Nieludzie. Donosy ze sztucznych natur

Czym jest niepełnosprawność? Jak jest rozumiana i postrzegana? Jakie znaczenia ją definiują i jakie wartości są z nimi związane? Co oznacza bycie niepełnosprawnym? Kto może zabierać głos na temat niepełnosprawności, kiedy i w jakim kontekście? Kto/co decyduje o tym, jakie treści/znaczenia/definicje stanowią odpowiedzi na te pytania? Kto/co decyduje o tym, jaka wiedza na temat niepełnosprawności jest prawomocna i jakie praktyczne działania oraz społecznie dostępne wzory funkcjonowania są realizowane? Co możemy powiedzieć o niepełnosprawności, próbując szukać odpowiedzi na tak postawione pytania, które pobudzają do przemyślenia i prze-pisania na nowo porządku społecznego, a także uczestnictwa w życiu społecznym i kulturze osób postrzeganych jako niepeł...

Jak pokazują autorzy tekstów w tym tomie, projekty przekraczające granice miedzy dyscyplinami, znaczące naukę, technologię, estetykę i politykę stały się nowym idiomem praktyk performatywnych.

Czy wyobrażacie sobie świat bez motyli? W ciągu ostatnich pięćdziesięciu lat na świecie wyginęło osiemdziesiąt procent motyli. Widok modraszka, polowca szachownicy czy pazia królowej staje się już dzisiaj rzadkością. Czerwończyk żarek i paź żeglarz również znikają z naszych łąk. Zabijają je pestycydy, nawozy sztuczne i uprawy monokulturowe. Niemiecki biolog ewolucyjny Josef H. Reichholf przestrzega przed zbliżającą się katastrofą ekologiczną, jednocześnie przybliżając fascynujący świat motyli. Podglądając je w naturze, opowiada o ich niezwykłych zwyczajach, śledzi ich cykl życiowy i tłumaczy, skąd się wzięły ich nazwy. Reichholf proponuje również konkretne rozwiązania, które mogą uchronić motyle przed wyginięciem, jak chociażby budow�...

Nie bez powodu więc jej dwie książki: Niezwykłe ciała. Przedstawienia niepełnosprawności fizycznej w amerykańskiej kulturze i literaturze oraz Gapienie się, czyli o tym, jak patrzymy i jak pokazujemy siebie innym, wyznaczające ważne kierunki w tej dziedzinie, napisane z niezwykłym rozmachem i wpisujące niepełnosprawność w szerszy namysł nad kulturą, relacjami społecznymi i sposobami ich kształtowania, inaugurują zaplanowaną przez nas serię publikacji. Seria Odzyskiwanie obecności, w ramach której będziemy wydawać kolejne, kluczowe pozycje poszerzające namysł nad niepełnosprawnością w jej wymiarze społecznym, politycznym, performatywno-teatralnym czy estetycznym, pomyślana jest - w duchu Rosemarie Garland-Thomson – jako konfiguracja rozmaitych ujęć skł...

Autorki i autorzy tomu "Między słowem a obrazem. Rzecz o Tytusie Czyżewskim" w interesujących i prowokujących do dalszych poszukiwań szkicach zajmują się (...) zarówno źródłami, jak i ujściami teorii, idei i praktyk artystycznych wielorakiej twórczości Czyżewskiego od ich młodopolskich początków do nieoczywistych i frapujących związków z dzisiejszą kulturą audiowizualną. Konkretyzuje się, dzięki temu tomowi, obraz Czyżewskiego jako artysty sytuującego się pomiędzy rozmaitymi układami odniesienia. Z jednej strony to pogranicze epok, a nawet formacji artystyczno-intelektualnych, z drugiej styk różnych form i mediów, z innej jeszcze sfera pomiędzy rodzimością, etnicznym charakterem twórczości osadzonej w tradycji a awangardowym kosmopolityzmem.(z recenz...

Zamysłowi książki towarzyszyło przekonanie o konieczności przyjrzenia się takim sferom współczesnej refleksji humanistycznej, które łączą się w istotny sposób z tym, co dzieje się w literaturze XX i XXI wieku. Badaczka podąża szlakiem literaturoznawczym i antropologiczno-kulturowym, koncentrując się na trzech kategoriach: soma, afekt i wyobrażenie. W pierwszej części, zatytułowanej „Somatopoetyka”, skupia się na takich propozycjach literaturoznawczych, które przyczyniają się do otwarcia nowych możliwości badawczych i pozwalają uniknąć popadnięcia w binarny podział na to co cielesne i to co rozumowe/duchowe. Ukazuje zarazem dylematy, jakie nieuchronnie wiążą się z kategorią cielesności, a uwidaczniają się – na przykład – w relacji między...

Teatr to przystępne omówienie najważniejszych zagadnień związanych z tą szczególną ludzką działalnością, która przybiera wiele form – począwszy od prezentacji tekstu literackiego do całkowicie improwizowanych działań. Co różni teatralne tradycje Zachodu i Wschodu? Co łączy teatr z religią, a co z literaturą? Jak powstał teatr lalkowy? Czym jest teatr postkolonialny? Interdyscyplinarna seria „Krótkie wprowadzenie” piórem uznanych ekspertów skupionych wokół Uniwersytetu Oksfordzkiego przybliża aktualną wiedzę na temat współczesnego świata i pomaga go zrozumieć. W atrakcyjny sposób prezentuje najważniejsze zagadnienia XXI w. – od kultury, religii, historii przez nauki przyrodnicze po technikę. To publikacje popularnonaukowe, które w formule prz...

Odwiedź zadziwiające królestwo ryb. W tętniących życiem oceanach i słodkich wodach niepodzielnie panują ryby, a oszałamiająca różnorodność tych stworzeń może przyprawić o zawrót głowy. Są wśród nich długowieczne giganty i maleństwa wielkości kciuka, żyjące zaledwie kilka tygodni. Niektóre są płaskie, inne mają kształt kuli, jedne mogą mieć krzykliwe kolory, drugie są całkowicie bezbarwne. Potrafią oszukiwać, tańczyć, pamiętać, przepraszać. A jednak ich fascynujące życie jest ciągle mało znane, ponieważ żyją pod linią wody, w środowisku, do którego mamy utrudniony dostęp. Helen Scales zabiera nas w podwodną podróż, podczas której odkrywa przed nami tajemnice ryb. Przyglądamy się, jak zbierają pokarm, śpiewają i jak ze sobą rozm...

Takie odtworzenia rodzą całą serię zbijających z tropu pytań, dotyczących powrotów historii: Co się dzieje z linearną historią, kiedy żadne wydarzenie nie zaczyna się w określonym punkcie i nigdy nie kończy? Kiedy rozlega się wezwanie do działania, rzucone w przyszłość? Tylko w chwili wypowiedzenia? A może rozbrzmiewa ono echem w różnych przestrzeniach i czasach, natrafiając na rozmaite odpowiedzi, czasem dopiero po wielu latach? Czy możemy skierować wezwanie w przeszłość? Poprzez czas? Jaką odpowiedź wtedy sprowokujemy? Kiedy to, co wypowiedziane – ale opóźnione jako inwokacja albo apel, prośba lub „teraźniejsza” zachęta do działania „w przyszłości” – faktycznie wybrzmiewa? Gdzie leżą granice tej przyszłości? I tej teraźniejszości?

Książka o fascynujących sposobach komunikacji w królestwie zwierząt Mówi się, że ryby głosu nie mają, podobnie jak inne stworzenia. A jednak w świecie zwierząt rozmowa jest czymś powszechnie znanym! Niektóre ze zwierząt porozumiewają się dialektami rodowymi, przekazywanymi z pokolenia na pokolenie. Pewne stworzenia komunikują się za pomocą języka tańca, wybierając swój indywidualny styl. Są również tacy, którzy wysyłają sygnały dymne – piękne lub nieprzyjemne zapachy, albo prezentują komunikaty wizualne – skoki, pozy, parady. I jak to w świecie komunikacji bywa, nie wszystkie wiadomości są wiarygodne, niektóre to zwykłe kłamstwa. Świat rozmów zwierząt to świat zakodowanych informacji i tajemnic do rozwikłania. Co sobie szepczą, o czym opowia...

Performanse pamięci w literaturach i sztukach przedstawiają trzy odrębne rodzaje praktyk i towarzyszących im uogólnień teoretycznych: Praktyki świadczenia, praktyki rekonstrukcyjne i praktyki spekulatywne. Wszystkie ściśle wiążą się z pamięcią i pamiętaniem oraz wiedzą o przeszłości w jej mniej lub bardziej instytucjonalnych formach. Jedno też z pewnością mają wspólne: tak w przypadku aktów świadczenia, jak prób rekonstrukcji i eksperymentów spekulatywnych mamy do czynienia z afektywno-kognitywnymi działaniami epistemicznymi, które w wybranych przez nas przykładach realizacji artystycznych sytuują się na nadal pilnie strzeżonej granicy między dyskursami uznawanymi za faktograficzne i dyskursami jawnie fikcjonalnymi.

Polinezyjscy Maorysi, wylądowawszy w czasach europejskiego średniowiecza na Nowej Zelandii, stanęli tam twarzą w twarz z największymi, a na pewno najwyższymi ptakami, jakie kiedykolwiek napotkał człowiek. Po stu pięćdziesięciu latach łowów ze strusiowatych kolosów, nazwanych przez tubylców moa, ocalały tylko żałosne niedobitki. Jak długo jednak przetrwali ci ostatni pierzaści Mohikanie? Czy pierwsi Europejczycy, docierając u schyłku XVIII w. na podwójną wyspę, usłyszeć o nich mogli wiarygodne relacje? Czy oprócz tytanicznych strusi, na wyspie mieszkał kolosalny orzeł, pożerający ludzi? I wreszcie, czy na pewno istot tych nie napotkał żaden Europejczyk? Niniejsza książka poszukuje klucza do największej tajemnicy Nowej Zelandii, tajemnicy ciągle nie do k...

Performanse pamięci w literaturach i sztukach przedstawiają trzy odrębne rodzaje praktyk i towarzyszących im uogólnień teoretycznych: Praktyki świadczenia, praktyki rekonstrukcyjne i praktyki spekulatywne. Wszystkie ściśle wiążą się z pamięcią i pamiętaniem oraz wiedzą o przeszłości w jej mniej lub bardziej instytucjonalnych formach. Jedno też z pewnością mają wspólne: tak w przypadku aktów świadczenia, jak prób rekonstrukcji i eksperymentów spekulatywnych mamy do czynienia z afektywno-kognitywnymi działaniami epistemicznymi, które w wybranych przez nas przykładach realizacji artystycznych sytuują się na nadal pilnie strzeżonej granicy między dyskursami uznawanymi za faktograficzne i dyskursami jawnie fikcjonalnymi.

Jak pokazują autorzy tekstów w tym tomie, projekty przekraczające granice miedzy dyscyplinami, znaczące naukę, technologię, estetykę i politykę stały się nowym idiomem praktyk performatywnych.