„Tytus Jaskułowski” – książki

Kontynuacja wydanej w 2015 r. książki "Szpiedzy tacy jak wy. Wywiadowcza (nie)codzienność kontaktów między PRL a NRD 1970?1990". Pracując później nad wydaniem edycji dokumentów wschodnioniemieckiej Stasi poświęconych analizie sytuacji w PRL od 1981 r., autor konfrontował je m.in. z "Informacjami Dziennymi" ? periodycznymi opracowaniami polskiego MSW. Właśnie lektura tych ostatnich stała się jednym z impulsów do powstania niniejszej publikacji. Zgodnie ze stwierdzeniem gen. Czesława Kiszczaka, ?Informacja pomyślana była jako jedna z ważnych form bieżącego informowania naczelnych władz politycznych i państwowych o problemach, zwłaszcza zagrożeniowych, pozostających w zainteresowaniu resortu spraw wewnętrznych?. Stan wojenny był pierwszym tak znaczącym wydarzeniem politycznym, które regularnie prezentowano w kolejnych numerach periodyku. Publikacja składa się ze 115 opowieści opartych na fragmentach 272 "Informacji Dziennych" obejmujących okres od 13 grudnia 1981 r. do 22 lipca 1983 r. Ilustrują one resortowy fatalizm, konformizm, manipulację czy ograniczenia intelektualne funkcjonariuszy. Pomagają w zrozumieniu historii gospodarczej i społecznej PRL, jak również oficjalnej propagandy lat stanu wojennego. Czytelnik dowie się z nich również wiele o kondycji, nie tylko moralnej, ówczesnych mieszkańców PRL. ****** Our beautiful Poland... Martial law in the distorting(?) mirror of the "Daily Information" of the Ministry of Interior 1981?1983 The publication is based on the analysis of the periodical bulletin of the Polish Ministry of the Interior - the so-called "Daily Information", covering the martial law period in Poland (13 December 13 1981 to 22 July 1983). It consists of 115 short "stories". The subjective selection of quotations from the official ministerial documents shows the sad and grotesque side of the martial law, but on a deeper level it helps to understand the economic and social history of the Polish People's Republic, as well as the official propaganda of this period.

Z okazji przypadającej w 2020 r. okrągłej rocznicy Grudnia 1970 r., oddział IPN w Szczecinie zainicjował serię wydawniczą poświęconą międzynarodowej recepcji tego i dwóch pozostałych przełomów (1980 oraz 1989), ze szczególnym uwzględnieniem roli, jaką odgrywało w nim wspomniane miasto. Każdy tom przypisany jest do konkretnego państwa. Serię inauguruje publikacja poświęcona stosownym ocenom dokonywanym w RFN. Ich analiza odpowiada na pytanie, na ile interesowano się przełomami jako takimi, a na ile sytuacją w najważniejszej, obok Trójmiasta, metropolii, w której dochodziło do kluczowych dla przesileń wydarzeń.

Książka ukazuje obraz społeczeństwa PRL i NRD odbity w krzywym zwierciadle biurokracji tajnej służby. Można się z niej między innymi dowiedzieć, kto w 1980 roku poprosił polskiego ministra spraw wewnętrznych o autograf, dlaczego polskie MSW było zainteresowane niemieckim filmem Blond Gejsza, a także - komu były potrzebne "do pilnych celów operacyjnych" spinacze, zszywacze i nożyczki?. Książka powstała przy okazji pracy nad rozprawą habilitacyjną autora poświęconą analizie relacji służb specjalnych NRD i PRL. Autor prezentuje subiektywny wybór 180 przypadków z historii relacji tych służb - absurdów, jakie pojawiały się w wywiadowczej codzienności - opatrując je humorystycznym / ironicznym komentarzem. Zapraszamy zatem w podróż do tajnego świata. Być może lektura tej książki wywoła uśmiech na twarzy Czytelnika, który jednak powinien pamiętać, że rywalizacja wywiadów to nie zabawa. Przykłady ilustrujące podstawowe pojęcia i metody działania wywiadu / kontrwywiadu ułożono w porządku alfabetycznym. Każde hasło stanowi jednak zamkniętą opowieść, lekturę można więc zacząć (lub skończyć) w dowolnym miejscu.

Praca jest pierwszą monografią poświęconą relacjom wschodnioniemieckich i PRL-owskich resortów bezpieczeństwa w okresie obowiązywania jedynej całościowej międzyministerialnej umowy o współpracy tychże resortów. Została ona przygotowana na podstawie analizy porównawczej akt obu służb, uzupełnionej o rozmowy ze świadkami opisywanych wydarzeń i procesów, m.in. tajnymi współpracownikami oraz kadrowymi oficerami MSW. Autor stawia tezę, że wschodnioniemiecka Stasi oraz MSW korzystały z formalnych kontaktów przede wszystkim w celu ochrony i realizacji własnych, a nie bilateralnych interesów, zaś współpraca dwustronna miała Ś z ilościowego punktu widzenia Ś minimalny zakres, stanowiąc 2 do 3% wszystkich operacji. Badania autora pozwoliły na podważenie prezentowanej w literaturze tezy o znacznych możliwościach operacyjnych Stasi w PRL i zasięgu jej działań przeciwko ówczesnym władzom. Kwerendy archiwalne umożliwiły prezentację całkowicie nieznanych opinii publicznej rodzajów aktywności MSW skierowanych przeciwko NRD, włącznie z działalnością podwójnych agentów. Kluczowym aspektem monografii jest zakwestionowanie fałszywego wyobrażenia o ilości wschodnioniemieckiej agentury w PRL.