Popiół i kurz, czyli opowieść ze świata Pomiędzy

Wyobraź sobie, że umierasz. Twoje ciało wsadzą do ziemi albo spalą na popiół zgodnie z ostatnim życzeniem. Dusza jednak powędruje dalej, a dokładnie do świata Pomiędzy, bo - załóżmy - masz jakieś niedokończone biznesy albo nie do końca zdajesz sobie sprawę z własnej śmierci, albo czekasz po prostu na kogoś bliskiego, by razem pójść do światła. Sęk w tym, że jak już się utknie Pomiędzy, bardzo ciężko zrobić krok naprzód. Do tego potrzebny jest przewoźnik dusz, swego rodzaju mitologiczny Charon. I taką właśnie osobą jest główny bohater książki "Popiół i kurz" Jarosława Grzędowicza.

Bezimienny bohater za obol - skoro w życiu nie ma nic za darmo, to czemu w nieżyciu ma być? - przeprowadzi duszę petenta dalej, ponieważ w chwilach wolnych od pracy na uniwersytecie, gdzie wykłada etnologię, para się właśnie wędrowaniem po świecie Pomiędzy pełnym popiołu i kurzu. Pierwszy raz udał się tam zupełnym przypadkiem w dzieciństwie i od tamtego czasu jako jeden z niewielu potrafi przekraczać granicę między żywymi a umarłymi, co jak się okazuje, mocno uzależnia.

Kiedy bohater postanawia na jakiś czas zakończyć podróże, zaczynają dziać się dziwne, tragiczne rzeczy. Najbliższy przyjaciel, zakonnik Michał, umiera w niewyjaśnionych okolicznościach, a kilka dni później inny zakonnik zostaje znaleziony powieszony na dzwonnicy. Nagle pojawiają się również nienaturalne, przerażające istoty, które zdają się przenikać między światami... Teraz główny bohater już nigdzie nie jest bezpieczny, a już zwłaszcza w momencie, gdy los na jego drodze postawi tajemniczą kobietę, przed którą ukrycie się nawet w Pomiędzy nic nie da.

"Popiół i kurz" Jarosława Grzędowicza jest wciągającą książką z niesamowicie oryginalnym pomysłem na główną fabułę. Historia od pierwszego akapitu wciąga i mimo dość traumatycznych wydarzeń, całość czyta się wyjątkowo lekko. Zapewne wpływa na to wyrobiony, oszlifowany styl autora, który totalnie urzeka - nie zamierzam ukrywać, że zdarzyło się kilka momentów i pojawiło się parę zdań, nad którymi zachwycałam się jak głupia. Dlaczego? Bo mimo prostoty, ukrywały inteligentną wręcz głębię.

Książka poraża specyficznym, mocnym klimatem, który czuje się dosłownie na każdej stronie, zwłaszcza że najnowsze wydanie urozmaicono ilustracjami Dominika Brońka. Nie raz, nie dwa sprawiły, że po skórze przeszedł dreszcz, a ja zamiast czytać, wpatrywałam się w porażająco realne oblicze demonicy albo nagiej, zniszczonej życiem kobiety w kiblu. :)

I jak wstęp oraz środek powieści totalnie mnie kupiły, urzekły i rozkochały, tak koniec sprawił, że mało brakowało, a rzuciłabym książką w kąt. Otwarte zakończenia mi nie przeszkadzają, co więcej - momentami wydają się idealnym zwieńczeniem danej historii. Tutaj jednak kompletnie nie zagrało, przez co odrobinę się zawiodłam.

"Popiół i kurz" Jarosława Grzędowicza polecam bez wahania, mimo lekkiego niedosytu spowodowanego otwartym zakończeniem. Książka jest mieszanką gatunkową, w której poza typową fantastyką czytelnik zetknie się z wątkami kryminalnymi oraz dużą dozą horroru okraszonego czarnym humorem, co z pewnością znajdzie wielu zwolenników i wywoła jeszcze więcej zachwytów. Wciągająca historia, realistyczni bohaterowie, a przede wszystkim specyficzny klimat "Popiołu i kurzu" sprawiają, że po książkę powinno sięgać się w ciemno.

O książkach Jarosława Grzędowicza słyszałam dużo dobrego. Od dawna mam plan poznać je wszystkie. Wydawało mi się, że długo to nie potrwa, gdyż jest ich niewiele. Jednak minęły miesiące i lata, a ja nadal większość mam przed sobą. Fabryka Słów ostatnio zaczęła je wznawiać. Stwierdziłam, że to dobry moment, aby zapoznać się z książką „Popiół i kurz”. Zabrałam się więc za czytanie.

Już okładka książki „Popiół i kurz” przyciągała mój wzrok. Mogłabym długo na nią patrzeć. Później, dowiedziałam się, że w środku także znajdują się rysunki, które są ciekawe i z chęcią dłużej się im przyglądałam. Po książkę „Popiół i kurz” sięgnęłam tak naprawdę przez nazwisko autora. Nie wiedziałam o czym w ogóle jest ona. Nie czytałam żadnego opisu, więc to co dostałam na jej stronach było dla mnie zaskoczeniem. Bardzo miłym zaskoczeniem, gdyż historia mi się spodobała. Była zaskakująca i bardzo klimatyczna. Potrafiła w specyficzny sposób wpłynąć na mój nastrój. Zdecydowanie mi się podobało to połączenie życia, śmierci i życia po śmierci.

„Popiół i kurz” to książka idealnie łącząca humor i mroczny klimat. Jestem zaskoczona wyobraźnią pisarza i zaciekawiona tym, co on jeszcze potrafi wymyślić. Książkę czytało mi się bardzo dobrze i dosyć szybko. Po zakończeniu, pomyślałam, że miała ona idealną długość. Nie zdążyła mnie zanudzić ani nie chciałam więcej. Poczułam, że otrzymałam całkowicie zamkniętą historię, do której kiedyś na pewno wrócę.

Jeszcze żywi, czy już martwi?

To nie jest świat dla martwych ludzi. Dla żywych w zasadzie też nie. A jednak chadzają tu i jedni i drudzy. Oto świat Pomiędzy... Tylko czym on właściwie jest? Czyśćcem? Nieuświadomionym jeszcze w umyśle martwego delikwenta piekłem? Ironiczną groteską, która jest szarą jak popiół karykaturą nieba? A może totalną abstrakcją umysłu, który błądzi jeszcze pomiędzy jawą, a snem? Jarosław Grzędowicz sypie nam na głowy popiół i kurz, a gdy już trochę to wszystko z siebie strząśniemy, to wśród odcieni otaczającej nas szarości zamajaczy nam przed oczami ktoś, kogo raczej się w tym miejscu nie spodziewamy: będzie to uzbrojony w kordelas facet na motorze, który w wolnej dłoni dzierży obrzyna. To Charon we własnej osobie - ktoś, kto przeprowadzi nas na drugą stronę. Czymkolwiek by ona nie była... Za zapłatę wystarczy tylko jeden obol... Zajdel 2006 zasłużony pełną gębą!

Wszystko zaczęło się od opowiadania "Obol dla Lilith". Jest ono prologiem opowiedzianej tu historii, a historia ta jest zaiste tak szara, jak spowijający tu wszystko popiół. Co nie oznacza rzecz jasna, że jest ona w szaro-bury sposób nieciekawa; NIC Z TYCH RZECZY! Ta historia wciąga jak jasna cholera :) A będzie ona o demonach, o duchach, o śmierci, o przechodzeniu na "drugą stronę" oraz o świecie, który skryty za zasłoną Ostatecznego jest tak naprawdę szarym odbiciem wszystkiego tego, co znamy ze świata realnego. To jest właśnie świat Pomiędzy. Pytanie tylko, czy to tylko przystanek na drodze do czegoś więcej, czy też stacja końcowa... Coś, co czeka nas wszystkich - bo po wszystkim nie ma już nic więcej (?!).

Grzędowicz porusza w książce kwestię odwiecznej zagadki dotyczącej tego, co czeka nas po śmierci. Ten temat nurtuje ludzkość od zawsze - nikt wszak nie wrócił jeszcze z zaświatów by o nich opowiedzieć, a w związku z tym nie wiemy nic na temat tego, co czeka nas po wydaniu z siebie ostatniego tchnienia. Wizja autora daje nam pewną nadzieję, która jest jednak obwarowana pewnymi warunkami.

Po pierwsze i najważniejsze trzeba mieć po drugiej stronie to szczęście, żeby spotkać Przewoźnika. Mowa rzecz jasna o wspomnianym już Charonie. Charon nie zrobi jednak niczego za darmo - ceną za podróż jest obol. Może nim być cokolwiek, co istnieje w świecie rzeczywistym i może być w nim przez Charona odnalezione.

A tak, odnalezione - Charon jest bowiem człowiekiem z krwi i kości, który dzięki naukom azjatyckich plemion posiadł umiejętność przenoszenia się do świata Pomiędzy. Czasem do niego wędruje, a obecnie będzie mieć do tego dobry powód - zmarł bowiem jego przyjaciel, mnich, który (jak się okaże) badał sprawę pewnego duchowego stowarzyszenia... Jego znakiem rozpoznawczym są ciernie, a członkami osoby duchowne, które w świecie Pomiędzy dysponują wielką mocą i nieprzeciętnymi umiejętnościami. Charon spróbuje rozwiązać zagadkę śmierci przyjaciela (która wydaje się być nieprzypadkowa), a w drodze do celu stoczy niejedną walkę w świecie zmarłych, a także w świecie żywych. Spotka też przy tym prawdziwą wiedźmę, a sam zostanie uznany - chwilowo, ale jednak - za martwego (!).

Mogłoby się wydawać, że "Popiół i kurz" - skoro dotyczy tematów ostatecznych - jest książką przygnębiającą, smutną, jałową i szarą. Nic z tych rzeczy :) To niezapomniana podróż poza zasłonę śmierci i w głąb świata duchowych tajemnic - niejedna z nich nas zaskoczy, przerazi, podniesie nam ciśnienie i być może sprawi, że włosy same staną nam dęba (i to na całym ciele!). Można się tego wszystkiego obawiać, ale idę o zakład, że ciekawość (niezdrowa?) zwycięży i w efekcie zajrzycie za tę zasłonę.

Uwaga na marginesie nr 1: świetną robotę robi w książce - i dla książki! - postać Charona. I nie chodzi tylko o to, że jest on niczym mityczny przewoźnik dusz w świecie zmarłych. Chodzi o to, jakim Charon jest człowiekiem w rzeczywistości, a jest on w niej dojrzałym, doświadczonym życiowo, może nieco cynicznym, ale w zdrowy sposób zdystansowanym do rzeczywistości facetem, który stara się brać życie takim, jakie ono jest. Robi to przy tym na własnych zasadach i choć jego codzienność to głównie samotność, a nierzadko także problemy emocjonalne (związane z tożsamością Charona), to jednak facet budzi niesamowitą sympatię i widać, że jednak ma on na to swoje życie jakiś pomysł. A przynajmniej nie poddaje się (mimo wszystko) toczącej rzeczywistość beznadziei. Trudno gościa nie polubić :) ...

Uwaga na marginesie nr 2: Nie wiem, czy to na miejscu (Jarosławie G, Jacku P - WYBACZCIE!), jednak nie sposób jest mi oprzeć się myśli o pewnych podobieństwach względem świata Pomiędzy i... Nie-świata :) Rzecz jasna żaden zamierzony związek tutaj nie istnieje, jeśli jednak czytaliście książki Jacka Piekary i Jarosława Grzędowicza, to może sami też wpadniecie na tę myśl. Ależ by było, gdyby kiedyś obaj połączyli siły i oba te duchowe (nieco w samej koncepcji podobne do siebie) światy! (!!!).

https://cosnapolce.blogspot.com/2021/06/popio-i-kurz-jarosaw-grzedowicz.html

Nowe wydanie książki, to swego rodzaju podarowanie jej kolejnego życia, danie szansy na odkrycie przez następne pokolenia czytelników i możliwości oczarowania sobą jeszcze szerszego grona odbiorców. Dlatego też za każdym razem cieszę się z takiej sytuacji, gdy witam na półkach księgarń dobrze mi znany tytuł w zupełnie nowej, graficznej oprawie i aktualną datą premiery. Tak właśnie miała się rzecz z powieścią Jarosława Grzędowicza pt "Popiół i kurz", której to najnowsze, piąte już wydanie ukazało się w naszym kraju nakładem Wydawnictwa Fabryka Słów. Poznajmy zatem tę książkę i jej fabularną ofertę.

Współczesna Polska, a w niej żyjący swoim na pozór spokojnym życiem akademicki wykładowca w średnim wieku, stary kawaler i czarna owca rodziny, w jednym. Pod tą fasadą codzienności kryje się bowiem jego niezwykły dar, który pozwala mu przekraczać granice realnego świata i przenikać do mrocznej krainy "pomiędzy", w którym nasza rzeczywistość ma swoje duchowe odbicie, demony egzystują sobie w najlepsze, a zmarli oczekują przejścia na drugą stronę. I to właśnie nasz bohater jest ich Charonem - przewoźnikiem, który za symboliczną opłatą pozwala odejść im ku światłu. Tym razem stanie on przed niezwykle trudnymi wyzwaniami, gdy z jednej strony musi pomóc swojego krewnemu w ukojeniu bólu po stracie ukochanej, a z drugiej przyjacielowi, który odkrył tajemnicę tego świata i musiał za to umrzeć...

Jarosław Grzędowicz zaprasza nas tą powieścią do odbycia fascynującej podróży do miejsca, o które ludzkość pyta od tysiącleci - świata, do którego trafiamy po śmierci. I trzeba przyznać, że jego autorska wizja jest niezwykle intrygującą, klimatyczną i zarazem odważną, ale taki już jest ten znakomity autor. By nie było jednak tylko i wyłącznie jednowymiarowo, mamy okazję odbyć tu także nie mniej ciekawą wyprawę po naszym ludzkim świecie u boku bezimiennego bohatera tej książki, którą to wypełnia akcja, przygoda, czarny humor i szczypta odważnej erotyki. I jak na nieco ponad 300 tron tej pozycji, jej fabularna oferta jest naprawdę wielce okazała...

Konstrukcja książki dzieli tę opowieść na dwie odrębne części, a dokładniej rzecz ujmując dwie historie z udziałem głównego bohatera. W pierwszej z nich pomaga on swojego kuzynowi, którego życie zamieniło się w koszmar po tym, gdy znalazł w swym mieszkaniu zamordowaną ukochaną. Okoliczności tego zabójstwa, ale też i los duszy kobiety, stają się udziałem naszego bohatera, który udaje się do świata "Pomiędzy", by tam uzyskać wszelkie odpowiedzi... Druga i znacznie obszerniejsza relacja dotyczy zmarłego przyjaciela głównego bohatera - mnicha w jednym z klasztorów. Przed śmiercią pozostawia mu on tajemniczą przesyłkę, o którą zabiegają przedstawicielce pewnego mrocznego zgromadzenia. Co więcej, w jego życiu pojawia się fascynująca kobieta, która okazuje się być kimś zupełnie innym, niżby mógł on przypuszczać. I obie te historie cechuje jakość, efektowność i wielkie napięcie, które ze strony na stronę tylko i wyłącznie wzrasta. To literacka perfekcja w każdym calu!

Naszym pierwszoosobowym narratorem jest sam główny bohater tej powieści, którego imienia nie poznajemy do samego końca. To poczciwy facet, mający za sobą psychiatryczne epizody mężczyzna i znający się na swoim fachu przewodnika po świecie "pomiędzy", człowiek. Nie jest on idealnym, ma liczne wady, kompletnie rozwalone życie osobiste i niezwykłą umiejętność pakowania się w wielkie kłopoty. Trudno jednak mu się dziwić, gdy oto widzi on, rozumie i doświadcza rzeczy, których nie powinien poznać nigdy żaden śmiertelnik. I jest to z pewnością postać, którą da się polubić od pierwszych chwil - m.in. za jego nie idealność, ale też i wspominaną powyżej poczciwość, która każe mu stawać zawsze po stronie słabszych.

Niezwykłym jest ukazany tu świat pomiędzy życiem i śmiercią - kraina pomiędzy. To mroczne, nie do końca wyraźne, zamieszkiwane przez duchy, demony i koty, jak i wreszcie pokryte tytułowym popiołem i kurzem, miejsce. I jest one na swój sposób tyleż przerażające, co i fascynujące w tej mrocznej i wymownej scenerii. To jednak nie tylko zło, walka z nim i smutne losy zmarłych, gdyż mamy tu również interesujące i poruszające odniesienie do historii naszego kraju. Co ciekawe, autor uniknął tu trudnych pytań o rolę Boga i religii w sensie jego funkcjonowania, ukazując głównemu bohaterowi i tym samym nam tylko to, co powinniśmy o tym wiedzieć.

Tytuł ten jest po części powieścią fantasy z przygodą i wartką akcją w roli głównej, po trochu mrocznym horrorem, a w jeszcze innym ujęciu także klimatycznym kryminałem z akcentami obyczajowymi w tle. I to też wydaje się być wielką siłą tej książki - jej owa różnorodność i wielowymiarowość, dzięki której każdy czytelnik znajdzie tu dla siebie coś szczególnie go interesującego. A sama lektura niesie nam wielkie emocje, świetną rozrywkę i przednią zabawę.

Nowe wydanie powieści Jarosława Grzędowicza pt "Popiół i kurz", kusi nas najpierw klimatyczną i piękną okładką, a następnie zachwyca swoją fabularną, barwną i emocjonującą fabułą. Jeśli zatem macie ochotę na porcję mocnej, męskiej literatury fantasy w jak najmroczniejszych klimatach, to ta powieść będzie dla was idealnym wyborem. Ze swej strony polecam i gorąco zachęcam was do sięgnięcia po ten tytuł - naprawdę warto!

„Popiół i kurz” to kolejna świetna powieść Grzędowicza, jednego z najciekawszych i najlepszych rodzimych fantastów. Nagrodzona Zajdlem za rok 2006, powraca teraz w nowej edycji. I kto nie czytał, a lubi dobrą fantastykę – wcale niekoniecznie rodzimą – powinien po książkę sięgnąć, bo nawet, jeśli nie wszystko wyszło idealnie, to naprawdę kawał bardzo dobrej lektury, wartej poznania.

Punktem wyjścia dla fabuły staje się tu znane wcześniej miłośnikom Grzędowicza opowiadanie „Obol dla Lilith”, gdzie główny bohater przychodzi z pomocą swojemu siostrzeńcowi. Ale to jedynie wstęp, prolog. Bo bohater jest łącznikiem miedzy tym światem, a tamtym. Kimś poruszającym się w Świecie Pomiędzy zapełnionym widmami naszej egzystencji. Zaświaty są dalej, miejsce żywych ludzi, gdzie indziej. On potrafi tu zawitać. I prowadzi dusze dalej. Ale dokąd właściwie? Zresztą to nie jedyne, czym musi się zająć, bo kiedy ginie zaprzyjaźnionych mnich, bohater będzie musiał rozwikłać zagadkę jego śmierci.

Moje pierwsze spotkanie z prozą Grzędowicza wypadło niepewnie, z ostrożnością. Styl przypadł mi do gustu, ale jeszcze nie byłem przekonany do ogółu wizji. Szybko się to zmieniło. Bo Grzędowicz nie tylko dobrze pisze, ale wie, o czym chce pisać, jak poprowadzić akcję i miewa naprawdę udane pomysły. Owszem, jak każdemu autorowi, nie wszystko wychodzi mu idealnie, ale i tak jego powieści i opowiadania stanowią jedne z najlepszych, jakie rodzima fantastyka – szczególnie ta współczesna – ma do zaoferowania.

„Popiół i kurz” to powieść złożona z dwóch samodzielnych tekstów. Pierwszym jest wspomniane już opowiadanie, drugim jest nowela, rozmiarami całkiem bliska powieści. Oparte na micie Charona, podlane azjatyckimi czy growymi („Silnet Hill”?) inspiracjami, i całkiem solidną dawką swojskości, oba teksty to nastrojowe historie, z dobrym klimatem, udanym zapleczem obyczajowym (szczególnie w tej pierwszej) i akcją. Jest tu nawet – w drugiej części – wątek iście kryminalnej zagadki, ciekawie łączący elementy thrillera z grozą i fantastyką. Owszem, w tej drugiej części „Popiołu i kurzu” zdarzają się przeciągnięte momenty czy sceny z nie do końca wykorzystanym potencjałem, co najmocniej widać w pospiesznym finale, ale nie zmienia to faktu, że jako całość to bardzo udana lektura.

I bardzo dobrze napisana, w sposób pozbawiony nadmiaru słów i rozpisywania się, jest za to dobry dobór słów, pewien przyjemny ciężar i dobry balans między opisami i dialogami. Zabawa jest więc naprawdę udana. Tak samo zresztą, jak wydanie, uzupełnione o nastrojowe ilustracje. Ja ze swej strony polecam, zatem, bo warto.