Maria, królowa Szkotów. Prawdziwa historia Marii Stuart

Muszę szczerze przyznać, że do tej pory jakoś nie bardzo interesowałam się historią tej części Europy, w której żyła i panowała Maria Stuart. Po przeczytaniu tej książki okazało się, że jest ona niesamowicie interesującą, a sama Maria mocno istnieje w kulturze masowej.

"Na kartach tej pierwszej pełnej biografii Marii Stuart, jaka powstała od ponad trzydziestu lat, John odmalowuje pasjonujący i dogłębny portret jednej z największych kobiet w dziejach, a jej świat i miejsce w historii przedstawia w zdumiewająco aktualny sposób. Zgromadziwszy wszelkie zachowane dokumenty i ujawniwszy po raz pierwszy zbiór nowych źródeł na jej temat, Guy burzy popularny wizerunek Marii, królowej Szkotów, jako romantycznej „gwiazdy”, osiągającej swe cele za pomocą kobiecych sztuczek, a ją samą stawia na równej pozycji, tak pod względem intelektualnym, jak politycznym, z Elżbietą I.

Za sprawą wytyczających nowy szlak badań tego autora i stylu jego prozy, którą czyta się nadzwyczaj dobrze, zaczynamy postrzegać Marię jako postać biegłą w sztuce dyplomacji, przemyślnie lawirującą wśród oszałamiającej liczby frakcji politycznych, które dążyły do kontroli nad nią bądź jej zdetronizowania. Książka ta zapewnia nam fascynujące, a zarazem burzące mity spojrzenie na kobietę oraz władczynię o złożonej osobowości i na jej epokę."

Jedna z wielu biografii Marii Stuart, ale chyba jedyna tak skrupulatnie napisana. I choć autorowi książki zarzuca się stronniczość na rzecz Marii, to nie widzę w tym niczego zdrożnego, gdyż od zarania dziejów historycy polemizują na temat jej i wydarzeń, których była bohaterką.

Życie Marii Stuart to splot tragicznych zrządzeń losu, od smutnego dzieciństwa naznaczonego politycznymi rozgrywkami, których przedmiotem była mała Maria, trzy nieszczęśliwe małżeństwa, panowanie jako królowa, poprzez lata zniewolenia za sprawą kuzynki Elżbiety królowej Anglii aż po tragiczną śmierć na szafocie na skutek nie do końca uczciwego procesu sądowego, którego inicjatorką była również Elżbieta.

Burzliwe dzieje, królowej Szkotów zostały niejednokrotnie zekranizowane, była źródłem inspiracji dla wielu artystów, a najwięksi pisarze między innymi Słowacki i Schiller uczynili ją bohaterką swoich dzieł. Jej imieniem nazwane są pałace i ulice we Francji. Jest najbardziej rozpoznawalną postacią spośród szkockich monarchów, ikoną szkockiej historii. Obecnie panująca brytyjska władczyni jest w prostej linii potomkinią Marii Stuart.

John Guy, uznany brytyjski historyk, stworzył fascynujący portret jednej z najbardziej charyzmatycznych i intrygujących kobiet w dziejach, Marii, królowej Szkotów. Książkę polecam tym wszystkim, którzy zainteresowani są brytyjską historią, królową i samą Marią.

Wśród kobiet, które wielkimi zgłoskami zapisały się w historii naszego świata, jako pierwsze na myśl przychodzą choćby Joanna D'Arc, Katarzyna II Wielka, czy królowa Elżbieta I. Z tą ostatnią bardzo mocno powiązana jest postać, z którą przez lata wiązało się mnóstwo kontrowersji. Dziś możecie poznać jej prawdziwą historię. O kim mowa? O Marii Stuart.

Za sprawą Wydawnictwa NieZwykłe na polskim rynku ukazała się najobszerniejsza i najdokładniejsza biografia córki Jakuba V i Marii de Guise, zatytułowana po prostu "Maria królowa Szkotów". Jej autorem jest John Guy, urodzony w Australii, wielokrotnie nagradzany brytyjski biograf i historyk, który na kartach książki "odmalowuje pasjonujący i dogłębny portret jednej z największych kobiet w dziejach".

Zaczynamy od końca. Prolog zabiera nas do ostatnich chwil z życia królowej Szkocji. Już ten krótki fragment tej historii uświadamia nam jak niezwykłą, charyzmatyczną i odważną osobą była Maria. Co więcej, pomimo faktu, że wiemy jak zakończy się ten etap, autor sprawia że odczuwamy niezwykłe napięcie i nie znając jeszcze bohaterki już zaczynamy ją rozumieć i jej współczuć.

Biografia przeprowadza nas przez kolejne odcinki losów Marii Stuart. Najpierw bardzo dokładnie nakreśla nam rys historyczny epoki oraz najważniejsze wydarzenia prowadzące do narodziny przyszłej królowej. Następnie obserwujemy jak dorasta, jak przebiega jej edukacja i wychowanie, by później obserwować już jej dorosłe życie.

W oczy rzuca się niezwykła szczegółowość z jaką autor opowiada nam o minionych czasach i nie tylko o głównej bohaterce, ale także osobach którymi się otaczała oraz wszystkich tych, którzy mieli największy wpływ na przebieg jej historii. Przeczytacie o wszystkim, od opisów strojów, dekoracji i wnętrz, przez tradycje i zwyczaje XVI w., aż po najistotniejsze kwestie polityczne, religijne i społeczne.

Z biografii dowiadujemy się m. in. o tym jak istotne znaczenie dla panowania Marii Stuart miały panujące na wyspach brytyjskich oraz w Europie konflikty na tle religijnym, jak niezwykła była jej relacja z królową Anglii, Elżbietą I, którą w listach nazywała siostrą, a z którą nigdy się nie spotkała! Postać, która przez wielu określana była jako "osiągająca swe cele za pomocą kobiecych sztuczek" pokazuje się nam jako osoba bardzo inteligentna, złożona, biegła w sztuce dyplomacji, a nie tak jak królowa przeszła do historii, czyli "jako kobieta, która więcej uwagi poświęcała otaczającym ją luksusom i swoim faworytom".

Książka dla wielu czytelników może być wymagająca. To w końcu 30 rozdziałów zawartych na 600 stronach! Autorowi udaje się jednak nie lada sztuka, bo czytając nie ma się wrażenia, że jest to grube tomisko, które trzeba wkuć żeby zaliczyć egzamin z historii (choć ma w sobie wiele z takiej pozycji), ale z szeregiem emocji na twarzy dajemy się wciągnąć w losy głównej bohaterki, po drodze śmiejąc się, płacząc, a nawet łapiąc się za głowę z zaskoczenia.

Nie bez powodu "Maria królowa Szkotów" posłużyła za podstawę dla filmu o tym samym tytule. Zbrodnie, spiski, zdrady. Romanse, polityka, niewola. Życie Marii Stuart śmiało może konkurować z fabułą "Gry o Tron". Na jaw wychodzą królewskie tajemnice, a zdarzają się również takie zwroty akcji, że sam George R. R. Martin by tego nie wymyślił. W końcu najlepsze historie pisze życie.

Wspominałem już, że autor bardzo szczegółowo przedstawia portret królowej Szkocji. Czytelnikowi w poznaniu i zrozumieniu postaci pomagają mapy oraz drzewa genealogiczne, uzmysławiające jak wiele zależności i kombinacji występowało w rodzinie Tudorów, Stuartów i Gwizjuszy. Dodatkowo znajdziemy także osobny fragment poświęcony chronologii, która porządkuje pewne fakty i wydarzenia, będące istotnymi w życiu bohaterki. Całość została zwieńczona bogatą bibliografią oraz indeksem i szeregiem wyjaśnionych adnotacji.

Co do polskiego wydania, to książka pięknie prezentuje się w twardej oprawie. Na okładce widnieje obraz włoskiego malarza, Scipione Vannutelliego, prezentujący królową zmierzającą na szafot. Poza tym trzeba docenić przede wszystkim osoby zaangażowane w tłumaczenie biografii, gdyż znajduje się w niej wiele cytatów z XVI w. źródeł, a ich specyficzny język niewątpliwie wymagał ogromu pracy by te słowa mogły być przez każdego zrozumiane.

Książka ma stanowić "próbę dotarcia do prawdy o królowej, czy też sięgnięcia jak najbliżej tej prawdy". Biorąc pod uwagę szereg stereotypów dotyczących Marii Stuart z którymi autor się rozprawia oraz szczegółową analizę poszczególnych etapów jej życia, w szczególności zaś dotyczących jej zniewolenia i osądzenia za udział w spisku na życie Elżbiety I, śmiało można powiedzieć, że John Guy ze swojego zadania wywiązuje się na medal. Wciąga czytelnika, znajdując w losach swojej bohaterki coś, co zaciekawi zarówno miłośników historii jak i wielbicieli sztuki, mody, czy teorii spiskowych. Warto poznać tę kontrowersyjną i niedocenianą postać, która nie bez powodów nazywana jest królową Szkotów, a nie Szkocji.

Silna, potężna, niezależna. Oto kobieca osobowość, która przeszła do historii. Czy można przyjąć ją za wzór do naśladowania?

Nie jestem fanką literatury faktu jak pewnie wielu z Was. To książki, które interesują w dużej mierze czytelników poszukujących pewnych faktów czy teorii. Jednak raz na jakiś czas pojawi się lektura, której opis przyciągnie moją uwagę i wbrew wszystkiemu myślę sobie: muszę ją przeczytać! Tak właśnie było z pozycją Johna Guy'a, który zdecydował się poświęcić lata pracy nad historią Marii Stuart, kobiety której życiorys niezwykle mnie zaciekawił.

Myślę, że z wiekiem dojrzalszy czytelnik poszukuje czegoś więcej w książkach. Może to chęć poszerzania horyzontów, może większa świadomość. Niezależnie od bodźca, którym się kieruję, co raz częściej decyduję się na lektury związane z życiem prawdziwych osób. Powyższa bohaterka fascynowała mnie już od dawna, zatem naturalną kolejną rzeczy okazało się zagłębienie przeze mnie jej historii. A przyznaję, chociaż biografia danej postaci musi naprawdę mocno mnie zainteresować abym przeczytała ją od deski do deski, tutaj nie miałam z tym najmniejszego kłopotu. To także wielka zasługa stylu autora, który w żadnym wypadku nie jest nachalny a prosty i ładnie poprowadzony, dzięki czemu ani przez moment nie doszukałam się słabszym fragmentów.

Przyjdźmy jednak do rzeczy. Kim była Maria Stuart? Niesławna królowa Szkotów, znana z wielkich dramatów miłosnych, knowań i uczuciowości. Zmuszona do zrzeczenia się tronu oraz skazana na śmierć nie cieszyła się dobrą sławą. Jednak to tylko część jej historii, ułamek z rozgłosu, który otrzymała. Nikt nie chciał poświęcić jej uwagi poprzez ciężkie zarzuty do czasu, gdy historyk John Guy wziął sprawy w swoje ręce. Przełożył życie królowej na swój indywidualny sposób, otworzył los tej kobiety na ciekawość czytelnika i pozwolił, by jej pełna, świadoma oraz niczego nie skrywająca biografia ujrzała światło dnia. Spodobała mi się kreacja kobiety nie tej, którą znamy - walczącej sercem niż rozumem, wykorzystującej kobiece sztuczki - a świadomej swoich czynów, mądrej i zaznajomionej z ówczesną w jej czasach polityką.

Autor dołożył wszelkich starań, by jego dzieło oparte zostało na samych dowodach. Poświęcił lata na znalezienie wszelkich dokumentów potwierdzających losy Marii i tym sposobem wytyczył nowy szklak badań. Otrzymałam zatem pierwszą odkrywczą książkę na temat losów królowej Szkotów i przyznaję, że sama nie wiem kiedy przepadłam w jej biografii. Fascynowało mnie potwierdzenie wszelkich wydarzeń w prawdziwym świecie, wyobrażałam sobie co mogła czuć i myśleć dzięki temu, że poznałam ją od samego początku - od dzieciństwa.

"Maria królowa Szkotów. Prawdziwa historia Marii Stuart" to książka, która na pewno przypadnie do gustu fanom prawdziwych historii. Jako fanka powieści fabularnych jestem zachwycona formą i strukturą książki, więc ten fakt sam za siebie przemawia na korzyść tej niebywałej biografii. Już słyszę Wasze myśli, że to nie książka dla Was, że nie jesteście zainteresowani losami tej kobiety. Spróbujcie! To nic nie kosztuje, a jestem pewna, że wielu z Was szybko zmieni zdanie. Czyta się ją bowiem równie dobrze co powieść fabularną a czasami jeszcze lepiej!