Studia i szkice z dziejów kultury intelektualnej. Filozofia - nauka - religia

Ta książka to bodaj główne dzieło francuskiego filozofa i starożytnika Pierre a Hadota (1922 2010), nad którym pracował on przez kilkanaście lat i które stanowi kwintesencję jego przemyśleń nad charakterem starożytnej filozofii, a także nad naturą filozofii w ogóle. Filozofować, uważał, to wybierać sposób przedstawiania sobie rzeczy, od tego bowiem zależy, jak się do nich odniesiemy. Ten wybór wszakże nie był dziedziną refleksji teoretycznej. Filozofia pierwotnie stanowiła sztukę życia. Uczono się jej poprzez ćwiczenia duchowe, które leżą u podstaw tego, w czym dziś upatrujemy wykładu określonej doktryny. Tymczasem porządek, uważał Hadot, był odwrotny. Szkoły filozoficzne, jak epikurejczycy czy stoicy, uczyły pewnej postawy życiowej, uczyły m...

Dzieło jest owocem dojrzałej refleksji zarówno nad filozofią historii, jak też nad praktyką pracy historyka. Zasadnicza koncepcja Autora odwołuje się do spojrzenia me­to­do­lo­gicznego na historię równoważącego odwołania do teorii poznania zakorzenionej w filozofii klasycznej oraz do współczesnych mu koncepcji wywodzących się z rewolucji Kantowskiej, następnie poprzez Hegla, Diltheya, Webera, Ortegę y Gasseta do Croce, Oakeshotta, Arona itd. Celem Autora, co pisze we Wprowadzeniu, jest przedstawienie „krytycznej filozofii historii”, a więc przedstawienia rac­jo­nal­nego podejścia do nauki, która istniejąc od dawna wciąż oscyluje między Scyllą pewności absolutnej, a Charybdą absolutnego relatywizmu, co wywołuje jej nieustanne kry­ty­ki i ocenę, �...

Pamiętnik poety jest zbiorem radiowych gawęd, opowieści, które na łamach Radia Wolna Europa Kazimierz Wierzyński roztaczał przed słuchaczami. W niewielkich objętościowo, liczących trzy do czterech stron maszynopisu gawędach nadawanych z Nowego Jorku do kraju pisarz wspominał okres od 1907 roku, kiedy będąc uczniem Gimnazjum w Stryju napisał swój pierwszy w życiu wiersz do września 1939 roku, gdy wyjechał z Polski. Własna twórczość poetycka stanowiąc osnowę całego tomu była dobrym pretekstem do rozległych asocjacji i dygresji. Skojarzenia te, rzecz jasna, szły w różnych kierunkach, jednak najwięcej odwołań znajdziemy do biografii poety. Pamiętnik poety przynosi wiele nieznanych dotychczas szczegółów o wczesnej młodości Wierzyńskiego, o jego pracy w...

Książka dotyczy obecności religii w kulturze jako jej ogniskowej. Obejmuje takie zagadnienia, jak fakt religii i jego interpretacje oraz formy religii, religia jako jedna z dziedzin kultury, miejsce i rola religii innych dziedzinach kultury: nauka, moralność i sztuka. Kolejne rozważania dotyczą roli religii w: wychowaniu, technice, polityce, w życiu narodu, wobec procesu globalizacji, wojny i innych. W ostatniej części pracy Autorka podejmuje problematykę współczesnych wyzwań religii chrześcijańskiej, a także problem feminizmu, terroryzmu, relacji religia i polityka, sprawiedliwości i miłosierdzia oraz roli chrześcijaństwa w kulturze Zachodu. Warto sięgnąć po lekturę tej książki, by wyjaśnić sobie i uporządkować wiele ważnych i aktualnych spraw dotyczących...

Ta książka o tak podstawowym tytule nie jest elementarnym wprowadzeniem, lecz próbą spojrzenia na starożytnych filozofów z perspektywy, która współczesnemu człowiekowi zdążyła umknąć. Pierre Hadot (1922–2010), wybitny francuski historyk, z wykształcenia także teolog i w młodości nawet przez pewien czas duchowny katolicki, przedstawia tu i uzasadnia swoją główną tezę: starożytna filozofia była nie tyle teorią, ile sposobem życia. Zadaniem filozofa nie jest budowa systemu, lecz „ćwiczenie duchowe”, które pozwoli wypracować odpowiednią postawę życiową. Hadot, specjalista od neoplatonizmu, bada starożytnych od Sokratesa po wczesne chrześcijaństwo. Powstaje dzięki temu frapujący obraz starożytności skupionej na poszukiwaniu mądrego życia, najle...

Kontempluj Ewangelię z papieżem Franciszkiem Rekolekcje wielkopostne to dla Franciszka i jego współpracowników czas modlitwy, refleksji, wyciszenia. Nawet papież musi czasem zwolnić. Zatrzymaj się razem z nim. Tym razem Ojciec Święty poprosił o poprowadzenie rekolekcji franciszkanina Giulia Micheliniego, znawcę Ziemi Świętej. Jego wyjątkowo plastyczne rozważania, przygotowane w Galilei, są podróżą przez karty Ewangelii św. Mateusza. Życie i śmierć Pana są ściśle powiązane, my zaś podczas rozważań będziemy wracali za każdym razem do Galilei, gdzie Jezus spędził prawie całe swoje życie. Tam odnajdziemy te fragmenty, które zaprowadzą nas do Jerozolimy, aby mówić o Jego męce, śmierci i zmartwychwstaniu. Rozważania o. Micheliniego pomagają głębiej...

Książka Alvina Plantingi Gdzie naprawdę jest konflikt. Nauka, religia i naturalizm kwestionuje naturalistyczny pogląd na świat i podejmuje wyzwanie rzucone religii przez nowy ateizm. W obronie racjonalności teizmu chrześcijańskiego Plantinga sięga do zdobyczy współczesnej fizyki kwantowej, kosmologii, biologii molekularnej oraz posługuje się narzędziami współczesnej logiki i matematyki. Autor argumentuje, że naturalizm jest stanowiskiem nie tylko błędnym, ale wewnętrznie sprzecznym, a jego uznawanie jest formą irracjonalizmu, bowiem wyłącznie biologiczne i ewolucyjne wyjaśnienie natury ludzkiej oznacza brak gwarancji dla rzetelności naszych władz poznawczych. Myśl Plantingi jest przykładem filozofii maksymalistycznej, światopoglądowo zaangażowanej, stawiając...

Drugi tom Alchemicznych godów Chrystiana Różokrzyża zawiera oryginalny tekst Johanna Valentina Andreae opisujący czwarty, piąty, szósty i siódmy dzień z siedmiodniowej podróży Chrystiana Różokrzyża wraz z obszerną ezoteryczną analizą Jana van Rijckenborgha, dziesięć ilustracji Johfry oraz objaśnienia słów różokrzyżowych.

Pojęcie sprawiedliwości czy też oddawanej w ten sposób greckiej dikaiosun jest przedmiotem specjalnego traktatu twórcy Etyki nikomachejskiej, umieszczonego w piątej księdze jego dzieła. Co się zaś tyczy odpowiedzialności, to chociaż Arystoteles nie posługuje się żadnym wyrazem, który można by było (bez pewnej dozy anachronizmu) uznać za dokładny odpowiednik tego dość współczesnego terminu, niemniej rozważa on gruntownie jej różne aspekty w swojej obszernej analizie tego, co dobrowolne lub niedobrowolne. Te dwa wątki praktycznej filozofii Arystotelesa wydają się godne uważnego prześledzenia, także w kontekście współczesnych, z pozoru bardzo nieraz od nich odległych kontrowersji z zakresu etyki lub prawa. Przedstawiana praca jest pewną próbą przynajmni...

Każdy, kto poświęcił choćby chwilę na zapoznanie się z dziełami Pseudo-Dionizego Areopagity, obecnie najczęściej określanymi jako Corpus Dionysiacum, niechybnie uległ pewnej odmianie poznawczego dysonansu. Z jednej strony bowiem teksty te są niesamowicie trudne, do tego stopnia, że często nie jesteśmy w stanie zorientować się, o czym autor tak naprawdę pisze, czy o Bogu, czy o jakichś tajemniczych duchowych bytach, czy o obecności Boga w misteriach, w których wierzący są wprowadzani w tajemnice liturgii Kościoła. Z drugiej jednak strony im trudniejsze są te teksty, tym bardziej wydają nam się natchnione i tym bardziej wciągają nas w mistyczny świat. Spotykamy się tutaj ze swoistym labiryntem, w którym każdy następny korytarz jest jak odkrycie kolejnej...

Tom prezentuje bogactwo i skomplikowane przemiany w zakresie nowożytnej kultury intelektualnej, przede wszystkim na gruncie oświeceniowych reform szkolnych, a zwłaszcza przeprowadzonych w Rzeczypospolitej Obojga Narodów, ale ukazanych na tle europejskim. Presja rozwijających się nauk przyrodniczych sprzyjała odchodzeniu od szkolnictwa ukierunkowanego humanistycznie i filozoficznie w kierunku postępującego wzmocnienia kształcenia o charakterze zawodowym. Wzrastająca rola centralnych władz państw absolutystycznych wyznaczała oświacie nowe zadania wychowawcze, czyniąc ze szkolnictwa fundament nowego ładu ideowego i społeczno-politycznego. W odradzającej się Rzeczypospolitej zmiany te dokonały się w szkolnictwie kościelnym, początkowo w oświacie prowadzonej przez zakon...