy Głażewskiej i Małgorzaty Karwatowskiej: aktualność poruszanej w niej problematyki, erudycyjność wywodu, inter- i transdyscyplinarny charakter, ponadto znaczący ładunek naukowy, ale także społeczno-kulturowy — wszystko to skłania do wyrażenia podziwu nad wykonaną przez Autorki pracą. Z pełnym przekonaniem i satysfakcją polecam książkę przedstawicielom różnych dziedzin i dyscyplin naukowych, studentom kierunków humanistycznych oraz społecznych, a także wszystkim zainteresowanym współczesnym światem i kulturą”. – Z recenzji wydawniczej prof. dr. hab. Artura Rejtera

Niniejszy tom obejmuje studia koncentrujące się na zagadnieniach płci, ciała i seksualności w szeroko rozumianych aspektach: kulturowym, literaturoznawczym, edukacyjnym i historycznym na przestrzeni wieków, poczynając od czasów antycznych, a na teraźniejszości kończąc.

Wielowymiarowość współczesnego świata, pluralizm i relatywizm wartości, ekspansja kultury popularnej, zmieniający się model szkoły i edukacji to tylko niektóre z kwestii podjętych przez autorów. Praca jest niezwykle udaną próbą charakterystyki wybranych, bardzo różnych problemów związanych ze współczesnym uczniem postrzeganym jako odbiorca kultury, osoba komunikująca się oraz zanurzona we wszechogarniającej rzeczywistości medialnej. Monografia stanowi przykład spójnego opracowania, osadzonego w bogatym i złożonym kontekście filozoficznym, społeczno-kulturowym i lingwistycznym. Zarówno podjęty temat, jak i znakomite jego omówienie zapewni książce szerokie grono odbiorców, wśród których znajda się z pewnością naukowcy (językoznawcy i dydaktycy), nauczyciele różnych typów szkół oraz studenci kierunków humanistycznych. Ponadto należy podkreślić, że praca została napisana wzorcową polszczyzną, co dodatkowo podnosi jej wartość. Z recenzji dr. hab. Artura Rejtera, prof. nadzw. UŚ

Tematem recenzowanej monografii są dwa wielkie pojęcia obecne w rozważaniach humanistycznych „od zawsze” i ściśle ze sobą zespolone. To historia i język. Autorzy definiują i redefiniują te pojęcia, poruszają tematy znane oraz opisują zjawiska nowe, wykorzystują dobrze zakotwiczone teorie i koncepcje naukowe, sięgają po najnowsze ujęcia, by objaśniać i interpretować lub reinterpretować dane, wchodząc w dialog z przeszłością naukowej refleksji historycznej i językowej, a także projektując jej przyszłość. Duże wrażenie robi wielość perspektyw oglądu problemów historii i języka, wielość punktów widzenia. Publikacja została pomyślana jako dialog badaczy reprezentujących kilka dyscyplin naukowych: językoznawców, historyków, medioznawców, komunikatywistów, metodologów nauki, filozofów, choć te etykiety nie oddają subtelności i odcieni ich rozważań. Czytelnicy o takich zainteresowaniach powinni znaleźć w niej szeroką panoramę poglądów, propozycji oraz pytań i odpowiedzi, jak i pytań bez odpowiedzi. Książka poświęcona dwóm pojęciom: językowi i historii stanowi inspirację do samodzielnych refleksji – z recenzji prof. dr hab. Małgorzaty Kity.

W zebranych szkicach skoncentrowano się na przyczynach sygnalizowanych przemian, ich przebiegu, specyfice, wartościach, w szczególności zaś na walorach (rzadziej) i (częściej) skutkach niepożądanych, uświadamianych sobie bądź nie przez osoby bezpośrednio zaangażowane w proces nauczania. Obok zagadnień natury ogólnej, wskazano tu konkretne rozwiązania przedstawianych problemów, mając na uwadze ich wpływ na uczniów, nauczycieli oraz rodziców, przy czym omówiono także kwestie związane zarówno z łagodzeniem (zmniejszaniem) oddziaływania zjawisk negatywnych, jak i z doskonaleniem samego procesu dydaktycznego, co w założeniu powinno przynieść korzyści wszystkim jego uczestnikom. Niniejsza książka składa się z trzech części. Pierwsza z nich stanowi skrócony zapis dyskusji panelowej, w której cennymi uwagami na temat zmian dawniejszych i najnowszych, a także pogłębionymi refleksjami natury prognostycznej podzielili się pracownicy Uniwersytetów: Gdańskiego, Jagiellońskiego, Opolskiego, a także Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II oraz Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. W częściach: drugiej i trzeciej zamieszczono dwadzieścia jeden artykułów (odpowiednio: dziesięć i jedenaście) przybliżających rolę kontekstu w zachodzących zmianach oraz takich, które mają charakter podpowiedzi kierowanej do nauczyciela. Nie są to wszystkie zgromadzone szkice. Te o nachyleniu kulturowo-literackim zostaną opublikowane w odrębnym tomie.

Monografia wieloautorska "Konwencja i kreacja w języku, literaturze i narracji historycznej" składa się z dwudziestu tekstów podzielonych na trzy zasadnicze obszary sygnalizowane w tytule. Każda z tych części jest wewnętrznie spójna, a także wykazuje zbieżność tematyczną jako całość[...]. Tytułowe hasła "konwencja" i "kreacja" są oczywiście różnie rozumiane przez Autorów poszczególnych szkiców, co - z jednej strony - okazuje się nie do uniknięcia, a z drugiej - może być postrzegane jako zaleta wielostronności i pewnej wszechstronności spojrzeń na nie.[...] Tom uważam za interesujący czytelniczo i z tego wyprowadzam przypuszczenie, że trafi do licznych odbiorców, wśród których znajdą się nie tylko filologowie (językoznawcy i literaturoznawcy) oraz historycy, ale także osoby zainteresowane centralnymi kategoriami konwencji i kreacji (np. kulturoznawcy) Z recenzji prof. dr. hab. Tadeusza Zgółki

Recenzowana monografia podejmuje istotną dla rozwoju języka i kultury tematykę [...] Siedemnaście rozdziałów autorskich w dużej równowadze realizuje tytułowe aspekty konwencjonalności i kreacyjności: dostarczają więc one, z jednej strony, wiedzy już utrwalonej w polu tekstologii, językoznawstwa, genologii, semiotyki etc., ale i z pożytkiem przypomnianej, z drugiej zaś - co ważniejsze - wiele z nich charakteryzuje się istotnym dla rozwoju myśli humanistycznej elementem świadomie twórczym, nowatorskim, intelektualnie płodnym, otwierającym nowe perspektywy badawcze. Publikacja stanowić będzie zatem ważną lekturę przede wszystkim dla językoznawców/polonistów, nauczycieli i studentów różnych kierunków humanistycznych, a głównie dla tych badaczy, którzy język postrzegają w bardzo szerokim kontekście psychologicznym, antropologicznym, medialnym, społeczno-politycznym, pojmując go jako jeden z podstawowych czynników sprawczych kultury i społeczeństwa. Z recenzji dr hab. Katarzyny Skowronek, prof. nadzw.

Księga Jubileuszowa jest niezwykłym przedsięwzięciem naukowym zarówno ze względu na szlachetny cel przyświecający Redaktorom i Autorom, którzy w ten sposób chcą uczcić Jubileusz znakomitej Uczonej, Pani Profesor dr hab. Haliny Wiśniewskiej, wyrazić szacunek oraz podziw dla Jej dokonań naukowych, jak i ze względu na zbiór dedykowanych Szanownej Jubilatce cennych tekstów naukowych. Tom, na który składa się 25 artykułów badaczy z różnych ośrodków akademickich w Polsce, ma bardzo dobrze przemyślaną strukturę i kompozycję […]. Wszystkie prace zostały zamieszczone w trzech częściach tematycznych nazywanych kolejno: „Barwy dojrzałości”, „Rozważania o kulturze”, „W kręgu szkoły”. Tytuły każdej z nich powiązane są z rozległym obszarem badań Pani Profesor, czego świadectwem jest imponująca bibliografia prac Jubilatki, licząca dotychczas 217 pozycji. Od zawsze były bowiem bliskie zainteresowaniom Pani Profesor zagadnienia historii języka lokowane w szerokim kontekście kulturowym oraz zagadnienia z zakresu dydaktyki języka polskiego w szkołach podstawowej, średniej i wyższej. Zebrane w księdze teksty na pewno zyskają zainteresowanie w środowisku naukowym, a także nauczycielskim. [Z recenzji prof. dr hab. Barbary Kudry]