Literatura polska z "sowieckiego domu niewoli"

Józef Czapski (1896–1993) – malarz, rysownik i pisarz. Początkowo kształcił się w warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych, w klasie Stanisława Lentza, ale przerwał naukę, biorąc udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Edukację dokończył później w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, pod okiem takich mistrzów jak Wojciech Weiss czy Józef Pankiewicz. W trakcie studiów wyjechał do Paryża, gdzie zainteresował się twórczością Paula Cézanne’a. Po powrocie do Polski w 1931 roku brał czynny udział w życiu artystycznym Warszawy, a jego obrazy z tamtego okresu zdradzały wyraźny wpływ sztuki kapistów. Później malarstwo Czapskiego charakteryzowało się stylistyczną różnorodnością, będącą połączeniem wielu inspiracji. Album opatrzony wstępem dr Stefani...

To pierwsza na polskim rynku rzetelna biografia sensu stricto Józefa Czapskiego, napisana przez zafascynowanego nim Amerykanina (w 2007 r. Zeszyty Literackie wydały „Portet Józefa Czapskiego” Wojciecha Karpińskiego). Józef Czapski – żołnierz, postać publiczna, świadek historii, pamiętnikarz, pisarz i malarz. Jego życie objęło niemal cały wiek dwudziesty. W czasie Rewolucji był studentem w Petersburgu, w szalonych latach dwudziestych – malarzem w Paryżu. Jako polski oficer rezerwy wróciwszy do ojczyzny walczył z Niemcami na początku II wojny światowej, przez Sowietów został wzięty do niewoli i cudem ocalał z masakry tysięcy jego towarzyszy broni. Potem nie wrócił do Polski, pracował w powojennym Paryżu, zdając relacje z tragicznego położenia swojego k...

Józef Czapski należy do najważniejszych polskich malarzy i pisarzy. Jest także niezwykłym świadkiem historii XX wieku. Publikowane po raz pierwszy dzienniki Józefa Czapskiego prowadzone w latach 19421944 po wyjściu z sowieckiego obozu, podczas wędrówki z Armią Andersa, to nie tylko dzienniki malarza i pisarza, ale i żołnierza. Prowadzenie dziennika Czapski nazywał kontrolą oddechu dnia. Codzienny rytuał zapisywania i rysowania był dla niego równie ważny jak kontakt z ludźmi, a rozłąka z dziennikiem równie bolesna jak rozstanie z bliskimi. W dzienniku miały początek wszystkie jego szkice literackie i obrazy. Zeszyty wypełnione rysunkami i niemal hieroglificznymi zapiskami były repozytorium pamięci i inspiracji malarskich. Wyjątkowe dzieło literackie i bezcenne...

Dwutomowy zbiór rozproszonych tekstów Józefa Czapskiego z lat 1923-1988, gatunkowo bardzo zróżnicowanych: eseje i szkice, recenzje z wystaw i książek, portrety postaci znanych i wspomnienia o przyjaciołach, relacje z rozmów, teksty polityczne, polemiki, odpowiedzi na ankiety. Notatki Czapskiego, swoiste silva rerum, są rodzajem autobiografii intelektualnej wybitnego malarza i pisarza. Spektrum zagadnień, które fascynowały autora Na nieludzkiej ziemi było bardzo szerokie, książka ukazuje inny wymiar twórczości Czapskiego nie tylko jako piszącego wybitnego malarza, którego teksty uzupełniają i komentują jego obrazy, ale przede wszystkim jako jednego z najważniejszych emigracyjnych intelektualistów.

Wielka sztuka, głośne romanse i świat bohemy. Poznajcie biografię Peggy Guggenheim i jej niezwykłe życie uzależnione od sztuki. Jej ojciec zginął w katastrofie Titanica, a ona sama była jedną z uboższych krewnych w rodzinie milionerów. Mogła marzyć o zostaniu żoną bogatego biznesmena, tymczasem stała się jedną z najważniejszych postaci bohemy artystycznej XX wieku. Na pytanie, ilu miała mężów, odpowiadała: „Swoich czy cudzych?”. A tym ulubionym (i pierwszym) był niestroniący od alkoholu angielski pisarz Laurence Vail. Choć wśród wielu kochanków znaleźli się między innymi Samuel Beckett, Max Ernst i Roland Penrose, prawdziwa miłość zawsze zdawała się jej umykać. Może dlatego całe życie poświęciła sztuce. W swoim weneckim pałacu zgromadził...

Rebelia. Kościół katolicki i kulturowa rewolucja to książka o ostatecznym cywilizacyjnym starciu między Kościołem katolickim a oświeceniem – wojnie rozgrywającej się na naszych oczach od przeszło sześćdziesięciu lat. Atak wrogów Kościoła, według E. Michaela Jonesa, skupił się na trzech głównych obszarach: edukacji, publicznej promocji nieprzyzwoitości, demontażu pojęć takich jak tradycyjny model rodziny i seksualności. Autor ukazuje, jak doszło do stworzenia nowej wywrotowej broni – ideologii kontrolowanego rozbudzania libido, która, w myśl jej twórców, ma doprowadzić ostatecznie do powszechnej laicyzacji. Książka jest dobrą analizą negatywnej roli, jaką w tej wojnie odegrały świeckie sądy, kościelne uczelnie oraz owoce, które przyniósł św...

Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, zwane Archiwum Ringelbluma, jest unikalnym zbiorem dokumentów stanowiących jedno z najważniejszych świadectw Zagłady Żydów. Składające się na nie materiały od początku tworzono i zbierano według ścisłych zasad metodologicznych, w co zaangażowany był kierowany przez Emanuela Ringelbluma zespół fachowców-dokumentalistów oraz ludzi nauki, literatury, kultury i społeczników. W żadnym skupisku żydowskim egzystującym pod niemieckim terrorem nie podjęto podobnej inicjatywy na tak wielką skalę. Archiwum Ringelbluma powstało w getcie warszawskim, ale z jego kart wyłania się panoramiczny obraz losu ludności żydowskiej w czasie Zagłady. Materiały tam zgromadzone są czymś więcej niż tylko źródłem historycznym – są św...

W literaturze przedmiotu poświęconej Józefowi Czapskiemu od dawna funkcjonuje przeświadczenie, że jego eseistyka wymaga wysiłku wydobycia się z ram zbiorowych nawyków, wyzwolenia ze stereotypów i utartych kolein myślenia. Autorka wyposaża nas w klucz lekturowy otwierający teksty ściśle zrośnięte z tragiczną historią dwudziestego wieku, te, które dotyczą sztuk pięknych ? zwłaszcza malarstwa ? oraz eseje krytycznoliterackie. Badaczka uwzględnia przy tym zarówno wydane zbiory esejów oraz fragmenty dzienników, jak i niepublikowane, więc i nieznane zapiski dziennikowe oraz listy, dostępne w archiwach Muzeum Czartoryskich oraz Ossolineum.

Dwutomowy zbiór rozproszonych tekstów Józefa Czapskiego z lat 1923-1988, gatunkowo bardzo zróżnicowanych: eseje i szkice, recenzje z wystaw i książek, portrety postaci znanych i wspomnienia o przyjaciołach, relacje z rozmów, teksty polityczne, polemiki, odpowiedzi na ankiety. Notatki Czapskiego, swoiste silva rerum, są rodzajem autobiografii intelektualnej wybitnego malarza i pisarza. Spektrum zagadnień, które fascynowały autora Na nieludzkiej ziemi było bardzo szerokie, książka ukazuje inny wymiar twórczości Czapskiego – nie tylko jako „piszącego” wybitnego malarza, którego teksty uzupełniają i komentują jego obrazy, ale przede wszystkim jako jednego z najważniejszych emigracyjnych intelektualistów.

Zamiarem Adama Zagajewskiego było naszkicowanie sylwetki Józefa Czapskiego – malarza, pisarza, człowieka, obywatela, przyjaciela, czytelnika, rozmówcy. O Czapskim pisano już sporo, w Polsce i zagranicą. Mimo to wydaje się, iż jesteśmy dopiero na początku drogi, tym bardziej, że dopiero teraz rozpoczęła się prawdziwie światowa kariera jego dzieła. Józef Czapski – niezwykły artysta, pisarz – był koronnym świadkiem okrucieństw XX wieku, ale miał też rozległe prywatne terytoria, na których zbudował niezwykły gmach swego malarstwa i pisarstwa. Takiego połączenia trudno szukać u innych wybitnych postaci minionego stulecia. W epoce rosnącej specjalizacji Czapski nie dbał o miedze dzielące sztukę od polityki czy literaturę od przyjaźni. Zwornikiem tych tak...

Opowieść o losach rodziny Czapskich zaplecionych z burzliwą historią Europy… Europa w rodzinie to pasjonująca panorama dwóch minionych stuleci widzianych przez pryzmat losów kilku środkowoeuropejskich rodzin arystokratycznych. Kreśląc dzieje swej kosmopolitycznej familii, Czapska umiejętnie łączy szczegół i anegdotę z szeroką perspektywą historyczną. Wśród jej przodków i krewnych byli m.in. rosyjski współautor pierwszego rozbioru Polski, austriacki adwersarz Bismarcka, polski powstaniec sybirak, radziecki komisarz spraw zagranicznych… W rozdziałach poświęconych życiu w rodzinnym majątku Przyłucki pod Mińskiem występują też ludzie zupełnie historii nieznani: służący, piastunki, guwernantki, sąsiedzi, przyjaciele i inni mieszkańcy kresowej „atla...

Pisząc w roku 1851 szkic Wino i haszysz Baudelaire wierzył jeszcze, że z wina może się zrodzić poezja, ale wiedział już, że haszysz jedynie obezwładnia. Twierdził, że wino pobudza wolę, a haszysz ją unicestwia, że wino czyni człowieka towarzyskim, a haszysz go izoluje. Dziewięć lat później wszystkim środkom pobudzającym stawia ten sam kardynalny zarzut: paraliżują wolę, najcenniejszą ze wszystkich władz. Łudzą wspaniałymi wizjami, których nie udaje się przekształcić w trwałe piękno. Nie sposób jednakowoż nie odnieść wrażenia, że te wizje go zachwycają. W swych dociekaniach dochodzi do wniosku, że pociąg do środków pobudzających wynika ze szlachetnej pobudki: głodu nieskończoności. (Ze Wstępu) W komentarzach Czytelnik znajdzie wszystkie da...

W antologii zostały umieszczone publikowane w „Kulturze” teksty poświęcone Białorusi, jej historii (najczęściej łączonej z problematyką Wielkiego Księstwa Litewskiego) oraz współczesności. Znalazły się w niej także szkice podejmujące skomplikowane kwestie narodowościowo-religijne na północno-wschodnich ziemiach I i II Rzeczypospolitej. Wybór uzupełniają drukowane w miesięczniku mało znane wiersze poetów białoruskich oraz teksty literackie polskich twórców, zapisy powrotów do „małej ojczyzny”.

Książka Tadeusza Sucharskiego to zbiór szkiców poświęconych rozmaitym formom ekspresji problemu Rosji/ZSRR w literaturze polskiej ostatniego stulecia. Horyzont badawczy otwierają teksty literackie i publicystyczne z początku międzywojnia, zamykają ? powstałe niemal sto lat później. Autor obejmuje refleksją: literackie ujęcia rosyjskiej i polsko-rosyjskiej historii, polską recepcję literatury i kultury rosyjskiej, zagadnienie antyrosyjskiej obsesji i próby jej przezwyciężenia. Omawia zarówno dzieła wybitne artystycznie, jak i utwory, które tylko w najlepszym razie można zaklasyfikować jako teksty minorum gentium; dzieła ważne, stanowiące próbę głębokiego ?wglądu? w ?rosyjskość? i sowieckość, ale też ujawniające zasklepienie w niebezpiecznym stereotypie...

Monografia poświęcona jest wielostronnej prezentacji tytułowego zagadnienia. Dotąd określano je zwykle mianem "polskiej literatury łagrowej" czy "literatury zsyłkowej". Choć zapewne trudno będzie wyprzeć funkcjonujące dotychczas pojęcia, autor pracy proponuje termin inny, bardziej jego zdaniem adekwatny.Autor rozprawy interesująco, a często bardzo oryginalnie i odkrywczo problematyzuje tytułowe zagadnienie, ujmując je diachronicznie i synchronicznie. Od wstępnych ustaleń na temat terminologii i chronologii przechodzi do omówienia kwestii estetyczno-formalnych, czyli poetyki, realizmu, autobiografizmu, groteski i przestrzeni w literaturze polskiej z sowieckiego "domu niewoli". Nie pomija również problemów aksjologicznych, które analizowane są w tematycznych rozdział...