Chcę wszystko

Jeśli chodzi o gatunki literackie czy pokolenia pisarzy, to są tacy, których nie podrobisz. Choćbyś nie wiem jak się starał, nie oszukasz pióra oraz kunsztu mistrza. Moim osobistym mistrzem jest Król Grozy (koniecznie dużymi literami), Stephen King. Siedzi mi on już gdzieś za skórą od lat, wciąż zachwyca, wciąż przeraża i wciąż motywuje. Bo chciałabym pisać tak cudownie jak on, bo chciałabym mieć takie wyczucie i chciałabym tak lekko i z przekonaniem lania wody, snuć historie. Bo wiesz, Czytelniku, ja mam do niego taką troszkę słabość i nawet kiedy mówią, że ta nowa książka jest zupełnie w nie jego stylu, to ja i tak jestem zakochana. Ważne, by dobrze wybrać swojego mistrza. Daje to tego kopa motywacji, energii i zapału, a kupując jego nową książkę mamy wrażenie dobrze wydanych „hajsów”, bo dostaliśmy je od mamy, babci czy zarobiliśmy je sami. I tak jak Stephen jest Mistrzem Horroru, tak Charlotte Brontë jest Mistrzynią klasyki literatury angielskiej. Wyobraźcie sobie, że ktoś porywa się na dokończenie pozostawionych przez nią szkiców nowej powieści. Szalone, prawda? Mój sceptycyzm sięga granic, a sama mam nadzieję, że przed moim Mistrzem jeszcze wiele pracowitych lat i udanych powieści.

Charlotte Brontë stworzyła typowego XIX-wiecznego łobuza. Aleksander Ashworth, hulaka, próżniak, prowadzący na ówczesne realia konsumpcyjny styl życia. Postanawia się ustatkować ze względu na pannę Wharton. Państwo już Ashworth rozpoczynają wspólne, dość standardowe życie do czasu, gdy kobieta umiera, pozostawiając Aleksandra z malutką jeszcze córką. Po niedługim czasie mężczyzna odsyła ją na pensję, a gdy ta wraca, jest już kobietą, dojrzałą, rozsądną i gotową do bywania w towarzystwie. Opowieść się urywa, a po wielu latach na nowo podejmuje ją Dorota Combrzyńska-Nogala. Mary Ashworth nie jest pełnokrwistą XIX-wieczną bohaterką, lecz niewiele jej brakuje. Polska autorka ożywia pannę Ashworth i proponuje czytelnikowi iście brontë’owskie wrażenia.

Kim jest bohaterka Charlotte Brontë? To dziewczyna odważna, niezależna i pracowita, taka, która wie jak o siebie zadbać i na przekór konwenansom podejmuje działania, prędzej czy później uwikłana w zwykle kontrowersyjny romans. Jane Eyre, upraszczając. Mam do niej ogromny sentyment, a Mary bardzo mi ją przypomina. Ten ledwie zalążek powieści w wykonaniu Angielki rozpoczął w głowie Combrzyńskiej-Nogali historię o zdradzie w rodzinie, walce o majątek, czarnych charakterach i wreszcie zmaganiach oraz pierwszej samodzielności młodej kobiety. Wszystko, co u Charlotte było najlepsze, zostało powtórzone. Brontë ze swoim charakterystycznym językiem, wyważonym słowem i opowieścią o mocnej kobiecej przyjaźni, to oczywiście nie to samo, co „Chcę wszystko”. Polska autorka nie tyle naśladuje styl angielskiej pisarki, co stara się odtworzyć w konstrukcji, słowie, subtelnych gestach czy zakrawających na ironię wypowiedziach. Robi to dobrze, klimat się tworzy, lecz od czasu do czasu coś zgrzyta. Bo język czasem może zbyt nowoczesny, scena nieco przesadzona, a może i to wyznanie miłości niewyczerpujące. Miłość w stylu Brontë – szybka, burzliwa, namiętna i na zawsze. Czy to wszystko tu było? Niekoniecznie. Lecz kto dałby radę w pełni usatysfakcjonować wielbiciela klasyki?

Losy bohaterów stworzonych lata temu i dziś są fascynujące. W tej nietypowej, niecodziennej i stworzonej na nowo wersji. Podjęcie jej przez Dorotę Combrzyńską-Nogalę było nie lada wyzwaniem, z jednej strony usłyszeć można by było, że takich rzeczy się po prostu nie robi. Że profanacja. To byłyby krzyki tych najbardziej zagorzałych wielbicieli klasyki. Ja jednak powiem: do dzieła! Bo sama przez tą opowieść przyjemnie płynęłam, a i czasem zastanawiałam się, że może ten język nieco przystępniejszy niż u samej Brontë. „Chcę wszystko” było ciekawą przygodą, ale jak sądzę, również swego rodzaju eksperymentem. Po części udanym i przyjemnie zaskakującym. Czekam teraz na powieść polskiej autorki w podobnych klimatach. W stylu bardziej już swoim niż tym czysto wiktoriańskim, lecz również z pięknymi sukniami, okazałymi posiadłościami, takimi jak Thronfield, Ashworthami czy innymi Rochesterami.

[jasubiektywnie.blogspot.com]

Buntowniczy młodzieńcy przeżywający ekscytujące przygody, trwoniący i odzyskujący majątki, zdecydowani, żywotni, egoistyczni, władczy zostają zderzeni z biernym światem kobiet, których szczytem dokonań było skończenie szkoły na pensji. Grzeczne, układane przez lata, tresowane przez ojców, braci i mężów, którym całkowicie musiały się podporządkować. Matki, żony i córki poświęcające swoje relacje z bliskimi dla zachcianek poślubionego mężczyzny. W taki świat zabiera nas Charlotte Bromtë i Dorota Combrzyńska-Nogala.

Historia typowa dla epoki wiktoriańskiej: hulającego młodzieńca zmusza do powrotu do domu śmierć ojca. Tu poślubia miłą i spokojną panienkę, która całkowicie wypełnia jego wolę. On decyduje o wszystkim. Od niego zależy, co stanie się z dziećmi urodzonymi przez żonę. Jej pozostaje wypełniać jego wolę. Tak jest i tu: synowie trafiają do wiejskiej mamki, gdzie są porzucone przez rodziców (nieliczne odwiedziny matki nie mogą dać im miłości), a córka po skończeniu odpowiedniego wieku uczy się w szkole z pensjonatem. „Chcę wszystko” zabiera nas w świat toksycznych więzów rodziną, przyjaźni i miłości, szukaniu swojego miejsca.

Autorki ukazują nam podział społeczny nie tylko między kobietami i mężczyznami, ale i biednymi oraz bogatymi. Sylwetki bogatych, znudzonych panien zostają zderzone z pracowitymi, ambitnymi i pragnącymi odmiany w swoim życiu kobiet, którym los rzucił kilka kłód pod nogi. Mimo tego starają się o samodzielność. Sam fakt autorstwa dwóch osób również wprowadza kolejny podział: postawienie w centrum mężczyzny i a w dalszych losach wysunięcie na plan pierwszy kobiet i ich (niezwykłej jak dla czasów epoki Wiktoriańskiej) dążenie do własnego szczęścia.

Historia już od początku opowiada o - często toksycznych - więziach z własną rodziną, o przyjaźni, miłości, poszukiwaniu swojego miejsca oraz dorastaniu do szczęścia i niezależności. Oryginalne fragmenty Charlotte Brontë wprowadziły mnie w wyczekujący nastrój. Narracja jest intrygująca, ale niespieszna. To jednak zaledwie początek historii, której główną część stworzyła Dorota Combrzyńska-Nogala. Brontë zarysowała historię pana Ashworth oraz otworzyła kilka wątków, m.in. ten związany z synami Aleksandra. (A jest to wątek niezwykle istotny - bracia doprowadzali mnie w powieści do szału!) Jednak to nie mężczyźni są najważniejsi w powieści Chcę wszystko. Współczesna autorka stworzyła historię bardziej ekspresyjną od tego, co proponował oryginalny tekst. Pierwszoosobowa narracja wprowadzająca w opowieść zostaje porzucona na rzecz narratora wszechwiedzącego, przechodzącego od jednego bohatera do drugiego. Niezwykle trudno mi się o tym pisze, bo nie wiem dokładnie w jaki sposób podejść do tej fuzji. Brontë wnosi pomysł, klimat, zarysowuje legendę pana Ashworth. Jej styl jest charakterystyczny, wyszukany: i w warstwie słownictwa, i budowy zdań, i opowiadania historii. Później jednak stery przejmuje Combrzyńska-Nogala i widać tę różnicę. Przez pierwsze kilkanaście stron jej tekstu nie mogłam się przyzwyczaić do przejścia. Narracja widocznie się zmienia. Im dalej, tym częściej odszukiwałam słownictwo, opisy lub zdarzenia, które nie odpowiadają w pełni opisywanym czasom. Trochę za dużo tu otwartości, śmiałości, a za mało zasad i reguł charakteryzujących ludzi bogatych i światłych w tamtej epoce. Niemniej w pewnym momencie bariera w końcu zniknęła, a powieść pochłonęła mnie bez reszty. Musiałam dokończyć ją tego samego dnia, w którym ją zaczęłam. Nie było innego wyjścia. Combrzyńska-Nogala zbudowała świetne, wielowymiarowe postaci, które nie nudzą, ale nie są też tworami, które muszą budzić sympatię odbiorców. Mamy ciekawe, zmieniające się, dojrzewające postaci damskie oraz bohaterów męskich - zarówno dobrych jak i złych. I, co mnie cieszy, są oni tylko dodatkiem w tej historii - istotnym, ale jednak tylko dodatkiem napędzającym fabułę i zmuszającym damskie bohaterki do działania, myślenia i wychodzenia poza ramy tradycji czy schematów. To kobiety, kobiece prawa, kobiecość są najważniejszym tematem tej powieści. Powiedziałabym, że jej akcję charakteryzuje dużo przypadków, choćby motyw medalionów lub londyńskie spotkania, jednak ostatecznie nie są to rzeczy, które męczą. Wręcz przeciwnie, okazuje się, że przypadek może stworzyć coś ciekawego, choć niekoniecznie prostego i zakończonego happy endem. Są dramaty, są momenty silnie obyczajowe, nie brakuje jednak także chwil zapierających dech w piersiach, kiedy musiałam kłaść rękę na tekście, by opanować mimowolne zerkanie poniżej, by dowiedzieć się, co się stanie. Zamknięcie powieści mnie usatysfakcjonowało, choć nie będę ukrywać, że dużej części właśnie takich, a nie innych wypadków się spodziewałam. Było to wszystko jednak ubrane w zgrabne słowa, a nawet jeśli czasem traciłam ze wzroku epokę, momenty zawahania szybko mijały.

Pełna opinia: http://pannakac-pisze.blogspot.com/2015/10/chce-wszystko-charlotte-bronte-i-dorota.html

Aleksander Ashworth po ukończeniu studiów w Oksfordzie powraca do rodzinnego hrabstwa w Hampshire, gdzie przez jakiś czas prowadzi próżniacze i hulaszcze życie. Ojciec nie mogąc znieść trybu życia jedynego syna wysyła go do Londynu, żeby przyuczył się do jakiegoś zawodu. Tam jednak młody dziedzic rzuca się w wir zabaw z bogatą arystokracją, które przerywa dopiero śmierć ojca i powrót do Ashworth Hall. Młodzieńcze szaleństwa schodzą na plan dalszy i Aleksander żeni się z miłą i wdzięczną panną Mary Wharton.

,,Wyglądało na to, że znalazł w niej ziszczenie jednego z tych marzeń, jakie snują młodzi ludzie, o istocie cudownej dla oczu i pokrewnej dla duszy, której poszukiwaniu niektórzy poświęcają całe życie i nigdy jej nie znajdują."

Wydaje się, że ekscentryczne i często obłąkańcze zachowania Aleksandra odchodzą w zapomnienie. Nie upija się, nie klnie, nie bierze udziału w bójkach, nie wyładowuje swojego gorącego temperamentu podczas gry na pianinie, nie strzela na chybił trafił do towarzyszy, nie rozrzuca gorących węgli pod nogi. Zachowuje się wytwornie i szlachetnie, ale czy można długo utrzymywać w ryzach swój temperament?

W ciągu trzech pierwszych lat małżeństwa pani Ashworth rodzi dwóch chłopców, którzy natychmiast zostają oddani niańce na folwarku będącym częścią majątku. Ojciec nigdy nie interesuje się synami, nie rozmawia z nimi, nie pomaga w żaden sposób w ich wychowaniu. Mary cierpi z tego powodu i odbija się to na jej zdrowiu. Kiedy rodzi się córka Aleksander pozwala zostawić ją we dworze przy matce. Wkrótce jednak jego ukochana żona umiera, a wraz z nią odchodzi w zapomnienie jego czułość i przywiązanie do domu.

Aleksander Ashworth traci rodzinę, a majątek zajmują wierzyciele. Zostawia dzieci swojej starzejącej się matce i znika...

Charlotte Brontë rozpoczęła pisanie tej powieści w 1840 roku, ale jej nie ukończyła. Po latach Dorota Combrzyńska-Nogala dokończyła powieść. Przeżycia głównych bohaterów rozpoczynające się oryginalnym tekstem zostały rozwinięte i dokończone przez współczesną polską pisarkę. Jak dla mnie różnicy między tekstami nie ma i musiałam sprawdzać podczas lektury, czy jest to zapis oryginalny, czy też napisany współcześnie.

Powstała piękna powieść w stylu Brontë z akcją osadzoną w wiktoriańskiej Anglii, gdzie losy młodej panny Ashworth, jej braci-Edwarda i Williama oraz wielu innych postaci przeplatają się ze sobą. Bohaterowie poszukują przyjaźni, miłości i szczęścia, ale jak to w życiu bywa, nie zawsze jest tak łatwo. Często o szczęście trzeba walczyć, a fortuna kołem się toczy.

Fani twórczości Charlotte Brontë obowiązkowo powinni sięgnąć po ,,Chcę wszystko".

http://magiawkazdymdniu.blogspot.com/