„Katarzyna Fazan” – książki

„Książka Katarzyny Fazan to ważne osiągnięcie w dziedzinie badań nad twórczością Tadeusza Kantora. Publikacja tomu wydaje się niezwykle aktualna, zważywszy na zbliżającą się w grudniu 2020 roku 30. rocznicę śmierci artysty. Praca ta nie tylko stanowi podsumowanie dorobku autorki, która od wielu lat zajmuje się dziełem Kantora, ale także otwiera pole nowych odczytań jego sztuki, próbuje pokazać odmienne sposoby jej recepcji i zwrócić uwagę na jej radykalne znaczenia. Proponowany sposób interpretowania dzieł artysty, a także zasugerowany performatywny wymiar jego praktyk wskazuje na inne przestrzenie obecności teatralnego i plastycznego dorobku Kantora. Trzy części pracy – Manifestacje, Konfrontacje, Ślady – wyznaczają zarys nowej topografii możliwego ulokowania jego twórczości. (...) To projekt o niezrównanej skali, imponujący zarówno pod względem wartości historiograficznej, jak i krytycznej przenikliwości, precyzji myślenia i twórczego podejścia do przedmiotu badań” – z recenzji prof. Michała Kobiałki, University of Minnesota. „Tom Kantor. Nie/Obecność zogniskowany jest wokół osobowości artystycznej Tadeusza Kantora, jego twórczości, obecnych w niej przekształceń i nawrotów, zmieniających się technik plastycznych i projektów teatralnych; jest to studium miejsc ważnych dla biografii artysty i archiwów jego pamięci, analiza pozostawionych, albo śladowych, albo restytuowanych, albo wreszcie konstruowanych przez nieobecność, znaków jego obecności i dynamicznego dzieła. (...) Autorka przeprowadza czytelnika przez kolejne stacje artystycznej, intelektualnej i emocjonalnej podróży Kantora – artysty obecnego i nieobecnego, tworzącego, a zarazem będącego obiektem przetwarzania w sztuce. Z tego właśnie powodu książka niniejsza jest także wspaniałą podróżą – peregrynacją przez sztukę współczesną: malarstwo i instalacje, performans i przedstawienia teatralne, zwłaszcza przez scenografię i obiekty eksponowane jako osobne dzieła sztuki. Jest to książka nie tylko o Kantorze, ale i o sztuce współczesnej, także o sztuce czasów, w których żyjemy” – z recenzji prof. Włodzimierza Szturca, Uniwersytet Jagielloński. Katarzyna Fazan – wykłada w Katedrze Teatru i Dramatu Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz na Wydziale Reżyserii Dramatu w Akademii Sztuk Teatralnych im. Stanisława Wyspiańskiego. Autorka prac poświęconych literaturze modernizmu, estetyce teatru i związkom scenografii z plastyką. Wydała monografię Szczera poza dekadenta.

Katarzyna Fazan, przez systematyczne analizowanie PQ, zrobiła wiele dla rozwoju badań nad scenografią. Jej eseje w „Didaskaliach” zawsze obejmowały trzy aspekty: po pierwsze – omawiały polską ekspozycję; po drugie – analizowały całość PQ (co, ze względu na obszerność tego „zdarzenia”, nie jest rzeczą prostą); po trzecie, najważniejsze chyba – pokazywały kontekst światowy, w jakim działają polscy twórcy. Fazan nie analizuje scenografii, która jest zabudową sceny, ale w swoich rozważaniach kieruje się twierdzeniem Borisa Kudlički, że scenografia jest dzisiaj samowystarczalną instalacją wyposażoną w ekspresyjną narrację i dramaturgię – i dlatego ekspozycje (…) wymagają od zwiedzających (a często raczej – uczestników) coraz większych kompetencji, coraz większej otwartości na eksperyment. Autorka pokazuje przemianę drogi zwiedzającego od obserwacji do partycypacji (…). I to zjawisko z biegiem lat (książka obejmuje sześć edycji PQ – kalendarzowo to jest 20 lat) narasta wręcz lawinowo, stawiając pojęcie scenografii w sytuacji granicznej. Stajemy tu pomiędzy koncepcjami wystaw scenograficznych jako katalogu „śladów po przedstawieniach” (takie były pierwsze polskie ekspozycje) a dzisiejszym doświadczeniem odczytywania przedstawienia przez tropienie zakładanych relacji z odbiorcą. Z recenzji prof. dr hab. Magdaleny Raszewskiej