Sztuka, która wznieca niepokój

Wspomnienia z martwego domu to najbardziej osobiste dzieło Fiodora Dostojewskiego W 1849 roku Dostojewski za przynależność do Koła Pietraszewskiego został skazany na karę śmierci przez rozstrzelanie. W ostatniej chwili car odwołał tę karę i zamienił ją na więzienie połączone z ciężkimi robotami. Pisarz przebywał na katordze cztery lata, a doświadczenia zebrane w tym okresie pozwoliły mu przedstawić w powieści obraz życia w syberyjskim więzieniu. Swoje wspomnienia Dostojewski wkłada w usta szlachcica, Aleksandra Pietrowicza Gorianczykowa, skazanego za zabójstwo żony na dziesięć lat ciężkich robót. Opisuje zwyczaje panujące w twierdzy, relacje między współwięźniami, ich historie, zachowania, postawy i charaktery, przedstawia różne fragmenty katorżni...

Powraca klasyczny (a dziś rzekłoby się kultowy) tom esejów Rogera Caillois, którego bohaterami są Jan Potocki i jego Rękopis, Lautréamont, modliszka, powieść kryminalna, baśń, sztuka poetycka i estetyka. „Od pierwszego wydania Odpowiedzialności i stylu, otwierającego PIW-owską serię Biblioteka Krytyki Współczesnej, minęło już ponad pół wieku. W historii literatury i kultury to bardzo długo – szczególnie w historii najnowszej (...) część tomów Biblioteki – jestem o tym przekonany (pisze Tomasz Swoboda) – nigdy nie zostanie wznowiona: zbyt silnie przynależą do swojej epoki, zbyt gruba jest warstwa literaturoznawczego kurzu, jaka osiadła na nich w ciągu ostatnich dekad. Z pismami Rogera Caillois – o tym również jestem przekonany – będzie inaczej...

Opus posthumum Sowinskiego, Ludzkie, niezbyt ludzkie. Collage filozoficzny jak w soczewce oddaje charakter jego aktywności przekładowo-filozoficznej, jest niejako jego pełnym i ostatecznym scaleniem siebie w pośmiertnym dziele, a zarazem jego filozoficznoświatopoglądowym credo oraz przesłaniem. (...) Sowiński tłumaczy (...) autorów mu najbliższych, tych zatem, którzy filozoficznie go uformowali i których, zwłaszcza Nietzschego, systematycznie przekładał – stał się tłumaczem rozpoznawalnym w kraju właśnie za sprawą przekładów dzieł Nietzschego. Przełożył większość jego opublikowanych dzieł.

Poza granicami skóry to książka o ciele we współczesnym kapitalizmie. Ukazuje, w jakim stopniu zawłaszczanie i wyzyskiwanie ciał ludzkich i zwierzęcych, ciał pracujących i wypoczywających, przekształcanie ich w zasób do wykorzystania albo siłę roboczą, jest kluczowe zarówno do dawniejszego, jak i współczesnego kapitalizmu. Jego działanie przejawia się w znanych od dawna próbach kradzieży naszego czasu – nie tylko czasu pracy, ale i czasu wolnego albo nawet czasu przeznaczonego na sen. Ostatnio pojawiają się także nowsze formy wyzysku związane z rozwojem biotechnologii: surogacja czy ekspansja organizmów genetycznie modyfikowanych mająca niebezpieczny wpływ na równowagę ziemskich ekosystemów. Wyzyskiwane ciało nie jest jednak bierne; może stawiać opó...

Dwa słynne eseje, które weszły do kanonu humanistyki. Analizując źródła naukowe i utwory literackie od antyku po czasy współczesne (odwołując się choćby do Homera, Baudelaire'a, Manna, Joyce'a czy Audena) Susan Sontag rekonstruuje mitologię gruźlicy i choroby nowotworowej. Pokazuje przy tym sposoby, w jakie społeczeństwo stygmatyzuje chorych i demistyfikuje ideologiczne fantazmaty, które zmierzają do demonizacji niektórych chorób. Drugi esej, napisany pod koniec lat 80., jest pionierską analizą AIDS i społecznych wyobrażeń, jakie towarzyszyły pojawieniu się tej choroby. Współczesne ruchy totalitarne, zarówno prawicowe, jak i lewicowe, miały szczególną – i bardzo charakterystyczną – inklinację do symboliki choroby. Naziści głosili, że os...

Pasjonująca opowieść o państwie Izrael. W dwudziestu kilku znakomitych reportażach Paweł Smoleński prowadzi nas po zaułkach izraelskich miast, po miasteczkach i kibucach, po plażach, knajpach i świątyniach. Wszędzie gdzie się da, w salonach i na bazarach, rozmawia z ludźmi. Słucha ich opowieści. I pisze: o Fatimie i innych kobietach ze stowarzyszenia Sziruk jadących z misją do kobiet izraelskich, o życiu osadników w strefie Gazy i o likwidacji żydowskich osiedli, o chorobie zwanej ?Syndromem Jerozolimy?, o rozpaczy i nadziei, o kibucu Beverly Hills na pustyni Negew, o murze oddzielającym Izrael od terytoriów palestyńskich i powszednim życiu po obu jego stronach, o rabinach i sprzedawcach marihuany, o chasydach i tych, którzy przyjechali budować nowe państwo, o w...

W ciągu niespełna czterech miesięcy od premiery piosenkę Adele Hello wywołano w serwisie internetowym YouTube ponad miliard razy, album zaś, na który utwór ten trafił, znalazł na całym świecie ponad 15 milionów nabywców. Dane tego typu - a można przytaczać je bez końca - potwierdzają, że we współczesnej kulturze muzycznej pozycję dominującą zajmuje obszar, który określa się mianem muzyki popularnej. Ale do to właściwie jest muzyka popularna? Co ją wyróżnia? Gdzie przebiegają jej granice? Czy ma ona własną, choćby płynną, tożsamość? Na te pytania próbuje odpowiedzieć autor.

Wznowienie klasycznego zbioru esejów jednego z najoryginalniejszych i najwybitniejszych humanistów naszego czasu. Wiesław Juszczak we Fragmentach pochyla się nad kondycją sztuki oraz nad procesami, które eksponują nierozerwalną więź człowieka z nią. Szuka odpowiedzi na pytania, które towarzyszą rozwojowi kultury od czasów antycznych. Kultowa dla historyków sztuki (i nie tylko) książka została poprawiona i pierwszy raz wznowiona po 22 latach. „Nie warunki, w jakich żyjemy, lecz cel, ku któremu zwrócone są nasze najżywotniejsze dążenia, określa naszą wolność. Jeśli tak mówię, to mówię zarazem, że wolność nigdy nie może stanowić celu dla siebie. I mówię również, że owe dążenia najżywotniejsze, jak je nazwałem, kierują się ku temu, czego ni...

Dla podtrzymania swego istnienia kapitalizm potrzebuje dziewiczych ziem do podboju i nietkniętych dotąd rejonów człowieczeństwa do eksploatacji. Gdy jest już wszędzie, w każdym zakamarku świata i w każdej cząstce człowieka, zaczyna wykazywać cechy kapitalizmu wyczerpania. Czy to początek jego kresu czy też nowej fazy rozwoju? Warto pytanie to rozważyć. Być może ów kres jest blisko choćby dlatego, że blisko jest katastrofa ekologiczna spowodowana działaniem kapitalizmu, a być może wcale blisko nie jest. Wszak do podbicia i ewentualnej ucieczki pozostał jeszcze kosmos (nie przypadkiem Elon Musk tak bardzo chce wysłać misję na Marsa), a człowieka, z którego nic więcej nie da się już wycisnąć, można zastąpić robotem. Ten nigdy nie będzie się skarżyć...

Ars longa, vita brevis – sztuka długa, życie krótkie – sentencja Hipokratesa, pierwotnie odnosząca się do medycyny, weszła trwale do kultury jako fundament myślenia o sztuce. Sztuce w późniejszym rozumieniu, pojmowanej jako twórczość artystyczna. Jako maksyma przyjęła się w wersji skróconej, niosąc przesłanie apologetyczno-konsolacyjne: choć życie nasze jest krótkie, sztuka nadal trwa. Jej pełne brzmienie ma jednak sens odmienny, nieoparty na prostym przeciwstawieniu, bogatszy: Ars longa, vita brevis, occasio praeceps, experimentum periculosum, iudicium difficile – sztuka długa, życie krótkie, okazja ulotna, doświadczenie niebezpieczne, sąd niełatwy. Te zapomniane człony słynnej sentencji ofiarowują pojęciowe ramy niespodziewanie przylegające do szt...

Pierwsze polskie wydanie tomu esejów Itala Calvina, które po jego śmierci zebrała i ułożyła żona, zawiera trzydzieści pięć esejów poświęconych pisarzom ??- od Homera po Queneau ? którzy w różnym stopniu i z rozmaitych powodów byli dla Calvina ważni lub wzbudzali jego podziw. ?Lubię przede wszystkim Stendhala, bo tylko u niego jednostkowe napięcie moralne, napięcie historyczne, pęd życia są jednym i tym samym [?]. Lubię Puszkina za jego przejrzystość, ironię i powagę. Lubię Hemingwaya, bo jest [?] wolą szczęścia, smutkiem. Lubię Stevensona, bo mam wrażenie, że lata. Lubię Czechowa, bo nie zmierza tam, dokąd zmierza. Lubię Conrada, bo żegluje po otchłani i nie tonie. Lubię Tołstoja, bo czasem wydaje mi się, że jestem bliski zrozumienia, jak on to...

Najnowsza książka prof. Turowskiego, znanego historyka sztuki i awangardy artystycznej, wydana w dwóch tomach, bogato ilustrowana kolorowymi i czarno-białymi materiałami graficznymi.

Dziura w całym to książka o sztuce i historii sztuki, a zarazem opowieść o życiu i pracy jednego z najwybitniejszych znawców awangardy i krytyków sztuki współczesnej, Andrzeja Turowskiego. Książka bardzo osobista, gęsta, mądra i odważna. To prawdziwy bedeker sztuki, która - mówiąc słowami Turowskiego - budzi niepokój, zaprezentowany w formie esejów, fragmentów dziennika, wywiadów i tekstów do wystaw, które Autor tworzył, i którym kuratorował. To historia polskiej i światowej sztuki, począwszy od lat 60. XX w. do dzisiaj, z wycieczkami wstecz, często o parę wieków. Turowskiemu udała się rzecz niezmiernie rzadka - z rozmów, wspomnień, notatek na marginesach stworzył dzieło spójne, ważne i niezwykle pomocne dla zrozumienia XX-wiecznej awangardy i wpły...

Pierwsza monograficzna publikacja poświęcona twórczości i życiu artystki."Teresa Żarnowerówna (1897-1949). Artystka końca utopii" to pierwsza monograficzna publikacja poświęcona twórczości i życiu artystki. Stanowi ona podsumowanie wieloletnich badań prowadzonych przez kuratorów wystawy: Andrzeja Turowskiego i Miladę Ślizińską.Przedstawione w katalogu odkrycia rzucają nowe światło na postać jednej z najradykalniejszych polskich artystek awangardowych. Autorzy odkrywają i porządkują fakty na temat twórczości artystki jej poglądów na tle kultury i w odniesieniu do wydarzeń w międzywojennej Polsce. Ujawniają związki Żarnówerówny z polskim i żydowskim środowiskiem intelektualnym i artystycznym. Odkrywają fakty na temat dramatycznej ucieczki z Europy w cz...

Pierwsza monograficzna publikacja poświęcona twórczości i życiu artystki.Teresa Żarnowerówna (1897-1949). Artystka końca utopii to pierwsza monograficzna publikacja poświęcona twórczości i życiu artystki. Stanowi ona podsumowanie wieloletnich badań prowadzonych przez kuratorów wystawy: Andrzeja Turowskiego i Miladę Ślizińską.Przedstawione w katalogu odkrycia rzucają nowe światło na postać jednej z najradykalniejszych polskich artystek awangardowych. Autorzy odkrywają i porządkują fakty na temat twórczości artystki jej poglądów na tle kultury i w odniesieniu do wydarzeń w międzywojennej Polsce. Ujawniają związki Żarnówerówny z polskim i żydowskim środowiskiem intelektualnym i artystycznym. Odkrywają fakty na temat dramatycznej ucieczki z Europy w czas...

„Biomorfizm w sztuce, choć mówi się o nim od niemal wieku, nie stał się jak dotąd kategorią opisową historii sztuki, nie znalazł się wśród narzędzi wyjaśniających zjawiska lub procesy artystyczne, trudno więc wskazać jego szerszą rolę w powiązaniu z systemem wartości estetycznych. Nie umieścił się w ramach jakiejkolwiek politozy. Nie chcę powiedzieć, że nie pojawił się nigdy w kontekście tych problemów, niemniej jednak pozostawał zawsze na ich marginesie. Pragnę skomplikować tę sytuację, a tym samym odsłonić potencjał krytyczny biomorfizmu, który wynika z jego marginalnej pozycji jako „obcego” wtrętu na gruncie humanistyki oraz jako Innego, zagrażającego dyscyplinarnej czystości historii sztuki”. – fragment ze Wstępu Książka Andrzej...