Dzieje zachodniej filozofii

O pewności to ostatni tekst napisany przez Ludwiga Wittgensteina (1889–1951), wybitnego austriackiego filozofa analitycznego, który zasłynął dwoma dziełami: wczesnym Tractatus logico-philosophicus (1921) i późnymi Dociekaniami filozoficznymi (wyd. pośmiertne 1953). Wittgenstein spisywał myśli składające się na niniejszy zbiór od 1949 roku do swoich ostatnich dni, cierpiąc na raka prostaty, żywiąc się wyłącznie chlebem z serem i uważając, że ludzie i tak żyją za długo. Późny Wittgenstein chciał być terapeutą: filozofia ma leczyć umysł z opętania przez język. Znaczenie słowa jest sposobem jego użycia, brzmi teza Wittgensteina, który spogląda na epistemologię jako na zespół ludzkich praktyk, „gier językowych”. Również wątpienie jest taką...

To ostatnia, napisana na rok przed śmiercią książka Jacques’a Le Goffa (1924–2014), wybitnego francuskiego mediewisty z trzeciego pokolenia szkoły Annales, której programem było badanie historii życia codziennego i mentalności. Le Goff zapisał się w mediewistyce ideą „długiego średniowiecza”. Wbrew rozpowszechnionej opinii o odrębności włoskiego renesansu XV wieku uważał go za jeden spośród kilku średniowiecznych „renesansów”, a samo średniowiecze rozciągał do połowy XVIII wieku. Zdaniem Le Goffa dopiero wtedy doszło do radykalnych zmian kulturowych znamionujących nową epokę, nowożytność. W niniejszym eseju kwestia tej periodyzacji jest okazją do bardziej fundamentalnych rozważań nad sensem i potrzebą podziału na epoki jako takiego. Czy...

Błyskotliwe wprowadzenia w prace kluczowych filozofów i najważniejsze idee filozofii. Autorami poszczególnych tomów serii, wydanej w oryginale przez Oxford University Press, są wybitni specjaliści prezentowanych obszarów. Martin Heidegger – jeden z głównych myślicieli, którzy położyli podwaliny pod myśl drugiej połowy XX w. i wywarli największy wpływ na myśl współczesną. Uznawany za przedstawiciela fenomenologii i egzystencjalizmu, ale znaczenie jego filozofii wykracza poza te dwa nurty. Do najważniejszych elementów jego myśli należą: rozróżnienie między bytami i byciem (różnica ontologiczna) oraz tworzenie ontologii poprzez wyjście od jestestwa (Dasein), istoty ludzkiej i jej egzystencji. Postulował powrót do greckich źródeł filozofii jako sposób n...

Krótki kurs filozofii to błyskotliwe wprowadzenia w prace kluczowych filozofów i najważniejsze idee filozofii. Autorami poszczególnych tomów serii, wydanej w oryginale przez Oxford University Press, są wybitni specjaliści prezentowanych obszarów. Immanuel Kant był nie tylko najbardziej wpływowym filozofem okresu Oświecenia, ale też jednym z najtrudniejszych. Jak przekonuje Roger Scruton ? sam w sobie wybitny filozof ? ?Kant chciał zakreślić granice ludzkiemu rozumowi; w końcu jednak był zmuszony je przekroczyć?.W tym przystępnym opracowaniu Scruton przybliża czytelnikowi najważniejsze aspekty wyjątkowo złożonej filozofii Kanta oraz pokazuje, dlaczego jego spuścizna okazała się tak trwała, a ?Krytyka czystego rozumu? do dziś stanowi jedną z najważniejszych ks...

To bodaj najsłynniejsze dzieło francuskiego mediewisty Jacques’a Le Goffa (1924–2014) zrewidowało nasz obraz średniowiecza zniekształcony zarówno przez krytyczne wobec niego oświecenie, jak i przez entuzjastyczny romantyzm. Dla Le Goffa czasy te to ani nie „wieki ciemne”, ani nie wyidealizowana „złota legenda”, „mit założycielski” niejednego europejskiego narodu. Jego monumentalna, encyklopedyczna praca z 1964 roku podejmuje całościowe badanie epoki wprawdzie historyczne, ale przy zastosowaniu wyników badań z innych dziedzin, datowanie C14 włączywszy (przeszłość należy do przyszłości, do nowych odkryć o starych dziejach). Charakteryzuje średniowiecze jako bliższe społeczeństwom pierwotnym niż współczesnym ze względu na powolność zmian, swoi...

Od redakcji: „W Księdze osiemdziesięciu trzech kwestii odnaleźć można najważniejsze aspekty systemu św. Augustyna. Dzięki temu czytając to relatywnie, w porównaniu z innymi, krótkie dzieło można zaznajomić się z istotnymi teoriami biskupa Hippony. W Księdze, nieraz w bardzo lapidarny i syntetyczny sposób, formułuje on swoje najważniejsze idee dotyczące natury ludzkiej, grzechu i jego roli w pochodzeniu zła, miłości jako najwłaściwszego sposobu odnoszenia się do Boga, relacji między osobami boskimi w obrębie Trójcy i wiele innych. Zwięzłość i idąca z nią w parze jasność czynią z Księgi znakomite wprowadzenie do nauk św. Augustyna, kierowane do osób dopiero rozpoczynających swoje zainteresowania myślą wielkiego Ojca Zachodniego Kościoła. Jedno...

Historyk i teoretyk nauk przyrodniczych z USA Thomas S. Kuhn (1922-1996) stworzył w XX wieku nowy obraz nauki jako takiej, a nawet wszelkich formacji intelektualnych. Zawarł go w głównym dziele Struktura rewolucji naukowych (1962, 1969; Wydawnictwo Aletheia 2020). W zupełnie nieempirystycznym duchu opisał nie tyle jej liniowy rozwój, ile „skokowe” przemiany. Strategia nauk polega na adaptacji do wybuchających co pewien czas naukowych rewolucji zmieniających zupełnie obraz świata. Stary „paradygmat” jest porzucany, nowy obrasta w zorientowaną na niego „naukę normalną”. Choć ta dynamika nie wyklucza poszukiwania prawdy, klasyczna prawda gubi się gdzieś między paradygmatami w eterze historyczności. Oznacza to więc zmianę podejścia także w filozofii nauki. Ku...

Ta książka to bodaj główne dzieło francuskiego filozofa i starożytnika Pierre a Hadota (1922 2010), nad którym pracował on przez kilkanaście lat i które stanowi kwintesencję jego przemyśleń nad charakterem starożytnej filozofii, a także nad naturą filozofii w ogóle. Filozofować, uważał, to wybierać sposób przedstawiania sobie rzeczy, od tego bowiem zależy, jak się do nich odniesiemy. Ten wybór wszakże nie był dziedziną refleksji teoretycznej. Filozofia pierwotnie stanowiła sztukę życia. Uczono się jej poprzez ćwiczenia duchowe, które leżą u podstaw tego, w czym dziś upatrujemy wykładu określonej doktryny. Tymczasem porządek, uważał Hadot, był odwrotny. Szkoły filozoficzne, jak epikurejczycy czy stoicy, uczyły pewnej postawy życiowej, uczyły m...

Ta książka o tak podstawowym tytule nie jest elementarnym wprowadzeniem, lecz próbą spojrzenia na starożytnych filozofów z perspektywy, która współczesnemu człowiekowi zdążyła umknąć. Pierre Hadot (1922–2010), wybitny francuski historyk, z wykształcenia także teolog i w młodości nawet przez pewien czas duchowny katolicki, przedstawia tu i uzasadnia swoją główną tezę: starożytna filozofia była nie tyle teorią, ile sposobem życia. Zadaniem filozofa nie jest budowa systemu, lecz „ćwiczenie duchowe”, które pozwoli wypracować odpowiednią postawę życiową. Hadot, specjalista od neoplatonizmu, bada starożytnych od Sokratesa po wczesne chrześcijaństwo. Powstaje dzięki temu frapujący obraz starożytności skupionej na poszukiwaniu mądrego życia, najle...

Autorka Służących do wszystkiego wraca do tematu wiejskich kobiet, ale tym razem to opowieść zza drugiej strony drzwi chłopskiej chałupy. Podczas, gdy Maryśki i Kaśki wyruszają do miast, by usługiwać w pańskich domach, na wsiach zostają ich siostry i matki: harujące od świtu do nocy gospodynie, folwarczne wyrobnice, mamki, dziewki pracujące w bogatszych gospodarstwach. Marzące o własnym łóżku, butach, szkole i o zostaniu panią. Modlące się o posag, byle „nie wyjść za dziada” i nie zostać wydane za morgi. Dzielące na czworo zapałki, by wyżywić rodzinę. Często analfabetki, bo „babom szkoły nie potrzeba”. Nasze babki i prababki. Joanna Kuciel-Frydryszak daje wiejskim kobietom głos, by opowiedziały o swoim życiu: codziennym znoju, lękach i marzeni...

Każde dziecko posiada jedyny w swoim rodzaju umysł – to przyzna większość rodziców. Ale jak to jest, że potrafi zadawać pytania o rzeczy, które je interesują, formułować swoje opinie i wyciągać wnioski? Czy potrafi osądzić, co jest dobre, a co złe? A jeśli tak, to czy zdarza mu się działać na podstawie swoich niezależnych sądów, nawet jeśli to sprzeczne z jego nawykami? Jak myśli? Jak uczy się słów? Czy wierzy w to, co mu mówimy? A jeśli nie, to dlaczego? Paul L. Harris, jeden z czołowych badaczy w dziedzinie psychologii rozwojowej, w jasny i rzeczowy sposób udziela odpowiedzi na te i wiele innych pytań związanych z psychologią dziecka. Wyjaśnia najbardziej fascynujące zagadnienia na konkretnych przykładach. Jego książka to niezbędnik każdego r...

Umysł, który przywykł do wolności i bezstronności filozoficznej kontenplacji, zachowa coś z tych cech w świecie działań i uczuć. Będzie postrzegał swe cele i pragnienia jako część całości, nie dążąc do postawienia na swoim.

First published in 1946, History of Western Philosophy went on to become the best-selling philosophy book of the twentieth century. A dazzlingly ambitious project, it remains unchallenged to this day as the ultimate introduction to Western philosophy. Providing a sophisticated overview of the ideas that have perplexed people from time immemorial,it is 'long on wit, intelligence and curmudgeonly scepticism', as the New York Times noted, and it is this, coupled with the sheer brilliance of its scholarship, that has made Russell's History of Western Philosophy one of the most important philosophical works of all time.