„Janusz Lewoch” – książki

`Podstawowym sprzętem pancernym armii włoskiej w okresie II wojny światowej były, obok tankietek i czołgów L6, M11/13/14/15, także działa samobieżne (semovente). Działa samobieżne produkowane na podwoziach czołgów M13/14/15 były całkowicie opancerzonymi pojazdami pancernymi uzbrojonymi w haubicę kalibru 75 mm. Konstrukcyjnie włoski pojazd bojowy był bardziej zbliżony do niemieckich dział szturmowych Sturmgeschutz III Sd Kfz 142, niż do ówcześnie konstruowanych w innych krajach, dział samobieżnych, które często miały odkryty przedział bojowy. W ten sposób włoskie semovente były w istocie działami szturmowymi i mimo słabego opancerzenia, pełniły taką rolę na polu bitwy.`

Można śmiało postawić tezę, że czołgi "Sherman" 17 pdr. lub "Sherman Firefly" uratowały alianckie wojska pancerne przed klęską w Normandii w czerwcu 1944 roku i zepchnięciem z powrotem do morza alianckich wojsk lądowych. Czołg "Firefly" był wówczas jedynym alianckim wozem bojowym mogącym skutecznie zwalczać niemieckie "straszliwe bliźniaki` - czołgi średnie PzKpfw V Sd Kfz 171 "Panther" i czołgi ciężkie PzKpfw IV Sd Kfz 181 "Tiger". Czołgi "Firefly" znajdowały się na uzbrojeniu pułków pancernych PSZ w składzie 1. dywizji pancernej i 2. brygady pancernej walczącej we Włoszech. Ponadto czołgów "Firefly" używały jednostki kanadyjskie i czechosłowackie w Europie Zachodniej oraz nowozelandzkie i południowoafrykańskie we Włoszech. Czołgi "Firefly" zostały także dostarczone do jednostek amerykańskich, lecz tylko kompania "C" z 555. batalionu czołgów 5. armii walczącej w Italii otrzymała czołgi "Firefly" przed zakończeniem wojny.

Historię powstania czołgów lekkich M3 warto poprzedzić wyjaśnieniem dotyczącym nomenklatury używanej w USA. Otóż w okresie przed wybuchem II wojny światowej (do 1940 roku) broń pancerna znajdowała się zarówno w gestii dowództwa piechoty, jak i kawalerii. Pewnym namacalnym dowodem tej dwoistości były metalowe plakietki mocowane do wież czołgów: ze skrzyżowanymi karabinami (piechota) lub szablami (kawaleria) oraz przyjęcie odmiennych nazw, czasami dla tych samych typów wozów bojowych. Określenie "TANK" dotyczyło wozów bojowych piechoty, natomiast kawaleria nazywała swoje czołgi "COMBAT CAR". Był to rezultat przyjęcia ustawy o obronie narodowej (1920), która rozwiązywała istniejący w okresie wojny światowej Tank Corps i kierowała wszystkie czołgi pod sztandary piechoty. W ten oto sposób czołgi zostały niejako przypisane do piechoty, zresztą wówczas taktyka użycia, przewidywała ich zastosowanie tylko do wsparcia piechoty.

W okresie II wojny światowej niemieckie jednostki rozpoznawcze były początkowo uzbrojone tylko w samochody pancerne. Używano kilku typów pojazdów różniących się masą bojową, właściwościami trakcyjnymi i uzbrojeniem. Najlżejsze były pojazdy czterokołowe (4-Rad) - Militaria Nr 339 i 340. W jednostkach znajdowały się także cięższe pojazdy sześciokołowe (6-Rad) wytwarzane na podwoziach standardowych samochodów ciężarowych - Militaria Nr 340. Armia niemiecka, obok wzmiankowanych samochodów używała także ciężkich samochodów pancernych Sd Kfz 231/232/233 (8-Rad) skonstruowanych na podwoziu typu GS. Były to pojazdy o dobrych własnościach trakcyjnych, lecz o stosunkowo słabym uzbrojeniu i opancerzeniu (Militaria Nr 394). Pojazdy ośmiokołowe Sd Kfz 231/232/233 bbyły produkowane do połowy 1943 roku, później zostały zastąpione przez doskonałe, również ośmiokołowe, samochody pancerne Sd Kfz 234. W niniejszym opracowaniu zostaną omówione cztery wersje samochodów ośmiokołowych ARK - Sd Kfz 234 (8-Rad) i austriackie samochody pancerne ADGZ używane głównie w jednostkach policji niemieckiej.

Niniejsza książka zawiera informacje o konstrukcji niemieckich samobieżnych dział przeciwpancernych (Jagdpanzer), strukturze organizacyjnej jednostek, ponadto przedstawia dane na temat ich działania bojowego w latach 1944-1945, a także o wzorach malowania i oznakowania oraz pojazdach muzealnych.

W okresie międzywojennym czechosłowacki przemysł zbrojeniowy należał do przodujących w Europie i w świecie. Szczególnie wysoki poziom techniczny zaprezentowały działa artyleryjskie i sprzęt pancerny. W drugiej połowie lat trzydziestych XX wieku na wyposażeniu armii czechosłowackiej znajdowały się czołgi lekkie LT vz. 35 produkcji zakładów Skoda. Był to czołg lekki odpowiadający parametrom taktyczno-technicznym polskiego 7 TP, sowieckiego T-26, brytyjskiego Vickers 6-ton.

W latach 1918–1939 Wojsko Polskie dysponowało tylko prototypowymi działami samobieżnymi, wykonanymi na podwoziu tankietki TK (TK-D) i ciągnika gąsiennicowego C2P (niezbyt precyzyjnie nazywane TKS-D, bardziej poprawnie C2P-D, lub ostatecznie TK-SD). Obie konstrukcje należały do pionierskich rozwiązań, bowiem w latach trzydziestych XX wieku był to zupełnie nowatorski typ uzbrojenia. Pierwsze działa samobieżne powstały w Wielkiej Brytanii, Niemczech i USA, lecz były to pojazdy doświadczalne. Tylko w ZSRS wykonano niewielką serie dział samobieżnych na podwoziu czołgu lekkiego T-26.