„Andrzej Szahaj” – książki

„Książka porządkuje pole problemowe wyznaczane pojęciami „ponowoczesności” i „postmodernizmu” poprzez systematyczną analizę procesów, które doprowadziły do ich wyłonienia się, a także nadanie im znaczenia ugruntowanego w faktycznych przemianach ekonomiczno-społecznych i kulturowych, które wiązały się z przejściem od nowoczesności do ponowoczesności i od modernizmu do postmodernizmu. Ta całościowość spojrzenia stanowi wielki atut publikacji, otwierając nowe ścieżki interpretacji zjawisk budzących od dziesięcioleci silne kontrowersje naukowe i moralne. Ponowoczesność i postmodernizm dla średniozaawansowanych to intelektualny przewodnik dla wszystkich zainteresowanym tytułową problematyką, w tym zwłaszcza studentów kierunków takich jak kulturoznawstwo, filozofia, socjologia, historia sztuki, architektura, filologia polska, medioznawstwo i dziennikarstwo. Książka Andrzeja Szahaja przywołuje skojarzenia z Jean-Francois Lyotardem. Francuski filozof napisał Postmodernizm dla dzieci (1988), polski kulturoznawca Postmodernizm dla średniozaawansowanych, czyli takich, którzy o postmodernizmie słyszeli, już coś o nim wiedzą, nie trzeba im zatem wszystkiego tłumaczyć od podstaw, wystarczy jedynie przywołać „źródła poszczególnych idei czy koncepcji”, a więc jakoś uporządkować posiadaną przez nich wiedzę, a to książka Szahaja robi znakomicie. [...] Książka Andrzeja Szahaja pokazuje jak postmodernizm zmienił humanistykę, a tym samym nasz sposób myślenia o sztuce, filozofii, nauce i w ogóle kulturze, ale przede wszystkim chce odpowiedzieć na pytanie, dlaczego postmodernizm nie okazał się chwilową, przemijającą moda, lecz został na dłużej. [...] Prof. Szahaj pokazał jak można połączyć ogromną erudycję z jasnym, precyzyjnym wywodem. W przyszłości, jego książka ma szansę stać się przewodnikiem dla tych wszystkich, którzy będą chcieli dowiedzieć się czegoś o postmodernizmie”. – Z recenzji prof. Grzegorza Dziamskiego

Po serii katastrof gospodarczych i finansowych czas zdać sobie sprawę, że tylko odejście od neoliberalizmu i monetaryzmu w stronę systemu sprawiedliwości społecznej może uchronić ludzkość i świat przed stoczeniem się w otchłań barbarzyństwa i ekologicznego armagedonu.

Dla podtrzymania swego istnienia kapitalizm potrzebuje dziewiczych ziem do podboju i nietkniętych dotąd rejonów człowieczeństwa do eksploatacji. Gdy jest już wszędzie, w każdym zakamarku świata i w każdej cząstce człowieka, zaczyna wykazywać cechy kapitalizmu wyczerpania. Czy to początek jego kresu czy też nowej fazy rozwoju? Warto pytanie to rozważyć. Być może ów kres jest blisko choćby dlatego, że blisko jest katastrofa ekologiczna spowodowana działaniem kapitalizmu, a być może wcale blisko nie jest. Wszak do podbicia i ewentualnej ucieczki pozostał jeszcze kosmos (nie przypadkiem Elon Musk tak bardzo chce wysłać misję na Marsa), a człowieka, z którego nic więcej nie da się już wycisnąć, można zastąpić robotem. Ten nigdy nie będzie się skarżyć na wyzysk, nie założy z innymi robotami związku zawodowego i nie będzie się domagać podwyżki płac. Będzie zawsze zadowolony. Jednak czy zadowoleni będą ludzie żyjący w „nowym wspaniałym świecie”? Raczej nie. Co zatem robić? Przede wszystkim lepiej rozumieć naszą sytuację. I o tym jest ta książka. Andrzej Szahaj – profesor doktor habilitowany; kierownik Zakładu Filozofii Współczesnej w Instytucie Filozofii UMK. Stażysta uniwersytetów w Oksfordzie, Cambridge, Leeds, St. Andrews, Berkeley (University of California), Charlottesville (University of Virginia), Palo Alto (Stanford University), a także The Netherlands Institute for Advanced Studies in the Humanities and Social Sciences (Wassenaar) oraz Bellagio Rockefeller Center.

Zebrane w tym tomie teksty traktują o tym samym, o czym traktowały teksty zebrane w dwóch moich wcześniejszych książkach – Kapitalizm drobnego druku (Warszawa 2014) i Inny kapitalizm jest możliwy (Warszawa 2015). O współczesnym kapitalizmie, o jego polskiej odmianie oraz o zapomnianych wartościach, takich jak równość, empatia i solidarność. Cechą tekstów zawartych w tym tomie jest ich zaangażowanie etyczne. Dotyczy ono przede wszystkim mojej niezgody na formę, jaką przybrał współczesny kapitalizm. W tym sensie zatrzymanie procesów degrengolady dzisiejszego kapitalizmu musi być ściśle związane z zatrzymaniem procesów degrengolady liberalizmu. W moim przekonaniu tylko ponowne zbliżenie się liberalizmu do ideałów socjaldemokratycznych może uratować tę doktrynę przed ostateczną klęską. Zdaję sobie sprawę, jak bardzo jest to niepopularny sąd wśród liberałów polskich zainfekowanych złą tradycją liberalizmu spod znaku Hayeka i Friedmana. Być może potrzebują oni więcej czasu, aby wreszcie zrozumieć, że tradycja ta okazała się ślepą uliczką – od autora. Andrzej Szahaj – profesor doktor habilitowany; kierownik Zakładu Filozofii Współczesnej w Instytucie Filozofii UMK. Stażysta uniwersytetów w Oksfordzie, Cambridge, Leeds, St. Andrews, Berkeley (University of California), Charlottesville (University of Virginia), Palo Alto (Stanford University), a także The Netherlands Institute for Advanced Studies in the Humanities and Social Sciences (Wassenaar) oraz Bellagio Rockefeller Center.

Już czas, aby rozpocząć dyskusję na temat alternatywnych wariantów kapitalizmu. Gołym okiem widać, że ten, który stał się naszym udziałem wyczerpał swój potencjał ekonomiczny, nie mówiąc już o tym, że spowodował ciężkie straty społeczne.