Planowany chaos

Ludwig von Mises (1881-1973) to ekonomista austriacki, przedstawiciel znanej na całym świecie Austriackiej Szkoły Ekonomii. „Ekonomia jest wynikiem ludzkiego działania” – to jedna z głównych tez tej szkoły. Ekonomia nie może być zatem traktowana tak samo jak nauki ścisłe, u jej podstaw leżą bowiem procesy psychologiczne i socjologiczne. I dlatego Mentalność antykapitalistyczna, choć napisana przez ekonomistę traktuje o psychologii. O typowej ludzkiej niechęci do odpowiedzialności, pracowania i konkurowania, a więc kluczowych czynników niezbędnych do budowania zasobnego społeczeństwa. Anatolij Fiedosiejew w książce Zapadnia. Człowiek i Socjalizm, kompleksowo analizującej socjalizm jako system, pisał o tym, że ludzie bardzo łatwo dają się nabrać na...

Posada państwowa – dobra pensja wypłacana na czas, stosunkowo niska odpowiedzialność, dość wąski zakres obowiązków, a w wielu przypadkach możliwość dodatkowego, nieopodatkowanego zarobku – to marzenie prawie każdego z nas. Wydaje się zatem, że gdyby wszyscy pracowali na posadach państwowych osiągnęlibyśmy pełnię szczęścia. W wydanej w 1944 roku książce Biurokracja Ludwig von Mises udowadnia, że stanie się coś wręcz zupełnie przeciwnego. Socjalizm, czyli powszechne zatrudnienie na etacie prowadzi bowiem do katastrofy, i to w dwóch wymiarach. Równocześnie atakuje jednostki i całe społeczeństwo. Jednostki stają się coraz bardziej bierne i niesamodzielne, a społeczeństwo coraz mniej produktywne. Historia potwierdziła, że Mises miał rację. W...

Zapadnia, człowiek i socjalizm to książka autorstwa Anatolija Fiedosiejewa, nazywanego „pierwszym uciekinierem” z ZSRS. Fiedosiejew był konstruktorem techniki wojskowej i spędził w ZSRS wiele lat swego życia. Dzięki temu miał okazję dokładnie i z bliska obserwować proces wpadania swej ojczyzny w pułapkę, od której nie miało być odwrotu. W swej publikacji bardzo obrazowo i precyzyjnie, jak na inżyniera przystało, opisuje kolejne etapy tworzenia państwa socjalistycznego, gospodarki planowej, nacjonalizacji. Jest to fascynująca podróż w czasie, tym bardziej, iż autor stosuje bardzo ciekawy zabieg: zachęca czytelnika do uczestnictwa w grze, w której trzeba podejmować kolejne decyzje. Tak, jak robili to twórcy ZSRS. Zmusza to do przeprowadzenia analizy kolejnych...

Czy Europa, w której żyjemy chyli się ku upadkowi? Pewnie wiele dalibyśmy za to, żeby mieć dostęp do twardych danych, które potwierdzają lub obalają tę tezę. John Glubb w książce Cykl Życia Imperium i W poszukiwaniu środków zaradczych poszukuje sztywnych praw rządzących losami państw, które wpływają na losy innych nacji, a nawet świata. I znajduje je, dając czytelnikowi świetne narzędzie do analizy współczesności. W kolejnej pozycji z serii Biblioteka Rządzących i Rządzonych Fundacji PAFERE John Glubb bierze pod lupę dzieje kilkunastu mocarstw i rozkłada je na kolejne fazy rozwoju. Przygląda się między innymi Imperium Rzymskiemu, Arabskiemu, imperium Mameluków czy Osmańskiemu oraz Wielkiej Brytanii. Stara się znaleźć prawidłowości właściwe k...

Nieco ponad dwie dekady temu gospodarka Nowej Zelandii była w ruinie. Inflacja szalała, krzywa wzrostu gospodarczego ani drgnęła, a nabrzmiewający dług publiczny bił kolejne rekordy. Obecnie Nowa Zelandia zajmuje czołowe pozycje w niemal każdym rankingu dotyczącym dobrobytu, wolności osobistej i dobrego zarządzania, wyprzedzając wiele krajów, między innymi Stany Zjednoczone. Jak to się stało? Pod przywództwem dwojga polityków z rywalizujących ze sobą partii, Sir Rogera Douglasa i Ruth Richardson, Nowa Zelandia zdołała powrócić do rzeczywistości ekonomicznej i podjąć wiele trudnych decyzji politycznych. Opowiada o tym analiza przypadku Nowej Zelandii zawarta w tej książce. Przypadek Nowej Zelandii oferuje lekcję każdej demokracji, która w wyniku krótkowzr...

„Nie ma lepszego, bardziej subtelnego i pewniejszego sposobu niszczenia podstaw funkcjonowania społeczeństwa od psucia pieniądza. Przez ciągły proces inflacji rządy mogą w niedostrzegalny sposób konfiskować ważną część bogactwa swoich obywateli… Proces ten wykorzystuje wszystkie ukryte siły ekonomii po stronie destrukcji i czyni to w sposób, którego nawet jeden człowiek na milion nie jest w stanie zrozumieć.” Te słowa ekonomicznego guru Johna Maynarda Keynesa dają wiele do myślenia. Czyżby rządy doprowadzały do destrukcji swoich społeczeństw? Inflacja stanowi przedmiot nieustannych badań, a na jej temat wydano setki publikacji naukowych. Pomimo to istnieje wokół niej wiele niejasności. Bezsprzecznym faktem jest, że psucie pieniądza rujnuje społecz...

Na kartach książki Jak zostać tygrysem Europy Magdaleny Spendel czytelnik odkryje historię niewielkiego narodu, który doświadczony latami okupacji dostał szansę na suwerenność i... genialnie tę szansę wykorzystał! Estończycy zdecydowali się wybrać jedną spójną drogę, której trzymali się bezkompromisowo. Okres lat dziewięćdziesiątych charakteryzował się zróżnicowanymi reformami we wszystkich krajach postsocjalistycznych, lecz to właśnie estońska transformacja otrzymała miano cudu gospodarczego. Okazuje się, że sukces był możliwy tylko dzięki radykalnemu zerwaniu z socjalizmem. W praktyce polegało to na tym, że już na początku rząd Estonii musiał zdecydować o cięciu wydatków budżetowych do takiego poziomu, aby zrównały się one z przychodam...

Czy rządzący mogą działać na niekorzyść obywateli? Na czym polega dobre rządzenie krajem? Dlaczego rządzący robią to co nam się nie podoba? Jak władza zmienia ludzi? Na te i wiele innych podobnych pytań książka udziela uniwersalnych odpowiedzi.

Chrześcijańska Szkoła Myśli Ekonomicznej oparta jest głównie na stwierdzeniu, że przykazania Dekalogu: „Nie pożądaj żadnej rzeczy należącej do bliźniego” i „Nie kradnij”, oprócz ich znaczenia religijnego oraz funkcji podstawowych nakazów moralnych, stanowią też imperatywy gospodarcze, których nieprzestrzeganie, szczególnie przez prawa stanowione i władze państwowe w stosunku do obywateli, powoduje niepożądane i często katastrofalne skutki gospodarcze. Inaczej mówiąc - im powszechniejsze jest zjawisko kradzieży w jej różnych postaciach, zwłaszcza w przypadku zalegalizowanej grabieży dokonywanej przez państwo, a więc w „majestacie prawa”, tym dotkliwiej ucierpi na tym gospodarka i szybciej nastąpi zubożenie ludności. Stwierdzenie to powinno szc...

Nie ma lepszego, bardziej subtelnego i pewniejszego sposobu niszczenia podstaw funkcjonowania społeczeństwa od psucia pieniądza. Przez ciągły proces inflacji rządy mogą w niedostrzegalny sposób konfiskować ważną część bogactwa swoich obywateli Proces ten wykorzystuje wszystkie ukryte siły ekonomii po stronie destrukcji i czyni to w sposób, którego nawet jeden człowiek na milion nie jest w stanie zrozumieć. Te słowa ekonomicznego guru Johna Maynarda Keynesa dają wiele do myślenia. Czyżby rządy doprowadzały do destrukcji swoich społeczeństw. Inflacja stanowi przedmiot nieustannych badań, a na jej temat wydano setki publikacji naukowych. Pomimo to istnieje wokół niej wiele niejasności. Bezsprzecznym faktem jest, że psucie pieniądza rujnuje społeczeństwa, ale...

W książce prof. Mirosława Matyi pt. Szwajcarska demokracja bezpośrednia szansa dla Polski? przedstawiony został system polityczny Szwajcarii oparty na demokracji bezpośredniej, czyli woli ludu. Autor pisze o „demokratycznym fenomenie” szwajcarskiego ustroju politycznego, który jest unikatowy w skali światowej. Mirosław Matyja opisuje uwarunkowania historyczno-instytucjonalne szwajcarskiej demokracji bezpośredniej, analizuje najważniejsze instytucje państwowe i opisuje cechy funkcjonalne i dysfunkcjonalne – bo takowe też występują – demokracji w wydaniu helweckim. Bardzo ciekawy jest fragment książki, w którym podjęta została próba analizy zastosowania szwajcarskich rozwiązań systemowo-ustrojowych na polskim gruncie politycznym. Książka zawiera szereg info...

Pierwsze wydanie Planowanego chaosu ukazało się zaraz po II wojnie światowej, w roku 1947. W czasach PRL książka była, tak jak zresztą i inne książki Ludwiga von Misesa, objęta zakazem cenzury. Już chociażby to powinno stanowić zachętę do jej przeczytania. Książka, pomimo tego, że została napisana już ponad 70 lat temu, nic nie straciła na aktualności. Mises bowiem omawia w niej charakterystyczne i powtarzalne procesy społeczne. Wiele z tych prawidłowości potwierdziła później historia. Tak jak Newton odkrył Prawo Powszechnego Ciążenia, tak Mises w bardzo przystępny sposób tłumaczy Prawo Powszechnego Ciążenia ku Socjalizmowi. Polega ono na tym, że większość z nas, nie mając podstawowej wiedzy z zakresu ekonomii chce socjalizmu i zgadza się na państ...

W 1951 roku Mises wydał znakomity artykuł, w którym podsumował system cen w kapitalistycznych systemach gospodarczych. W "Zysku i stracie" wyjaśnia, w jaki sposób rachunkowość kosztów jest kluczową instytucją wykrywającą marnotrawstwo społeczne, zapewniającą kierowanie zasobów na najbardziej cenione cele oraz w jaki sposób przedsiębiorcy reagują na sygnały cenowe. Jego prezentacja jest systematyczna, bezlitosna, logiczna i ostatecznie niszczycielska dla przeciwników mechanizmu zysku i straty. Autor wyjaśnia, z czym borykają się przedsiębiorcy w gospodarce rynkowej i dlaczego żadna biurokratyczna instytucja nie jest w stanie powtórzyć procesu prób i błędów, który stanowi serce systemu rynkowego. W swojej analizie włącza rolę konsumenta jako ostatecznego...

Pierwsze wydanie Planowanego chaosu ukazało się zaraz po II wojnie światowej, w roku 1947. W czasach PRL książka była, tak jak zresztą i inne książki Ludwiga von Misesa, objęta zakazem cenzury. Już chociażby to powinno stanowić zachętę do jej przeczytania. Książka, pomimo tego, że została napisana już ponad 70 lat temu, nic nie straciła na aktualności. Mises bowiem omawia w niej charakterystyczne i powtarzalne procesy społeczne. Wiele z tych prawidłowości potwierdziła później historia. Tak jak Newton odkrył Prawo Powszechnego Ciążenia, tak Mises w bardzo przystępny sposób tłumaczy Prawo Powszechnego Ciążenia… ku Socjalizmowi. Polega ono na tym, że większość z nas, nie mając podstawowej wiedzy z zakresu ekonomii chce socjalizmu i zgadza się na p...

Ludwig von Mises (1881-1973) to ekonomista austriacki, przedstawiciel znanej na całym świecie Austriackiej Szkoły Ekonomii. „Ekonomia jest wynikiem ludzkiego działania” – to jedna z głównych tez tej szkoły. Ekonomia nie może być zatem traktowana tak samo jak nauki ścisłe, u jej podstaw leżą bowiem procesy psychologiczne i socjologiczne. I dlatego Mentalność antykapitalistyczna, choć napisana przez ekonomistę traktuje o psychologii. O typowej ludzkiej niechęci do odpowiedzialności, pracowania i konkurowania, a więc kluczowych czynników niezbędnych do budowania zasobnego społeczeństwa. Anatolij Fiedosiejew w książce Zapadnia. Człowiek i Socjalizm, kompleksowo analizującej socjalizm jako system, pisał o tym, że ludzie bardzo łatwo dają się nabrać na...

Rząd wszechmogący to pierwsza anglojęzyczna książka Ludwiga von Misesa. Jej wydanie w 1944 roku stało się ozdrowieńczym szokiem dla umęczonych wojną elit zachodniej Europy i Ameryki. Współcześnie, w dobie powracającej mody na kontrolowanie przez instytucje państwa kolejnych sfer życia gospodarczego i osobistego, Rząd wszechmogący to znakomita przestroga przed rozwojem etatyzmu, a także narzędzie edukacji historycznej, politologicznej i ekonomicznej. Mises w swojej książce rozważa i odrzuca kilka popularnych w tamtym czasie wyjaśnień powstania nazizmu, takich jak wrodzone ułomności niemieckiego charakteru narodowego. Zamiast tego patrzy na powstanie złowieszczej ideologii, którą określa mianem etatyzmu. Mises na początek wskazuje, w jaki sposób upadł pruski...

Posada państwowa – dobra pensja wypłacana na czas, stosunkowo niska odpowiedzialność, dość wąski zakres obowiązków, a w wielu przypadkach możliwość dodatkowego, nieopodatkowanego zarobku – to marzenie prawie każdego z nas. Wydaje się zatem, że gdyby wszyscy pracowali na posadach państwowych osiągnęlibyśmy pełnię szczęścia. W wydanej w 1944 roku książce Biurokracja Ludwig von Mises udowadnia, że stanie się coś wręcz zupełnie przeciwnego. Socjalizm, czyli powszechne zatrudnienie na etacie prowadzi bowiem do katastrofy, i to w dwóch wymiarach. Równocześnie atakuje jednostki i całe społeczeństwo. Jednostki stają się coraz bardziej bierne i niesamodzielne, a społeczeństwo coraz mniej produktywne. Historia potwierdziła, że Mises miał rację. W...

Książka Marksizm. Krytyka zbiera w jednym tomie interpretację i krytykę myśli marksistowskiej z perspektywy ekonomii, filozofii i historii idei. Zasadniczą część książki stanowią trzy eseje nieżyjących już ekonomistów reprezentujących trzy pokolenia austriackiej szkoły ekonomii. W tekście Karol Marks i koniec jego systemu z 1896 roku Eugen von Böhm-Bawerk analizuje sprzeczności w Marksowskim systemie ekonomicznym. Leszek Kołakowski tak komentował w Głównych nurtach marksizmu ten jeden z najważniejszych esejów w historii ekonomii: Wedle Böhm-Bawerka Marks nie podał ani empirycznych, ani psychologicznych dowodów na rzecz tezy, iż wartość jest ukonstytuowana przez pracę. […] Po pierwsze, [Marks] bierze pod uwagę tylko produkty pracy, podczas gdy prod...

„Teoria pieniądza i kredytu to pozycja unikalna w swej dziedzinie. Gdyby świat podążał drogą wytyczoną 100 lat temu przez Misesa, nie mielibyśmy dzisiaj kryzysów monetarnych, groźby upadku euro, a także inflacji, która jest najczęstszą przyczyną zamieszek i konfliktów zbrojnych. Książka ta to – po Ludzkim działaniu – niewątpliwie najwybitniejsza pozycja Wielkiego Austriaka urodzonego we Lwowie. (...) W 1953 roku ukazało się amerykańskie wydanie Teorii pieniądza i kredytu, co do istoty teoretycznego podejścia niezmienione, jedynie poszerzone i uzupełnione o doświadczenia ostatnich kilku dekad. To wydanie stało się podstawą polskiego tłumaczenia traktatu Misesa. Wydanie amerykańskie ukazało się w czterdzieści lat po wydaniu pierwszym. Mimo upływu dek...