Koło czasu. Tom 1. Oko Świata

Koło Czasu obraca się

obraca się

tak jak chce

I plącze nicie naszych

żyć

Musimy iść, uciekać w dal

ze złym się bić

Koło Czasu obraca się

obraca się

niezmiennie

według woli swej

I plącze wątki

losy splata

musimy być

światłością świata

Koło Czasu obraca się

musimy iść

nim pęknie życia nić

Wszystko ma początek

i swój kres

Koło Czasu obraca się

Pierwszy tom monumentalnego cyklu Koło Czasu Roberta Jordana "Oko Świata" jest prawdziwą literacką ucztą, nie tylko dla fanów fantastyki, ale także dla tych, którzy uwielbiają opasłe tomiszcza i ilość stron do przeczytania ich nie przeraża.

Głównymi bohaterami tego tomu są młodzi chłopcy z Pola Emonda, wioski położonej w Dwóch Rzekach. Ich spokojne i monotonne życie ubarwiają takie wydarzenia jak przyjazd handlarza czy barda z okazji corocznego święta Bel Tine.

Ich dotychczasowe życie zmienia się w ciągu jednej nocy, gdy po ataku stworów, trolloków, znanych im dotychczas tylko z legend i opowieści bardów, muszą uciekać z rodzinnej wioski. W ucieczce pomaga im tajemnicza kobieta, Moraine, która przybyła do wioski chłopców w dzień przed świętem Bel Tine. Ratuje ona Randa, Mata i Perrina, bowiem jest przekonana, że któryś z nich może być wybrańcem, Smokiem Odrodzonym, który stanie do walki z Czarnym, w której ważyć się będą losy świata.

Akcja powieści zawiązuje się więc klasycznie, mamy zwykłych, biednych ludzi, którzy okazują się wybrańcami, którzy muszą stanąć do walki ze złym charakterem. Czarny w "Oku świata" to taki Sauron we "Władcy Pierścieni" Tolkiena. Uwięziony przed laty, teraz przebudza się i pragnie rozlać ciemność nad całym światem. Rand jako pomazaniec Światłości ma go pokonać.

"Oko świata" to dopiero początek, wprowadzenie w świat stworzony przez Jordana. Musicie przygotować się na powolną wędrówkę wraz z bohaterami, przeplataną momentami akcji, starć z wysłannikami złego. Autor niespiesznie prowadzi czytelnika przez kolejne etapy podróży, a raczej ucieczki przed sługusami Czarnego, głównych bohaterów. Nie ukrywam, że początek książki potrafi zniechęcić czytelnika. Powolne tempo, brak akcji, brak ciekawych zdarzeń, a dodatkowo bardzo widoczne podobieństwa do prozy Tolkiena nie zachęcają do dalszej lektury. W pewnym momencie, a dokładniej pisząc, gdy dobrnęłam do 70 strony, zastanawiałam się czy nie odpuścić, może fantastyka to gatunek nie dla mnie, byłam zirytowana i rozczarowana, bo nastawiłam się na tę powieść jak szczerbaty na suchary, a teraz mam dość jej po 70 stronach. Takie myśli przewijały mi się przez głowę. Ale na całe szczęście nie poddałam się i czytałam dalej, i akcja nabiera rumieńców, wreszcie coś się dzieje ! Niestety nie zmienia to faktu, że opisy nadal są rozwlekłe, akcja zwalnia by za chwilę na moment przyspieszyć, a wszystko napisane jest w konwencji powieści drogi.

Mam mieszane uczucia co do tego tomu, bo z jednej strony zachwyca on światem kreowanym przez autora, starożytną mową, przeróżnymi stworami, potworami, podziałem na krainy, tym, że prym w powieści wiodą kobiety, nie tylko we wsi Randa, ale także podczas wędrówki, zachwyca wyobraźnia autora, ale nie da się ukryć uczucia "ale to już było". Czuć w opowieści Jordana fascynację prozą Tolkiena, podobno w dalszych tomach te podobieństwa zanikają, ale w "Oku świata" jest ich sporo i trochę to przeszkadza w odbiorze książki. Jak dla mnie powieść jest także za bardzo rozwleczona, niby stron dużo, ale akcji nie dostajemy za dużo. Akcja całego tomu jak Koło Czasu biegnie powoli i powoli, czasem przyspiesza, ale nie wiem czy ktoś mniej cierpliwy nie podda się i nie porzuci tej powieści. Przytłacza też ogrom informacji, jakie dostajemy na temat tych dobrych i złych frakcji, dobrze, że umieszczony na końcu książki glosariusz rozjaśnia trochę w głowie i wyjaśnia pokrótce zawiłości świata przedstawionego. Zastanawiam się czy czytać dalej, inni czytelnicy piszą, że kolejne tomy są lepsze, natomiast inni nie polecają tego cyklu. Opinie są zróżnicowane. Ja jeszcze się zastanowię, czy sięgnę po drugi i trzeci tom i kolejne, ale niczego nie narzucam Wam. Jeśli kochacie rozbudowane cykle fantastyczne, nie nużą Was opisy i powolna, niespieszna akcja, jeśli fantastyka to wasz ukochany gatunek literacki, to sięgajcie i czytajcie "Oko Świata" i cykl Koło Czasu, bo tylu czytelników na świecie go pokochało, to jest duża szansa że i wasze serca zdobędzie, a ja nie zamykam jeszcze drzwi i być może powrócę do świata Randa, Mata i Perrina.

Co do wydania, jest piękne i solidne, ale bardzo nieporęczne w czytaniu ;)

Cykl Koło Czasu budził moje zainteresowanie, jednak z pewnych względów nie udało mi się wcześniej po niego sięgnąć, dlatego, kiedy Wydawnictwo Zysk i S-ka zdecydowało się na wznowienie „Oka świata” wiedziałam, że jest to okazja, aby nadrobić braki. Ten cykl można określić dziełem życia Roberta Jordana, liczy dwanaście tomów o dość pokaźnej objętości, więc polskie wydanie na pewno będzie obszerniejsze. Czas więc rozpocząć tą wędrówkę do świata fantastycznego, przepełnionego magią.

Głównymi bohaterami są trzej chłopcy: Mat, Rand i Perrin, których przeznaczeniem jest wpłynięcie na losy świata. Pewnego dnia do wioski przyjeżdżają obcy ludzie, ta wizyta wszystko zmieni. Nieznajomymi są Aes Sedai wzbudzająca na równi szacunek, co strach czarodziejka wraz z jej strażnikiem.

Książka może i zaczyna się sztampowo przywołując na myśl twórczość J.R.R Tolkiena, ale czy to źle? W żadnym wypadku, mamy więc grupę młodych bohaterów, którzy są zmuszeni do opuszczenia rodzinnej wioski w towarzystwie Aes Sedai i jej strażnika. Autor przedstawia nam sporą grupę postaci takich jak: Rand al'Thor, Matrim Couthon, Perrin Aybara, Nynaeve al'Meara, Egwene al'Vere oraz Thom Merrilin. Walka dobra ze złem, światła i ciemności, bieli i czerni, które zaczyna budzić z uśpienia straszne potwory rodem z legend. Odrodzony bohater w ciele zwykłego chłopaka z małej wioski ma stanąć do walki o losy całego świata. Czy mu się to powiedzie? Czy wsparcie przyjaciół, którzy zaczynają budzić w sobie ciekawe umiejętności wystarczy?

„Oko świata” jest pierwszą częścią serii, całość sprawia wrażenie przydługiego wstępu do czegoś większego, co nas z pewnością zaskoczy. Mamy kwestie, które wydały mi się intrygujące, a mianowicie spiski Aes Sedai, znaczenie Fałszywych Smoków, szaleństwo dopadające władających magią mężczyzn. Czy nie brzmi ciekawie?

Autor wprowadził do swojego uniwersum sporą liczbę postaci, które nie są zbędne, mają swoją rolę do odegrania. Każda z nich jest oryginalna i posiada dobrze zarysowany charakter. Często ich losy wielokrotnie się splatają.

Przedstawiona przez autora magia jest zupełnie inna od tej, do której przywykliśmy z czytanych współczesnych książek, dlaczego? Otóż dzieli się na męską i żeńską, jak yin i yang, tworzy pewną równowagę. Saidin to męska moc, a żeńska nazywa się Saidar. W tezie, którą rozrysował autor jest wskazane istnienie wielkich i niewyczerpanych źródeł tych mocy. Pomimo tego, że w pewien sposób się uzupełniają to istnieją między nimi różnice. Zarówno moc żeńską, jak i męska wprawia w ruch Koło Czasu, które dzięki temu może tkać tak zwany Wzór Wieków z ludzkich żywotów, które wyglądają jak nici, które łatwo jest zerwać. Taka wizja świata została stworzona przez Stwórcę, co jakiś czas rodzi się człowiek obdarzony niezwykłą zdolnością kreowania ludzkich żywotów, według własnego upodobania poprzez wpływania na nitki we Wzorze Wieków. Jordan stworzył także wielkiego złoczyńcę, który jest podstępnym żywotem określanym jako Czarny, zatruł saidina, co skutkuje tym, że mężczyźni z niego korzystający z biegiem czasu wpadają w obłęd. Skoro ciemność dokonała czegoś takiego to jasna strona musiała przeciwdziałać. Powołano odłam kobiet zwanych Ajah, których zadaniem jest pozbawianie mocy męskich osobników, którzy wpadają w obłęd będąc jednocześnie zagrożeniem dla samych siebie i świata.

W „Oku świata” męski bohater jest tym, który ma dokonać czegoś wielkiego, jednak czy nie jest zbyt ryzykowne? Nadużywanie magii kończy się staniem zagrożeniem dla innych. Jak nie wpaść w szaleństwo? Czy jest szansa, aby to się powiodło? Musicie przyznać, że zamysł autora jest niezwykle ciekawy i otwarty do debatowania. Mimo pokaźnych rozmiarów książki czytało mi się ją zadziwiająco dobrze, a przede wszystkim szybko. Myślę, że to przez wspaniałe krainy lub niesamowite stworzenia, z którymi miałam styczność się zapoznać, klimat książki i kreacja bohaterów sprawiły, że bardzo przyjemnie spędziłam czas, dlatego polecam tą serię.

W swoim życiu miałem już okazję przeczytać kilka długich cykli, jak chociażby Czarna Kompania, czy Malazańska Księga Poległych, więc nie straszna mi była perspektywa przeczytana czternastu (piętnastu z prequelem) pokaźnej grubości tomów. Tyle bowiem liczy cykl Koło Czasu Roberta Jordana. Przed lekturą Oka świata, czyli pierwszego tomu serii, miałem dość mgliste pojęcie o czym jest ten cykl, ponieważ nie chciałem zbyt wiele o nim czytać, obawiając się spojlerów, których nie sposób uniknąć, kiedy już cała seria została wydana. Dlatego też bardzo miło zaskoczyłem się już na początku. W powieści Jordana akcja biegnie swoim ustalonym i często nieśpiesznym tempem, choć nie brak w niej momentów, przy których wprost nie można się od niej oderwać. Oko świata jest też zarazem takim mocnym i solidnym wprowadzenie do realiów świata Koła Czasu. Jest on złożony, z bogatą historią liczącą wiele tysięcy lat, mnóstwem obcych nazw, miejsc, baśniowych i legendarnych istot i starych tajemnic. Jordan bardzo pięknie i umiejętnie potrafił oddać piękno i niezwykłość tego świata, ale również niebezpieczeństwo i zagrożenia, jakie w nim czyhają na bohaterów.

Książka zaczyna się bardzo klasycznie – od pierwszych stron można poczuć, że coś złego dzieje się na świecie, wiosna nie przychodzi, a do tego odżywają stare proroctwa wedle których pewnego dnia Czarny powróci i zniszczy świat. Przeciwko niemu ma stanąć Smok Odrodzony, czyli wcielenie Lewsa Therina Telamona, który niegdyś pokonał Czarnego, ale udało mu się to tylko częściowo. Jest nim któryś z trojga chłopaków, których ratuje Moraine i ucieka z wioski zaatakowanej przez trolloków. I praktycznie przez całą książkę bohaterowie będą czuć na sobie oddech sług Czarnego, którzy chcą pojmać Randa, Mata i Perrina i nie dopuścić do spełnienia się proroctwa. Rozpoczyna się zatem wyścig z czasem, w trakcie którego przeżyjemy z bohaterami całą masę przygód i poznamy kawał świata oraz jego historii.

Bohaterów jest w tej książce całkiem dużo, ale przez większość czasu podróżują razem, co z początku utrudniło mi lepsze poznanie niektórych z nich. Jednak w miarę czytania kolejnych stron coraz lepiej ich znałem. Każde z nich posiada swoje wady i zalety, jest w czymś dobre, czegoś nie wie, ale razem tworzą drużynę, która przeciwstawia się wszelkiemu złu. W książce głównie obserwujemy Randa, Mata i Perrina, którzy nie znali dotąd świata poza okolicznymi wioskami. Wszystko dookoła nich jest nowe i razem z nimi poznajemy nieznane miejsca i ich historie, dzięki czemu ma się poczucie, jakbyśmy byli kolejnym uczestnikiem wyprawy, a nie tylko czytelnikiem. Powoduje to, że z jeszcze większą uwagą śledziłem ich losy, jak się zmieniają i jak przeżywają kolejne przygody.

Zdążyłem ostatnio zatęsknić za klasycznym fantasy, w którym akcja nie jest najważniejsza, ale opowiadana historia i kreacja świata. To wszystko, nawet więcej znalazłem w Oku Świata, pierwszym tomie cyklu Koło Czasu Roberta Jordana. Polecam!

hrosskar.blogspot.com

Dobre fantasy, oprócz tego, że musi być porządnie napisane, powinno być także odpowiednio rozległe, epickie – również jeśli chodzi o objętość tomów. Cykl „Koło Czasu” ten drugi warunek spełnia już na pierwszy rzut oka. I to aż za dobrze, bo nie dość, że otwierający go tom liczy niemal tysiąc stron (a czcionka do gigantycznych nie należy), to jeszcze całość składa się z piętnastu części (wliczając w to prequel). A jak pogrzebiecie (czyt. zajrzycie do spisu podanego na początku książki), wiele z nich jest tak grubych, że w polskiej edycji podzielono je na dwa tomy. Epicko więc jest, ale czy dobrze? Tak. Nie wybitnie, bo Robert Jordan nie jest drugim Tolkienem (choć stara się nim zostać, jak tylko może) ale dostatecznie znakomicie, by czytelnik ani się nie nudził w trakcie lektury, ani też nie żałował poświęconego jej czasu.

Było ich trzech, Rand, Matrim i Perrin, mieszkali na zadu… w sennej wiosce Pole Emonda i raczej nie przejmowali się tym, co dzieje się w świecie. Żyli sobie spokojnie, aż do chwili, kiedy w okolice zawitała władająca Jedyną Mocą członkini kobiecego zakonu, Moraine, przynosząc ze sobą wieści, że oto budzi się Czarny i będzie chciał zapanować nad wszystkim, co żyje. Tak zaczyna się nasza opowieść. Gdy Pole zostaje zaatakowane przez stwory z legend, Rand, Matrim i Perrin zmuszeni są uciekać. Pomaga im Moraine, która wierzy, że jeden z nich jest wybrańcem mogącym stawić czoła Czarnemu i ocalić świat…

John Ronald Reuel Tolkien nie tylko stworzył gatunek fantasy (wiem, specjaliści sprzeczają się kto był ojcem tej gałęzi fantastyki, ale ja będę wierny wersji wymieniającej Brytyjczyka) i najwspanialszą opowieść, jaką ten odłam fantastyki kiedykolwiek zrodził, ale przede wszystkim tę jedną, jedyną historię, która stała się miarą dla wszystkich innych. Mowa oczywiście o „Władcy pierścieni”, jeśli dla kogoś jeszcze nie jest to jasne. Ta powieść wytyczyła gatunkowe ścieżki i jej schematy są powielane przez autorów na każdym kroku: zaczynając od Stephena Kinga i jego „Mrocznej Wieży”, przez „Kroniki Shannary”, na rodzimej „Sadze o Kotołaku” skończywszy. „Oko Świata” nie jest wyjątkiem, ale Jordan zdołał zrobić to w sposób, który nie razi. Owszem, bohaterowie i miejsce akcji są jakże podobni – przynajmniej na początku – cały świat również mocno kojarzy się ze Śródziemiem, ba, tu nawet wróg i poszczególne wydarzenia przypominają „Władcę Pierścieni”, ale autor wykorzystał to wszystko w sposób sympatyczny i sentymentalny. Jak King, oddał hołd wielkiemu poprzednikowi, a jednocześnie wszedł z nim w polemikę.

Bo „Oko czasu” inaczej eksploruje tematykę wielkiej siły czy mesjanizmu. Warto też nadmienić, że w odróżnieniu od Tolkiena, który silnych kobiecych postaci raczej unikał (wiem, wiem, było ich trochę, ale tak naprawdę nieliczne brały udział w istotnych wydarzeniach), Jordan zdecydowanie od nich nie stroni. Ale przede wszystkim serwuje nam po prostu dobrą fantastykę. Lekką, dynamiczną, jednak odpowiednio stonowaną spokojniejszymi momentami i podlaną solidną dawką epickości. To dobra książka, dobrze poprowadzona, napisana w sposób, który zadowoli zarówno młodzież, jak i dorosłych. Literacko nie jest to dzieło wybitne, treści, jak już udowodniłem też brak większej odkrywczości, ale i tak dzieło Jordana to kawał dobrej fantastyki, wartej polecenia miłośnikom gatunku. Szkoda tylko, że autor zmarł nim dokończył cykl, a napisanie finałowych tomów powierzono Brandonowi Sandersonowi, bo akurat Jordan pisze od niego o wiele lepiej.

Oko Świata to pierwszy z liczącej w sumie czternaście tomów, gigantycznej serii Koło Czasu. Powstał jeszcze w latach ’80 dlatego nie ma się co dziwić, że Robert Jordan wprowadza nas w swój świat w dość szablonowy sposób. Trójkę głównych bohaterów, poznajemy jako prostych, nieszkodliwych młodzieńców, którzy z powodu pechowego splotu okoliczności muszą opuścić rodzinną wieś. Wyruszają na wyprawę w nieznane, aby dowiedzieć się dlaczego ich zapomniana przez cały świat osada została zaatakowana przez stwory z legend. Ich przewodniczką i opiekunką zostaje Aes Sedai, umiejąca posługiwać się Jedyną Mocą Siostra z Tar Valon. To właśnie na niej spoczywa obowiązek ochrony nieświadomych wielu zagrożeń chłopaków. Ci jednak nie ułatwiają jej zadania, od początku wykazując się sporą dozą niezależności. Kobieta musi ochronić ich przed Ba’alzamonem i siłami zła, co nie jest prostym zadaniem, tym bardziej że bohaterowie nie mają do niej zaufania, obawiają się jej i Mocy którą dysponuje.

Mimo iż Oko Świata nie charakteryzuje się szczególnie odkrywczą fabułą, nie można jej również zarzucić braku własnego, niepowtarzalnego stylu. Jordan jest mistrzem w kreowaniu niezwykle szczegółowych i wielowątkowych światów, dodatkowo dość prosty język którym się posługuje, sprawia że książka bardzo wciąga. Bohaterowie są przedstawieni w wiarygodny sposób i szybko wciągamy się w ich przygody. Ogromnym plusem jest również niezwykle charakterystyczny i bardzo szczegółowo dopracowany system magiczny. Jego potencjał i ogromne możliwości zaczynamy jednak dopiero poznawać. Filozofia Jedynej Mocy stanowi niejako serce całej serii.

Mimo że Oko Świata jest dość stereotypowo poprowadzoną powieścią o walce dobra ze złem, Jordanowi udaje się wpleść w fabułę wiele odniesień do historii, mitologii i filozofii. Miejscami wolno prowadzoną fabułę rekompensują bogate i kolorowe opisy, które budują nasz odbiór całości książki. Wędrując wraz z bohaterami po tym pełnym zagrożeń świecie, powoli stajemy się jego częścią. Upodobanie w Oku Świata na pewno znajdą czytelnicy którzy lubią długie, rozbudowane powieści, ze świetnie wykreowanymi bohaterami. Książka spodoba się osobom którym nie przeszkadzają opisy i przywiązanie do szczegółów. Z pewnością nie jest to również książka epatująca przemocą, przynajmniej na pierwszy rzut oka. Bo to co dzieje się między wierszami, to już zupełnie inna bajka.

Co do samego wydania, to jest to już czwarta edycja tego cyklu, tym razem w zupełnie nowej odsłonie, a do tego - nareszcie - w twardej oprawie. Tym razem Wydawnictwo Zysk postarało się o okładkę prostą i przejrzystą, a jednak z charakterem. Mimo iż nie każdemu może odpowiadać taka zmiana szaty graficznej, pewne odświeżenie serii po 25 latach na rynku na pewno jej nie zaszkodzi.

Ogólnie moja ocena wznowienia Oka Świata jest bardzo na plus.