Zagłada Żydów. Studia i Materiały 14/2018

Tematem przewodnim nowego tomu czasopisma „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” są kicz holokaustowy i nadużycia w przedstawianiu Zagłady. W debacie zabrali głos uczeni reprezentujący różne dziedziny nauki i ukazujący problem z wielu perspektyw. W tomie znalazły się między innymi teksty analizujące obraz Zagłady w grach komputerowych i mediach społecznościowych, a także w literaturze pięknej. Odrębny blok materiałów dotyczy twórczości Artura Żmijewskiego i jego filmu Berek, który stał się przedmiotem gorących dyskusji i został uwikłany w gry polityczne. Na łamach „Zagłady Żydów” po raz pierwszy prezentujemy unikatową kolekcję zdjęć zrobionych podczas realizacji Berka. Poza tematem przewodnim numer zawiera między innymi nowy głos w dyskusji...

Bieżący numer rocznika „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” poświęcony jest szeroko pojętej problematyce ucieczek przed Zagładą. Haniebny atak rządzonej przez Władimira Putina Rosji na Ukrainę i jej mieszkańców uczynił tę kwestę dramatycznie aktualną. Od początku wojny rozpoczętej 24 lutego 2022 r. granice Polski przekraczały setki tysięcy uchodźców z terenów okupowanych i zagrożonych przez bezprecedensowy w XXI w. w Europie terror ze strony agresorów. Byli to prawie wyłącznie cywile, z przewagą kobiet i dzieci. Ogólna ich liczba przekroczyła 8 mln, z czego ponad 6 mln opuściło Polskę. W przeciwieństwie do mieszkańców państw Bliskiego Wschodu i Afryki próbujących, o czym pisaliśmy w zeszłym roku, przedostać się do Europy z Białorusi, któr...

Przejmujące wspomnienia dwunastu kobiet, które przeżyły piekło niemieckiego nazistowskiego obozu zagłady Auschwitz-Birkenau. Książka jest efektem rozmów autorki z każdą z bohaterek. Leokadia Rowińska do obozu trafiła w trzecim miesiącu ciąży. Wspomina, jak okrutnie traktowane były kobiety oczekujące potomstwa. Ireneusz, bo takie imię nadała swojemu synkowi, stał się najmłodszą ofiarą Marszu Śmierci. Pochowała go w pudełku po makaronie. Zofia Wareluk urodziła się w Auschwitz. Swoją smutną historię opowiada na podstawie wspomnień matki. Poród Zosi odbierała Stanisława Leszczyńska. Urszula Koperska do obozu trafiła jako 8-letnie dziecko. Opowiada o głodzie, tęsknocie i strachu. Jej wspomnienia to historia każdego dziecka w Auschwitz. W baraku, w któr...

To prawdopodobnie najlepsza książka Hannah Arendt (1906-1975), wybitnej niemiecko-żydowsko-amerykańskiej intelektualistki. Opublikowana w 1963 roku, stanowi trzecie z serii istotnych dzieł jej filozofii politycznej, po Korzeniach totalitaryzmu (1951) i Kondycji ludzkiej (1958). Arendt opuściła Niemcy w 1933, a Francję w 1940 roku i resztę życia spędziła w USA z dala od totalitaryzmów i rewolucji. Mimo to jej rozważania wokół rewolucyjnych przewrotów stanowią oryginalną, imponująco wnikliwą syntezę, której towarzyszy pewna romantyczna (utopijna ) wizja nowego ładu. Wywód opiera się na przeciwstawieniu rewolucji francuskiej i innych rewolucji jej typu wydarzeniom rewolucji amerykańskiej w tym sensie, że pierwsze były destruktywne, a druga konstruktywna. Stało s...

Trudno powiedzieć, co w tej książce bardziej pasjonujące: przedstawiony w rozdziałach początkowych obraz XVI wieku i współdziałających prądów wysokiego humanizmu, pośród których myśl żydowska jest jedną z najbardziej nowatorskich a uczestniczy w ówczesnym duchowym fermencie na równych prawach, czego symbolem staje się spotkanie dwóch geniuszy: cesarza Rudolfa II i Wielkiego Rabina Löwa (Maharala) – czy rozdziały końcowe, relacjonujące konflikt dwóch gigantów XX wieku: Thomasa Manna i Arnolda Schönberga, do którego dochodzi z powodu wyparcia przez myśl europejską swego konstytutywnego żydowskiego wątku. Te plany realne łączy porządek mitu, mianowicie sięgającego swymi korzeniami XVI wieku podwójnego mitu Fausta-Golema, w którym – jak pisze André...

Wybitna izraelska badaczka w sposób kompetentny analizuje narodziny syjonizmu w Europie. Ukazuje ten proces na tle złożonych relacji Żydów z Arabami i Turkami we wczesnej fazie osadnictwa w Palestynie. Umiejętnie łącząc wątki dotyczące rozwoju sytuacji politycznej, społecznej i kulturalnej, Anita Shapira tworzy wielobarwny obraz, który umożliwia czytelnikowi zrozumienie procesu tworzenia się narodu w Izraelu i roli w tym procesie masowej imigracji z wielu krajów. Równocześnie objaśnia łączące się z tym problemy polityki i dyplomacji światowej. Profesor Anita Shapira (ur. w 1940 r. w Warszawie) zajmuje się historią społeczności żydowskiej oraz Państwa Izrael, związana z Uniwersytetem w Tel Awiwie. Autorka cenionych na świecie publikacji naukowych i laure...

Miłość bywa trudna, zwłaszcza gdy tak wiele was dzieli. Nie zrozumiesz, czym jest istniejące od 70 lat państwo Izrael, dopóki nie zakochasz się w mężczyźnie stamtąd. Tylko silne uczucie pozwoli wam przetrwać. Jego rodzina uszanuje ten wybór, ale zawsze będziesz gojką, a wasze dzieci nie będą Żydami. Przerwiesz łańcuch, którego ogniwa z takim mozołem dokładane są jedno za drugim od stuleci. Ta książka to niezwykłe historie Polek, które poślubiły Izraelczyków i zamieszkały w Izraelu. Na urodzonego tam Żyda mówi się sabra (owoc opuncji). One rozgryzły go i poznały jego słodko-cierpki smak.

Książka Eryka Krasuckiego ukazuje historię społeczności żydowskiej w Szczecinie i w regionie, opisuje również ważne wydarzenia, wpływające na losy Żydów. W pracy znalazły się teksty poświęcone kilkusetletnim dziejom Żydów na Pomorzu Zachodnim, a także szczegółowo ukazujące wydarzenia Marca’68 w Szczecinie. Ponadto zbiór zawiera szkice dotyczące myśli Hannah Arendt na temat uchodźstwa, kampanii antykosmopolitycznej (antyżydowskiej) w ZSRR, dziejów getta w Borszczowie, spisanych przez znanego szczecińskiego lekarza – profesora Marka Eisnera. Ważną częścią książki są dwa szkice. Pierwszy poświęcony deportacji pomorskich Żydów w lutym 1940 roku, drugi zaś filmowi dokumentalnemu Weroniki Fibich i Adama Ptaszyńskiego Ocalony, który obrazuje histor...

Zaskakujący portret Władysława Bartoszewskiego Żył 93 lata (1922-2015). Nie sposób tu wymienić wszystkich jego honorowych tytułów, odznaczeń, książek i stanowisk politycznych. Był więziony w Auschwitz, w czasie wojny walczył w AK i pomagał Żydom, następnie stał się architektem dialogu polsko-niemieckiego. I nieustannie trzymały się go żarty. Marek Zając, znany dziennikarz i współpracownik Władysława Bartoszewskiego, w 93 anegdotach odsłania jego intrygujące oblicze i inspirującą osobowość. Angela Merkel, Colin Powell, Jan Paweł II… - wielu bohaterów tej książki dobrze znamy, jednak jeszcze nigdy ich spotkania z Profesorem nie zostały przedstawione w tak barwny sposób. Każdy z obrazków to kolorowy kamyczek mozaiki składającej się na portret cz�...

Pewnego dnia z książki na zagraconym biurku wysuwa się oderwany fragment starej gazety z pytaniem: Kim jesteś, Zuzanno? Jarosław Mikołajewski nie pamięta, kiedy zapisał to zdanie. Ale pamięta, że pierwszy raz usłyszał o Ginczance, gdy miał kilkanaście lat. „Moja fascynacja zrodziła się z szoku, że chodziło o młodą, zamordowaną poetkę żydowską, o której mówiono, że była piękna jak nikt, jako człowiek i jako kobieta”. Jedno oko miała niebieskie, drugie zielone. Nie, jedno ciemne, drugie pomarańczowe. „Jej własna twarz ją zdradziła, jej piękna twarz” – powie ktoś później. Wysoka, smukła, ładna, elegancka, piękna, najpiękniejsza, dowcipna, inteligentna, łagodna, choć ironiczna… Poeta goni za cieniem zamordowanej poetki, po której zost...

Trzecie wydanie głośnej biografii Marka Edelmana przygotowane na 10. rocznicę śmierci bohatera. Biografia Marka Edelmana ukazała się w 2008 roku i okazała się wielkim sukcesem! Przetłumaczono ją na trzy języki obce (w tym hebrajski), a film, który autorzy zrealizowali na jej podstawie, objechał wiele festiwali na całym świecie. 19 kwietnia 2013 roku, w dniu 70. rocznicy powstania w getcie warszawskim ukazało się drugie wydanie książki – poprawione i poszerzone o ekskluzywne materiały ( o ok. 200 stron). Wydanie to zawiera: sensacyjne, nieznane materiały podziemnej prasy Bundu z getta, • relacje z okupacji, • obszerny, nowy wybór mało znanych fotografii, • porażające zeznania ocalałych z zagłady i reportaże z getta, • nieznaną, rozrachunkową rozmowę...

Życie tam, w getcie, w pojedynkę było niemożliwe. Bez tego nie można było przeżyć i zostać człowiekiem. Zawsze trzeba było mieć kogoś do pary w tym sensie, że trzeba było mieć przy sobie drugiego człowieka, który myśli tak samo, który jest w ciebie tak samo wciągnięty, jak ty w niego. Dla którego zrobisz wszystko, a on dla ciebie. I to jest miłość - pisał Marek Edelman, jeden z dowódców powstania w getcie warszawskim. W rozmowie z Paulą Sawicką przywołuje najintymniejsze chwile z życia swoich przyjaciół, znajomych, niekiedy zupełnie obcych ludzi. Wypływa z nich uniwersalne przesłanie: to uczucie pokonuje wszystko, pozwala na szczęście, wyzwala od strachu, także przed śmiercią. I była miłość w getcie, historia opowiedziana prosto i bez patosu...