Wybór poezji

Trudno wyobrazić sobie literaturę ostatnich kilkudziesięciu lat bez Stanisława Lema. Autor Cyberiady uchodzi za najlepiej znanego na świecie polskiego pisarza, a jego nazwisko często przywoływane jest obok nazwisk najważniejszych twórców dwudziestowiecznej prozy. Dzieła Lema nieustannie budzą zainteresowanie czytelników i są chętnie komentowane przez badaczy. Jego książki głęboko humanistyczne i poruszające fundamentalne problemy nowoczesnych cywilizacji stale tłumaczone są na inne języki i inspirują kolejnych twórców.Opracowana przez Pawła Majewskiego edycja w serii „Biblioteka Narodowa” ukazuje twórczość Lema z mniej oczywistej strony. Zawiera powieści Kongres futurologiczny i Pamiętnik znaleziony w wannie, a także utwory o charakterze apokryficznym;...

W biografii artystycznej Aleksandra Fredry można wyodrębnić dwa okresy, oddzielone prawie piętnastoletnim milczeniem spowodowanym nieprzychylnym nastawieniem krytyki literackiej. W pierwszym, którego koniec datuje się na rok około 1840, powstały wystawione za życia pisarza i do dziś najbardziej znane komedie, takie jak Mąż i żona, Damy i huzary, Śluby panieńskie, czyli magnetyzm serca, Pan Jowialski czy Zemsta. W drugim natomiast, rozpoczynającym się około 1854 roku, Fredro napisał utwory, które pojawiły się na scenie dopiero po jego śmierci, m.in. Wielki człowiek do małych interesów, Świeczka zgasła, Teraz. Niniejszy wybór odzwierciedla ten podział i ukazuje specyfikę obu okresów twórczych. W książce znalazły się wszystkie wymienione wyżej dzieła. We...

Tadeusz Różewicz (1921–2014) – poeta, dramaturg, prozaik i scenarzysta. Uważany za jednego z najciekawszych kontynuatorów światowej awangardy literackiej. Za jego debiut pisarski uznaje się tom wierszy Niepokój z 1947 roku. W 1960 opublikował dramat Kartoteka, do dziś niedościgniony wzorzec dramaturgii otwartej, łączący elementy absurdu, groteski i parodii. Jest jednym z najczęściej tłumaczonych pisarzy polskich, jego twórczość została przełożona na około 50 języków. W 2000 roku otrzymał Nagrodę Literacką Nike za tom poetycki Matka odchodzi. Doktor honoris causa m.in. Uniwersytetu Wrocławskiego, Uniwersytetu Opolskiego, Uniwersytetu Jagiellońskiego i Uniwersytetu Warszawskiego. W roku 2009 odznaczony Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”....

„Książkę o Sycylii Jarosława Iwaszkiewicza przeczytałem od razu dwukrotnie […]. Starałem się prześledzić poszczególne wątki. Trzy główne występują już od samego początku. A więc rozważania estetyczne. Obok nich wątek refleksji historycznych, społecznych i politycznych i wreszcie nić wspomnień osobistych. Który z wątków najważniejszy? Który z nich dominuje? Oczywiście zdaję sobie sprawę, że samo sformułowanie takich pytań jest niezbyt szczęśliwe. Splatają się przecież te wątki dzięki sztuce pisarskiej Iwaszkiewicza w jakiś piękny wzór i jak w kunsztownym arrasie nie można ich oddzielić, są bowiem elementami nierozłącznej harmonijnej całości, a jednak, gdy teraz myślę o tej książce, najważniejszy w niej wydaje mi się nurt wspomnie...

Antologia zawiera przekłady tekstów przynależących do wszystkich głównych gatunków prozatorskich, które rozwijane były na terenie Rzeczypospolitej od początków piśmiennictwa do końca XV stulecia. W wyborze znalazło się łącznie dwadzieścia jeden utworów – listy, kroniki, żywoty świętych, modlitwy, przemowy, traktaty – w tym zabytki literatury takie jak Kronika Galla Anonima, Żywot świętego Wojciecha czy Kronika Polska Wincentego Kadłubka, ale też mniej znane łacińskie dzieła średniowieczne. Niniejsze opracowanie stanowi wyczerpujący przewodnik po prozie łacińskiej na ziemiach polskich. We Wstępie Maciej Włodarski omawia tematy oraz środki artystyczne typowe dla tej twórczości, charakteryzuje jej rozwój, prezentuje dane biograficzne dotyczące auto...

Wybór pism Kazimierza Wyki przedstawia intelektualną biografię wybitnego myśliciela – biografię zanurzoną w historii, zależną od jej zwrotów i kaprysów, zarazem jednak suwerenną, prawdziwie twórczą w rozmachu filozoficznych i ideowych dążeń. Wrażliwą na swój czas, choć ten wielokroć nie sprzyjał skupieniu i pracy. Obszerny i reprezentatywny wybór pism Kazimierza Wyki to znakomita okazja, by na nowo rozważyć spuściznę wielkiego literaturoznawcy. A może zastanowić się także, czego brakuje współczesnej humanistyce, że tak daleko jej do pasji i swobody myśli autora Życia na niby oraz urody jego języka. „Był pierwszym profesorem, który swoimi książkami dowiódł mi, że nauka nie musi być z żelazobetonu, ciężkostrawna, że może być również z...

Seria: Biblioteka Narodowa, I 338 Wybór, wstęp i opracowanie: Wojciech Browarny „Mówiąc »pisarz«, myślę o pisaniu prozy” – zanotował w dzienniku Tadeusz Różewicz. Niniejsza książka przedstawia najciekawszą i najbardziej reprezentatywną część dorobku prozatorskiego autora Wycieczki do muzeum. Niektórzy krytycy i badacze uznawali opowiadania i szkice Różewicza za twórczość drugorzędną, jednak wielu innych doceniło jej różnorodność, dynamizm i refleksyjność. Dzieła takie jak powieść Śmierć w starych dekoracjach czy zbiór esejów, notatek warsztatowych i wspomnień zatytułowanych Przygotowanie do wieczoru autorskiego ugruntowały pozycję Różewicza w literaturze polskiej przełomu lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych jako wybitnego prozai...

Kazimierz Zaliwski snuje opowieść, w której stara się zrozumieć, co wpłynęło na jego obecną sytuację oraz poczucie klęski. Wraca pamięcią do nieodległej przeszłości, kiedy jako absolwent gimnazjum i dobrze zapowiadający się literat postanowił zostać robotnikiem w fabryce. Uwiedziony postępowymi doktrynami i hasłami (jak utylitaryzm, praca organiczna czy praca u podstaw) zapragnął stać się kimś wytwarzającym konkretne i przydatne wszystkim przedmioty. Fachowiec nie jest jednak wyłącznie książką o upadku ideałów. Na przykładzie Zaliwskiego autor pokazuje, jak ważne jest poznanie i zrozumienie siebie jako jednostki. Mimo interesującej fabuły debiutancka powieść Berenta – publikowana w latach 1894-1895 na łamach „Gazety Polskiej” – przeszła w...

Pierwsze wydanie poezji Wata opatrzone nie tylko komentarzami do wierszy, ale i obszernym wstępem, w którym zawarto nową, ciekawą propozycję interpretacyjną. Adam Dziadek, wybitny badacz literatury polskiej XX w., ukazuje panoramę twórczości Wata i ewolucję, jaką ona przeszła na przestrzeni ponad czterdziestu lat ? od publikacji w 1920 r. JA z jednej strony i JA z drugiej strony mego mopsożelaznego piecyka do Poematu bukolicznego i wierszy z lat sześćdziesiątych.

?Pamiętnik mówiony? Aleksandra Wata to żywy, meandryczny zapis wspomnień, które stanowią niezwykle cenne świadectwo historii Rzeczypospolitej oraz rodzimej kultury ubiegłego stulecia. Urodzony w 1900 roku pisarz obserwował rewolucję rosyjską i odzyskanie przez Polskę niepodległości, przeżył dwie wojny światowe, był więźniem politycznym i emigrantem, ponadto czynnie współtworzył życie literackie. Jak zanotował w przedmowie do ?Mojego wieku? Czesław Miłosz, ?na całej ziemi nie było poza Watem ani jednego człowieka, który by tak właśnie doświadczył stulecia jak on i tak jak on to odczuwał. Nie chodziło bynajmniej o okrucieństwo losu czy historii, bo liczba bardziej dotkliwie dotkniętych niż on była olbrzymia. Nie, chodziło o pewien pokrój umysłu, o...

Noce i dnie Marii Dąbrowskiej powszechnie uznawane są za najwybitniejsze dzieło rodzimej prozy realistycznej XX wieku. Publikowana w latach 1931–1934 opowieść o losach dwóch rodzin, począwszy od wybuchu powstania styczniowego aż po początek pierwszej wojny światowej, stanowi precyzyjne studium przemian społecznych na ziemiach polskich. Opisując dzieje Ostrzeńskich i Niechciców, Dąbrowska chętnie sięgała do własnych wspomnień, swoje doświadczenia zestawiała z „wielką” historią. To właśnie dzięki temu udało się jej stworzyć przekonujący obraz bohaterów uwikłanych w sieć pozornie chaotycznych zdarzeń. Na kanwie codziennych przeżyć, zarówno tych wzniosłych, jak i przyziemnych, Dąbrowska ukazała proces formowania się nowej inteligencji, wywodzące...

Dwadzieścia lat po śmierci Zbigniewa Herberta jego poezja jest ciągle szeroko komentowana przez badaczy literatury, wciąż inspiruje twórców. Nazwisko autora „Struny światła” wymienia się obok nazwisk największych poetów drugiej połowy XX wieku, a jego dzieła są stale tłumaczone, wydawane i czytane w wielu krajach świata. Silna więź z dziedzictwem antyku sprawia, że poezja Herberta ma wymiar uniwersalny, jest powściągliwa formalnie i zdyscyplinowana. Jednak pozorną prostotę i jednoznaczność jego wierszy komplikuje ironia, będąca zarazem figurą artystyczną i postawą wobec bytu. „Wstęp” i opracowanie Małgorzaty Mikołajczak ukazują bogactwo twórczości pisarza i są znakomitym przewodnikiem po najważniejszych motywach i tematach tej liryki. „Świa...

Tom ?Listy 1944?1949? otwiera edycję powojennej korespondencji Anny i Jarosława Iwaszkiewiczów. Publikowane są 142 listy, cała zachowana korespondencja małżonków z tego okresu. Listy zostały opracowane oraz opatrzone obszernymi przypisami przez badaczy i edytorów twórczości i spuścizny epistolarnej Jarosława Iwaszkiewicza i Anny Iwaszkiewiczowej. Tom jest kontynuacją edycji listów z lat 1922?1939 (wydanych przez SW ?Czytelnik? w latach 2012?2014). Dokumentuje życie rodzinne, domowe, artystyczne i literackie jednego z najwybitniejszych polskich pisarzy XX wieku, zaangażowanego również w odbudowę powojennego życia społeczności literatów w Polsce oraz w różne działania społeczno-polityczne, krajowe i zagraniczne. Jego aktywność społeczna w tym czasie bywa kryty...

Żaden z polskich pisarzy nie doczekał się tylu ekranizacji swojej prozy co Jarosław Iwaszkiewicz. Pierwsza adaptacja filmowa jednego z jego opowiadań powstała już pod koniec lat 40. ubiegłego wieku, później jego twórczość wzięło na warsztat wielu wybitnych polskich filmowców, między innymi Andrzej Wajda, Jerzy Kawalerowicz czy Andrzej Domalik. Plastyczna narracja, zręczne dialogi, pogłębione portrety psychologiczne postaci i zmysłowość świata przedstawionego sprawiają, że opowiadania Iwaszkiewicza fascynują kolejne pokolenia filmowców. W tomie znalazły się najsłynniejsze sfilmowane opowiadania Iwaszkiewicza: Panny z Wilka, Brzezina, Matka Joanna od Aniołów, Zygfryd, Stracona noc, Tatarak, Kochankowie z Marony, należące dziś do kanonu polskiej literatury...

Anna i Jarosław Iwaszkiewiczowie: Listy 1951–1955 – to drugi tom powojennej korespondencji obojga małżonków z planowanej do wydania spuścizny epistolograficznej obejmującej lata 1944–1979. Tematyka 131 listów, które znajdują się w tomie drugim, dotyczy nie tylko relacji rodzinnych Anny i Jarosława, lecz także przynosi ważne świadectwo życia literackiego i społecznego w najtrudniejszych latach stalinizmu w powojennej Polsce. W tej prywatnej wymianie myśli, ocen i informacji zauważalna jest – związana z cenzurą i klimatem politycznym tego czasu – zmiana tonu i powściągliwość w wyrażaniu emocji, w porównaniu do szczerości i otwartości charakterystycznych dla korespondencji z lat poprzednich. Małżonkowie dzielą się wrażeniami z lektur, omawiają domo...

Triada Jarosława Iwaszkiewicza: przemijanie, erotyzm i śmierć nie ma sobie równych w literaturze światowej. Jeżeli uzupełnimy ją o wyrafinowaną zmysłowość, która u tego autora pozostaje w ciągłej kontrze wobec bezprawia istnienia, to w przedstawionym tomie pisarz osiągnął mistrzowskie spełnienie. Przede wszystkim w Brzezinie, gdy do owej triady dołącza i okrucieństwo życia, i jego banał w bezdyskusyjnym pięknie świata. Zakończenie uwodzicielskich Panien z Wilka jest niezapomniane w swym spokoju, oczywistości, dyskrecji, niczym podpowiedziane przez Absolut. A Matka Joanna od Aniołów to wielka historia miłosna z egzotycznej i jednocześnie prawdziwej, można by rzec udokumentowanej, rzeczywistości. Renoma pozostałych opowiadań nie dorównuje wymienionym trze...

Nowe wydanie wspomnień Jarosława Iwaszkiewicza – po raz pierwszy bez zmian wprowadzonych przez cenzurę. Wybitny pisarz wspomina swoje dzieciństwo i młodość spędzone na Kresach – barwnie opisuje życie rodzinne i towarzyskie, zwyczaje świąteczne i codzienność w środowisku zubożałej szlachty. Wraca do dramatycznych lat wojny i odzyskania niepodległości. Błyskotliwie portretuje artystów dwudziestolecia, z którymi się przyjaźnił: Karola Szymanowskiego, Juliana Tuwima, Jana Lechonia i innych. Przytacza fascynujące anegdoty z życia intelektualnego i artystycznego II Rzeczpospolitej. Iwaszkiewicz opisuje też kulisy powstania swoich pierwszych utworów. Okazuje się przy tym wnikliwym obserwatorem, a czasem zaskakuje dystansem i ironią, ujawnia swoje słabostki i nie...

Ponadczasowa opowieść o odrodzeniu Królestwa Polskiego. XII wiek. Czas krucjat, pańszczyzny i bratobójczych walk. Książę Henryk Sandomierski, syn Bolesława Krzywoustego, wyrusza w niebezpieczną podróż przez Europę. Zostawia za sobą rozbitą na dzielnice Polskę targaną konfliktami między pomniejszymi i chorobliwie ambitnymi władcami. Odwiedza przepełnione cichym dostojeństwem klasztory i tętniące życiem zamki. Trafia do Rzymu, do Palermo, a stamtąd do Ziemi Świętej, gdzie wraz templariuszami walczy z ramię w ramię Saracenami. Przez lata towarzyszy mu wizja korony i tego, co symbolizuje – Polski zjednoczonej, silnej, rządzonej żelazną, ale sprawiedliwą ręką jednego władcy. Kiedy książę wraca do Sandomierza, ma już plan działania i mimo trudności sta...

Wybór najlepszych opowiadań, esejów i wierszy jednego z najwybitniejszych polskich pisarzy, Jarosława Iwaszkiewicza, zebranych w jednym tomie. Wśród nich są między innymi Panny z Wilka, Tatarak, Brzezina, Matka Joanna od Aniołów, Kościół w Skaryszewie.

„Książkę o Sycylii Jarosława Iwaszkiewicza przeczytałem od razu dwukrotnie […]. Starałem się prześledzić poszczególne wątki. Trzy główne występują już od samego początku. A więc rozważania estetyczne. Obok nich wątek refleksji historycznych, społecznych i politycznych i wreszcie nić wspomnień osobistych. Który z wątków najważniejszy? Który z nich dominuje? Oczywiście zdaję sobie sprawę, że samo sformułowanie takich pytań jest niezbyt szczęśliwe. Splatają się przecież te wątki dzięki sztuce pisarskiej Iwaszkiewicza w jakiś piękny wzór i jak w kunsztownym arrasie nie można ich oddzielić, są bowiem elementami nierozłącznej harmonijnej całości, a jednak, gdy teraz myślę o tej książce, najważniejszy w niej wydaje mi się nurt wspomnie...