Objaśnianie Pisma Świętego było jednym z podstawowych zadań teologa na średniowiecznym uniwersytecie. Mimo że teksty komentarzy biblijnych stanowią jedynie ok. 13 procent dzieł św. Tomasza, to właśnie Biblia – jak pisze we wstępie do tego tomu ks. prof. Piotr Roszak – odgrywa kluczową rolę w ustaleniu artykułów wiary, które zgodnie z Tomaszową metodą uprawiania teologii stanowią jej zasady i są punktem wyjścia dla dalszej refleksji. Dla Akwinaty całe Pismo Święte odsłania tajemnice serca Chrystusa. Jednocześnie w prologu do swego Wykładu Listu do Rzymian (tytułu oryginalny: Super Epistolam ad Romanos lectura) św. Tomasz szczególne teologiczne znaczenie przypisuje właśnie temu dziełu oraz Psalmom, stwierdzając że w „w obu pismach zawiera się prawie cała nauka o Bogu”. W tymże prologu autor/teolog stara się ukazać miejsce Listu do Rzymian pośród innych pism św. Pawła. Mówi, że cała nauka apostoła „pochodzi z łaski Chrystusa”, a poszczególne listy Pawłowe ujmują tę łaskę z różnych perspektyw. List do Rzymian „spogląda na łaskę Chrystusa samą w sobie” i „w ten sposób ją sławi”. Komentarz Akwinaty jest w swej formie tekstem scholastycznym i odnajdujemy w nim właściwe dla tej epoki instrumenty: kwestie, argumenty przeciwne do własnej tezy, noty, podziały i rozróżnienia – elementy obecne także w innych dziełach Świętego Tomasza, często w bardziej rozbudowanej formie. Tłumaczenie autorstwa o. prof. Jacka Salija OP ukazało się po raz pierwszy w latach osiemdziesiątych ubiegłego wieku. O serii: Dzieła św. Tomasza, zebrane w ramach 70-tomowej serii Dzieła wszystkie Tomasza z Akwinu, należą do europejskiego i światowego kanonu intelektualnego i stanowią ważną inspirację do pogłębionych intelektualnych poszukiwań. Tomaszowe dzieło, w zależności od tłumaczenia, liczy od kilkunastu do kilkudziesięciu tysięcy stron. Do jego spuścizny odwołują się nie tylko katolicy, lecz również chrześcijanie innych wyznań, a także niewierzący specjaliści rozmaitych nauk humanistycznych, w tym ekonomiści i politycy. Serię opracowują: Fundacja Pro Futuro Theologiae, Instytut Teologiczny i Wydawnictwo Polskiej Prowincji Dominikanów W drodze. W projekcie bierze udział wielu wybitnych tłumaczy oraz badaczy twórczości św. Tomasza z Akwinu.
Tom obejmuje pochodzące ze zbioru Dysput problemowych o prawdzie Tomasza z Akwinu kwestie 25 i 26 dotyczące uczuć i zmysłów. Kwestia 26 pt. De passionibus animae (tłumaczenie na język polski jako: O doznaniach duszy; O uczuciach ludzkich; O uczuciach) oraz kwestia 25 pt. De sensualitate (tłumaczone jako O zmysłowości; O pożądaniu zmysłowym czyli zmysłowości) powstały podczas trzeciego roku pobytu Tomasza w Paryżu w latach 1256–1259 jako owoc jego pracy akademickiej. Problematyka władz uczuć i zmysłów człowieka stanowi jedno z ważniejszych zagadnień antropologii filozoficznej. W dziejach filozofii podejmowano różne próby wyjaśniania ich statusu i funkcji: poczynając od negacji sfery zmysłowo-uczuciowej, poprzez jej absolutyzację, a skończywszy na redukcji uczuć do popędów czy namiętności oraz usamodzielnianiu ich i przeciwstawieniu sferze rozumowo-wolitywnej. Tomasz z Akwinu problematykę zmysłów i uczuć włącza w compositum bytu ludzkiego – to cały człowiek doznaje uczuć i posługuje się zmysłami. Z problematyką zmysłowości wiąże się zagadnienie zmysłów wewnętrznych i zewnętrznych, podstaw ich wyodrębnienia i właściwych przedmiotów ich działania oraz niezbywalnej roli, jaką pełnią w życiu poznawczym człowieka. Z kolei z problematyką uczuć jako aktów pożądania zmysłowego wiąże się zagadnienie typologii uczuć, podstaw wyróżnienia uczuć pożądliwych i gniewliwych, ich uporządkowania, miejsca w strukturze władz duszy, a przede wszystkim problem sublimacji, czyli poddania ich kierownictwu rozumu i woli. Obecne wydanie jest drugim, a pierwszym w serii „Teksty-Przekłady-Komentarze”. Obejmuje oprócz tekstu polsko-łacińskiego także studia i komentarze, m.in. M. A. Krapca, D. Radziszewskiej-Szczepaniak, A. Gudańca, T. Pawlikowskiego, A. Maryniarczyka. W nowym wydaniu dział „Studia i Komentarze” został wzbogacony o teksty I. Deca (Oryginalność i aktualność Tomaszowej klasyfikacji uczuć), M. Czachorowskiego (Autonomizacja uczuć) oraz P. Jaroszyńskiego (Rola cnót w doskonaleniu życia uczuciowego człowieka). Wprowadzają one czytelnika w ważną problematykę ludzkiego życia zmysłowo-uczuciowego w kontekście integralnej wizji człowieka-osoby.
Kolejny tom Dzieł wszystkich Tomasza z Akwinu, jakim jest t. 34: Kwestie quodlibetalne (tytuł oryginalny: Quaestiones de quolibet) zawiera szereg dysput prowadzonych przez Akwinatę w różnym czasie. Quodlibet znaczy dosłownie „co się podoba”. Ten średniowieczny gatunek literacki był zapisem prowadzonych na ówczesnych uniwersytetach dyskusji, w których każdy członek społeczności akademickiej mógł zadać „mistrzowi” dowolne pytanie. Tłumacz dzieła i autor wprowadzenia do niego, prof. Mikołaj Olszewski, tak porównuje je z innymi typami średniowiecznych tekstów teologicznych: Gdybyśmy chcieli krótko scharakteryzować kwestie quodlibetalne w porównaniu do rozważań zawartych w summach, komentarzach do Sentencji czy kwestiach dyskutowanych, można by powiedzieć, że kwestie ze średniowiecznych syntez teologicznych rozpatrują zagadnienia, które należy przedstawić, jeżeli chce się przekazać kanon wiedzy; kwestie dyskutowane służą autorom do wyrażenia idei, które chcą przekazać swoim słuchaczom; a kwestie quodlibetalne pozwalają słuchaczom dowiedzieć się od mistrzów tego, co ich interesuje. To właśnie sprawia, że Kwestie quodlibetalne św. Tomasza są zbiorem dość trudnym do streszczenia czy usystematyzowania, ponieważ zadających pytania interesowały sprawy bardzo rozmaite. To „średniowieczne Q&A” jest wypadkową intelektualnych niepokojów i ciekawości słuchaczy oraz tego, co odpowiadający na pytania „Mistrz” sam chciał przekazać, więc odnajdujemy w nim niektóre tezy charakterystyczne dla myśli św. Tomasza i znane z innych jego dzieł. Prof. Mikołaj Olszewski podsumowując różnorodność Kwestii quodlibetalnych wyraża we wstępie nadzieję, że „każdemu, kto wybierze się na połów w tym rybnym stawie (…) uda się wyłowić coś, co go zainteresuje i pozwoli mu choć trochę wczuć się w rolę średniowiecznego intelektualisty”.
Przedstawiany w tym tomie traktat etyczny, obejmujący kwestie 23-46 z „drugiej części drugiej części” (secunda secundae) Summy teologii Tomasza z Akwinu mówiący o czymś, co jest normatywną podstawą różnorakich teorii moralnych, odwołujących się do chrześcijaństwa. Tą fundamentalną normą wszelkiej chrześcijańskiej etyki jest potwierdzane z całą mocą w Ewangeliach, lecz podawane także w Starym Testamencie przykazanie miłości bliźniego. Choć jednak sama formuła tego religijnego nakazu – „kochaj bliźniego swego jak siebie samego”, dilige proximum tuum sicut te ipsum – jest od wieków ustalona, wypełniającą ją treść rozumiano na różne sposoby. (…) Miłość, o którą chodzi w omawianym przykazaniu, nie jest jakąś powszechną życzliwością lub sympatią, żywioną przez człowieka wobec innych ludzi i przysługującą mu z samej natury; jest to raczej moc czy też zdolność pochodząca bezpośrednio od Boga i podarowana ułomnemu człowiekowi, który sam nie mógłby jej z siebie wykrzesać, ale może zarządzać tym darem, używając go lepiej lub gorzej, właściwie lub niewłaściwie. I właśnie ta nadnaturalna, poniekąd teocentryczna miłość, określana jako caritas, stanowi centralny przedmiot przedstawianej tutaj części dzieła Tomasza z Akwinu (…). – fragment Wstępu tłumacza
Aniołowie są wyjątkowi także dlatego, że mogą poznawać istotę Boga (w ich naturze odbija się moc i wielkość Boga, są zatem niejako zwierciadłami Boga), ale poznanie to jest zależne od Bożej łaski i nigdy nie jest poznaniem całkowitym. Tomasz i chrześcijańska angelologia zaznaczają jednak wyraźnie: ani aniołom, ani demonom nie są dostępne sekrety ludzkich myśli i odczuć. Istnieje bowiem różnica bytowa pomiędzy Bogiem - który ma absolutną pełnię wiedzy - a nawet najbardziej doskonałymi istotami duchowymi. Bezcieleśni aniołowie nie odczuwają żadnych zmysłowych potrzeb i nie podejmują kolejnych decyzji - ich wola jest ostateczna i stała. W sprawach natury wiedzą, czego chcą, i zawsze wiedzą, co robią. Jeżeli zaś mówilibyśmy o anielskich emocjach, to chyba należy powiedzieć, że raduje ich to wszystko, co prowadzi do Boga (na przykład nawracanie się grzeszników), a tym samym wypełnianie się tajemniczych dróg Bożej Opatrzności. Demony, czyli upadłe anioły, złości zaś moc świętych i radość zbawionych, nienawidzą oni bowiem zarówno Boga Stwórcy, jak i Jego stworzenia. Trzeba jednak przyznać, że ostateczne ontologiczne warunki możliwości upadku tak doskonałego stworzenia jak anioł pozostają tajemnicą nawet dla metafizyki wspierającej się na Boskim Objawieniu. – Fragment Wprowadzenia ks. bpa Jacka Grzybowskiego
Komentarz do „O duszy” Arystotelesa napisał Tomasz z Akwinu podczas swego pobytu w Rzymie w latach 1267-1268. W tym pierwszym ze swych komentarzy do dzieł filozoficznych Arystotelesa, Tomasz posłużył się nową techniką komentatorską, bardziej krytyczną i bliższą literze objaśnianego tekstu. Możemy przypuszczać, że wynikało to z dążenia do zneutralizowania niebezpieczeństwa, zawartego w rzetelnym, literalnym Commentarium magnum Awerroesa, dla którego ortodoksyjnej przeciwwagi nie mogły stanowić prace poprzedników Tomasza, takie jak odchodząca często od litery parafraza Alberta Wielkiego. Akwinata nie tylko porzucił wcześniejszą praktykę swobodnego parafrazowania tekstu Arystotelesa, ale zarazem był pierwszym, który oparł swój komentarz na zrewidowanym i poprawionym przez Wilhelma z Moerbeke łacińskim przekładzie tego dzieła. Tomasz mógł posiłkować się w pracy notami translatorskimi Wilhelma, a także po raz pierwszy udostępnionym łacińskiemu Zachodowi komentarzem Temistiusza do De anima.
„Złoty łańcuch” należy do najbardziej znanych dzieł Akwinaty. Jeden z wybitnych angielskich tłumaczy tego dzieła napisał, że ukazuje ono mistrzowskie opanowanie wszystkich zagadnień teologicznych. Księga obejmuje obszerny zbiór tekstów patrystycznych odpowiednio powiązanych i uporządkowanych, tak że tworzą jeden wspólny komentarz do czterech Ewangelii. Święty Tomasz, czerpiąc z bogatego skarbca dokumentów soborowych pierwszych wieków chrześcijaństwa oraz z pism wschodnich i zachodnich ojców Kościoła, pozwala odkryć głębię poszczególnych fragmentów Ewangelii.„Moim celem w tej pracy – pisze wielki Doktor Kościoła – nie było jedynie oddanie dosłownego sensu danego fragmentu, lecz również uwypuklenie jego znaczenia mistycznego; pragnę nie tylko zwalczać istniejące błędy, lecz również utwierdzać prawdę katolicką. Wydaje się to potrzebne, ponieważ z Ewangelii w sposób szczególny czerpiemy normy wiary katolickiej, jak również reguły postępowania dla całego chrześcijańskiego życia”.Niniejszy tom stanowi obszerny wybór z Tomaszowego dzieła, uporządkowany w taki sposób, że poszczególne komentarze przyporządkowane są perykopom ewangelicznym na niedziele i święta całego roku liturgicznego. Dzięki temu księga ta może być doskonałą pomocą w osobistej medytacji nad Ewangelią. Może również posłużyć jako świetna pomoc kaznodziejska!
Bonito
O nas
Kontakt
Punkty odbioru
Dla dostawców
Polityka prywatności
Ustawienia plików cookie
Załóż konto
Sprzedaż hurtowa
Bonito na Allegro