Dzieła. Tom 3. Fichte w kontekście

Zbiór wydany po raz pierwszy w 1984 roku przez wydawnictwo Czytelnik ? zawiera teksty z lat 1964?1979: recenzje, krótkie rozprawy, spisane pogadanki, wygłoszone na antenie Polskiego Radia w popularyzatorskiej formie. Autor ze swadą przybliża klasyków, autorów zapomnianych czy zgoła nieznanych, nade wszystko jednak na bieżąco omawia publikacje ukazujące się w latach 1964?1979 w kraju i za granicą. Z uwagą śledzi i jednocześnie definiuje najbardziej aktualne wówczas tendencje, problemy i teoretyczne kwestie obecne w pismach dawnych i współczesnych filozofów. Trwałym punktem odniesienia jest marksizm i jego dwudziestowieczne transformacje. Dzięki jasnej myśli wyrażonej piękną polszczyzną Autor otwiera ?krąg filozofów? szerszej, także nieprofesjonalnej publicznoś...

Filozofia, dialektyka, rzeczywistość, po raz pierwszy wydana w 1982 roku przez Państwowy Instytut Wydawniczy, jest prezentacją projektu filozoficznego Marka J. Siemka z lat siedemdziesiątych. Składa się z dziesięciu niezależnych artykułów poświęconych istotnym zagadnieniom filozofii XX wieku. Stawiając się w roli przewodnika, Siemek odtwarza całościowy horyzont myśli współczesnej w jej zmaganiach z własną przeszłością. Za pomocą narzędzi pojęciowych hermeneutyki, strukturalizmu, marksizmu i Hegla zarysowuje własne stanowisko, które określał wówczas mianem historycznej ontologii sensu. Works. Philosophy, Dialectics, Reality Filozofia, dialektyka, rzeczywistość [Philosophy, Dialectics, Reality] published for the first time in 1982 by Państwowy Instytut W...

Newman pisze dla tych, którzy czują zmęczenie dotychczasowym sposobem myślenia o polityce, jako o elitarnej grze pomiędzy partiami, których działania uświęca się w dniu wyborów. To prawdziwa, jakby powiedział Gilles Deleuze, skrzynka z narzędziami zarówno dla aktywistów, jak i akademików. Newman proponuje bowiem za pomocą swojej interpretacji anarchizmu – jako politycznej wrażliwości i możliwości tworzenia – zmianę społecznej optyki, niezogniskowanej już wokół ostatecznego „celu” rewolucji czy politycznego programu, lecz na działaniu opartym o przypadkowe i niespodziewane sojusze. Taka perspektywa nie jest całkowicie obca polskim czytelniczkom i czytelnikom, ponieważ jej polityczne możliwości eksplorowała Rebecca Solnit w swoich esejach Nadzieja w m...

Pojęcie „teurgii” jest najważniejszym z zapomnianych, choć nadal czynnych pojęć cywilizacji europejskiej (a może, szerzej, całej ludzkości). Zwróćmy uwagę na zakres, jaki ono obejmuje. Z jednej strony msza święta jest w katolicyzmie i prawosławiu praktyką teurgiczną, w której chleb i wino zmieniają się w święte ciało Boga. Z drugiej strony idea przebóstwienia człowieka – w swojej oświeceniowej i materialistycznej właśnie artykulacji – powraca u dziewiętnastowiecznych radykałów i socjalistów (problemy filozoficzne, uważali oni, trzeba rozwiązać czynem; dawni filozofowie interpretowali świat – przypomnijmy tę słynną frazę – nowi będą go zmieniać). I wreszcie, last but not least, czy we współczesnej technologii nie chodzi o stworzenie c...

Ralph Waldo Emerson (1803–1882) amerykański pisarz, filozof, myśliciel polityczny, zwolennik idealizmu (do swoich mistrzów zaliczał św. Augustyna, Platona czy Berkleya), a w polityce zwolennik egalitaryzmu i demokratycznego systemu rządów, także wielki mówca i poeta. Wywarł wielki, porównywalny wręcz z Nietzschem, wpływ na filozofię współczesną, twórcę tzw. filozofii życia, wcześniej niż Nietzsche ukuł pojęcie „śmierci Boga”. Wpłynął na poglądy W. Jamesa, twórcy pragmatyzmu, oraz na poglądy Bergsona, twórcy intuicjonizmu. Podobnie jak Nietzsche zwracał uwagę na wpływ wielkich ludzi na dzieje świata. W Przedstawicielach ludzkości zajmuje się właśnie rolą wielkich jednostek w historii. Rozważa rolę i wpływ na filozofię i kulturę Platona, Sw...

Podstawą edycji jest nowa wersja tekstu o Schillerze, nad którą Marek J. Siemek pracował w ostatnich latach życia. W porównaniu ze znaną monografią, opublikowaną w serii Myśli i Ludzie (Wiedza Powszechna, 1970), zawartość tomu została wzbogacona o aparat krytyczny oraz wątki filozoficzne pojawiające się w rozważaniach Autora w latach późniejszych. Autor przedstawia Schillera od strony mniej znanej polskiemu czytelnikowi: nie jako poetę i dramatopisarza, lecz filozofa – wychowanka oświecenia przekraczającego horyzonty ideowe epoki, czytelnika i oryginalnego interpretatora Kanta. Omawia jego rozważania o sensie historii, stosunek do ideału greckiego, a także najsłynniejsze pomysły filozoficzne – koncepcje poezji naiwnej i sentymentalnej oraz projekt wychowania...

Teksty Marka J. Siemka publikowane w czasopismach, tomach zbiorowych i prasie w latach 1963?1973 oraz 1991?2007: artykuły naukowe, publicystyczne i popularyzatorskie, wykłady i recenzje, zapisy wywiadów i dyskusji. Nie tylko ujawniają one bogactwo zainteresowań Profesora i zachęcają do ożywienia obrazu jego twórczości, lecz także ukazują dynamikę i intensywność myśli krytycznej, która, mierząc się z najbardziej aktualnymi tematami XX-wiecznej humanistyki, nieustannie przypomina o pierwszoplanowej roli, jaką filozofia ma do odegrania w nieskończonej pracy rozumienia i współkształtowania społeczno-historycznej całości ludzkiego świata. ****** Collected works of Marek J. Siemek. Scattered writings Writings of Marek J. Siemek published in journals, collective works...

Tom Inedita obrazuje różnorodność, bogactwo i zachęcający do eksploracji potencjał myślenia, którym Marek J. Siemek wypełniał swój oryginalny zamysł społecznego transcendentalizmu, porównywalny z transcendentalizmem dyskursu społecznie „usytuowanego” przez Habermasa i postmetafizyczno-pragmatycznymi modelami racjonalności od McCarthy'ego po Brandoma. Niepublikowane dotąd materiały pozwolą Czytelnikowi znaleźć odpowiedź między innymi na pytania: - jakiego rozumu i racjonalności potrzeba, by dopełnił się - a nade wszystko: nie cofał - jakże burzliwy proces nowoczesnego uspołecznienia, - czy jest dziś możliwa samorządność według reguł, jakie ich „dawcy” i zarazem „biorcy” aprobowaliby z tą samą autonomią i z mocą tego samego prawidła, kt�...

Sarah Crowe opuściła Atlantę – i zgliszcza burzliwego związku – żeby zamieszkać w starym domu w wiejskich okolicach Rhode Island. W jego murach znajduje niedokończony rękopis dawnego mieszkańca, antropologa z obsesją na punkcie prastarego dębu rosnącego na odizolowanym zakątku posiadłości. Powiązane z miejscowymi legendami o nadnaturalnej magii oraz z udokumentowanymi wypadkami i morderstwami sękate drzewo zakorzenia się w wyobraźni Sary, co skłania ją do napisania własnej wersji jego podejrzanej historii. W miarę jak dąb opanowuje jej sny i prawie wszystkie myśli na jawie, Sarah ryzykuje zdrowie fizyczne i psychiczne, żeby odkryć tajemnice sprzed wieków...

Na książkę złożył się zapis cyklu programów telewizyjnych emitowanych wiosną 1969 roku. [...] Wypowiedziałem w nim na głos rzeczy, których nie powiedziałbym w innych okolicznościach. [...] Czym jest cywilizacja? Nie wiem. Nie jestem w stanie jej określić za pomocą pojęć ogólnych. Ale chyba umiem rozpoznać jej przejawy. Mam je przed oczami. Jak pisał Ruskin: Wielkie narody spisują autobiografie w trzech rękopisach: w księdze czynów, w księdze słów i w księdze sztuki. Nie zrozumiemy żadnej z nich, dopóki nie przeczytamy dwóch pozostałych, ale spośród nich tylko ta ostatnia jest godna zaufania. Kenneth Clark Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury państwowego funduszu celowego.

Tom Inedita obrazuje różnorodność, bogactwo i zachęcający do eksploracji potencjał myślenia, którym Marek J. Siemek wypełniał swój oryginalny zamysł społecznego transcendentalizmu, porównywalny z transcendentalizmem dyskursu społecznie „usytuowanego” przez Habermasa i postmetafizyczno-pragmatycznymi modelami racjonalności od McCarthy'ego po Brandoma. Niepublikowane dotąd materiały pozwolą Czytelnikowi znaleźć odpowiedź między innymi na pytania: - jakiego rozumu i racjonalności potrzeba, by dopełnił się - a nade wszystko: nie cofał - jakże burzliwy proces nowoczesnego uspołecznienia, - czy jest dziś możliwa samorządność według reguł, jakie ich „dawcy” i zarazem „biorcy” aprobowaliby z tą samą autonomią i z mocą tego samego prawidła, kt�...

Teksty Marka J. Siemka publikowane w czasopismach, tomach zbiorowych i prasie w latach 1963?1973 oraz 1991?2007: artykuły naukowe, publicystyczne i popularyzatorskie, wykłady i recenzje, zapisy wywiadów i dyskusji. Nie tylko ujawniają one bogactwo zainteresowań Profesora i zachęcają do ożywienia obrazu jego twórczości, lecz także ukazują dynamikę i intensywność myśli krytycznej, która, mierząc się z najbardziej aktualnymi tematami XX-wiecznej humanistyki, nieustannie przypomina o pierwszoplanowej roli, jaką filozofia ma do odegrania w nieskończonej pracy rozumienia i współkształtowania społeczno-historycznej całości ludzkiego świata. ****** Collected works of Marek J. Siemek. Scattered writings Writings of Marek J. Siemek published in journals, collective works...

Drugi tom słynnych wykładów (nagranych na taśmy i starannie spisanych) prowadzonych przez prof. Siemka w ramach zajęć kursowych w Instytucie Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego. Na zajęcia te studenci i doktoranci chodzili zwykle przez wszystkie lata studiów, niezależnie od zaliczenia kursów – profesor Siemek był bowiem fantastycznym wykładowcą. Ze swadą i językową elegancją omawiał najważniejsze i najtrudniejsze zagadnienia filozofii społecznej i specyficznie rozumianej filozofii nowoczesności, czyli tych koncepcji filozoficznych, które stworzyły podwaliny dzisiejszego świata – od starożytnych Greków, przez średniowieczną myśl społeczną, Kartezjusza, Hegla i Marksa, po Habermasa. Niezwykle ciekawa interpretacja greckich pojęć i sposobu myślenia Helle...

Filozofia, dialektyka, rzeczywistość, po raz pierwszy wydana w 1982 roku przez Państwowy Instytut Wydawniczy, jest prezentacją projektu filozoficznego Marka J. Siemka z lat siedemdziesiątych. Składa się z dziesięciu niezależnych artykułów poświęconych istotnym zagadnieniom filozofii XX wieku. Stawiając się w roli przewodnika, Siemek odtwarza całościowy horyzont myśli współczesnej w jej zmaganiach z własną przeszłością. Za pomocą narzędzi pojęciowych hermeneutyki, strukturalizmu, marksizmu i Hegla zarysowuje własne stanowisko, które określał wówczas mianem historycznej ontologii sensu. Works. Philosophy, Dialectics, Reality Filozofia, dialektyka, rzeczywistość [Philosophy, Dialectics, Reality] published for the first time in 1982 by Państwowy Instytut W...

Zbiór wydany po raz pierwszy w 1984 roku przez wydawnictwo Czytelnik ? zawiera teksty z lat 1964?1979: recenzje, krótkie rozprawy, spisane pogadanki, wygłoszone na antenie Polskiego Radia w popularyzatorskiej formie. Autor ze swadą przybliża klasyków, autorów zapomnianych czy zgoła nieznanych, nade wszystko jednak na bieżąco omawia publikacje ukazujące się w latach 1964?1979 w kraju i za granicą. Z uwagą śledzi i jednocześnie definiuje najbardziej aktualne wówczas tendencje, problemy i teoretyczne kwestie obecne w pismach dawnych i współczesnych filozofów. Trwałym punktem odniesienia jest marksizm i jego dwudziestowieczne transformacje. Dzięki jasnej myśli wyrażonej piękną polszczyzną Autor otwiera ?krąg filozofów? szerszej, także nieprofesjonalnej publicznoś...

Podstawą edycji jest nowa wersja tekstu o Schillerze, nad którą Marek J. Siemek pracował w ostatnich latach życia. W porównaniu ze znaną monografią, opublikowaną w serii Myśli i Ludzie (Wiedza Powszechna, 1970), zawartość tomu została wzbogacona o aparat krytyczny oraz wątki filozoficzne pojawiające się w rozważaniach Autora w latach późniejszych. Autor przedstawia Schillera od strony mniej znanej polskiemu czytelnikowi: nie jako poetę i dramatopisarza, lecz filozofa – wychowanka oświecenia przekraczającego horyzonty ideowe epoki, czytelnika i oryginalnego interpretatora Kanta. Omawia jego rozważania o sensie historii, stosunek do ideału greckiego, a także najsłynniejsze pomysły filozoficzne – koncepcje poezji naiwnej i sentymentalnej oraz projekt wychowania...

Najważniejsza polska praca poświęcona filozofii Kanta i Fichtego. Podstawowym celem Autora był opis sposobu myślenia, zwanego transcendentalizmem, w którego powstaniu i rozwoju myśl obu omawianych filozofów odegrała decydującą rolę. Tytułową ideę transcendentalizmu Siemek wydobył z wielorakich historycznych uwikłań, ubrał w szatę słowną niezależną od języka dawnej filozofii, a nade wszystko ? w pasjonujący sposób dowiódł przełomowości transcendentalizmu i jego aktualności z punktu widzenia myśli współczesnej. Publikacja wydana po raz pierwszy w 1977 roku przez Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

„Trzeba wciąż do znudzenia powtarzać, że nie ma żadnych „wyższych wartości”, które w jakikolwiek sposób mogłyby poświadczyć jakąś przewagę siermiężnej i zapyziałej nieudolności nad tym, co dojrzałe, normalne i racjonalne. (...) Ani moralne przekonanie, ani religijna wiara - bez względu na to, jak bardzo są wzniosłe i budujące - nie potrafią w niczym zmienić tego, że urzeczywistniony w Europie Zachodniej system wolnościowo-demokratycznego społeczeństwa obywatelskiego z jego praworządnym państwem i oświeconą kulturą jest najpełniejszą realizacją nowoczesnej formy człowieczeństwa i uspołecznienia, i że poza lub ponad nim nie może być nic, co nie byłoby powtórnym upadkiem w chaos głupoty, samowoli i przemocy.”

Studia zebrane w niniejszym tomie zostały po raz pierwszy przedstawione i poddane dyskusji jako referaty na międzynarodowym sympozjum naukowym pt. "Transzendentalphilosophie und Dialektik", zorganizowanym przez Instytutu Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego w czerwcu 1989 roku w Mogilanach pod Krakowem. Następnie większość z nich - nieraz po znacznych modyfikacjach uwzględniających m.in. wyniki dyskusji z mogilańskiego sympozjum - opublikowano w oryginalnej wersji niemieckiej na lamach nowo powstałej edycji cyklicznej "Fichte-Studien" wydawanej od 1990 roku. Teksty nasze ukazywały się kolejno w czterech różnych tomach tej edycji, stąd też powstało opóźnienie w pracach nad przekładem i redakcją wydania polskiego, w których nie można wszak było nie wziąć pod uwagę...