Sąsiedzi i inni. Prace zebrane na temat Zagłady

My z Jedwabnego to efekt pasji i ogromnej pracy, godzin badań archiwalnych, dziesiątek rozmów ze świadkami, rozplątywania wątków w poszukiwaniu prawdy o tragicznych wydarzeniach z lipca 1941 roku, które rozegrały się w małym miasteczku pod Łomżą. Anna Bikont poświęciła cztery lata na wydobycie z niepamięci faktów, którym dziś, między innymi dzięki tej książce, już nikt nie odważy się zaprzeczyć. My z Jedwabnego, część wielkiej dyskusji o zachowaniu pamięci, została wyróżniona prestiżową nagrodą European Book Prize. To jest najsmutniejsza książka, jaką czytałam, napisana przez najbardziej pogodną osobę, jaką znam.Wisława Szymborska Jedna z najważniejszych i najbardziej dramatycznych książek ostatniej dekady. Ryszard Kapuściński Nie dała...

Maria Janion w Niesamowitej Słowiańszczyźnie pokazuje, jak wyparta świadomość naszych pogańsko-słowiańskich korzeni naznacza polską literaturę i tożsamość. Bywa – jak dowodzi – że słowiański mit grzęźnie w panslawistycznych lub nacjonalistyczno-faszystowskich pułapkach. Autorka tworzy nową, alternatywną opowieść o polskiej historii, literaturze i wyobraźni. Uświadamia nam, jak mocno tkwimy w zamkniętym kręgu niższości i wyższości, który przeradza się w narodową figurę totalnej niemożności i wiecznej szarpaniny między Wschodem a Zachodem. Niesamowita Słowiańszczyzna znalazła się w finałowej „siódemce” literackiej nagrody Nike 2007.

W naszych kochanych lasach było jeszcze cicho i chronione przez Rząd Polski łosie może się czuły jak zawsze beztrosko jak i my przedtym, nie wiedząc, że człowiek zły z pomocą bezdusznej maszyny, gotuje zgubę nam i im zarazem – Antonina Lachowicz, gospodyni domowa z leśniczówki Łykoszyn w powiecie Kosów Poleski. Kim byli sowieccy urzędnicy, którym przypadło zadanie administrowania okupowanymi w latach 1939-1941 ziemiami Rzeczypospolitej? Skąd się wzięli i w jaki sposób zabrali się do roboty? Komu spośród miejscowych proponowali współpracę i na jakich warunkach? I co z tego wyszło? Ruling serfs [sprawujący władzę niewolnicy] absolutni władcy w stosunku do podległych im pracowników i zarazem ludzie całkowicie bezbronni wobec stojących wyżej w hierarc...

Wywiad-rzeka z jednym z najbardziej kontrowersyjnych współczesnych historyków i socjologów. Jan Tomasz Gross wzbudza często silne negatywne emocje, wykazuje bowiem, że Polacy w czasie drugiej wojny światowej mieli też udział w mordowaniu Żydów. W rozmowie z Aleksandrą Pawlicką Gross po raz pierwszy porusza wątki osobiste i opowiada m.in. o historii rodziny.

Historyczna podróż w 75. rocznicę powstania państwa Izraela „Konstanty Gebert patrzy na Izrael ze szczególnej perspektywy: religijnego Żyda, a jednocześnie liberalnego demokraty, który osobiście angażował się w zwalczanie różnych form opresji w Polsce i na świecie. Jego opowieść o Izraelu jest barwna, ale bez lukru i bez prześlizgiwania się nad najtrudniejszymi dylematami. Fascynująca lektura”. – Maciej Kozłowski, dyplomata, były ambasador RP w Tel Awiwie „Ta książka to fascynująca podróż w czasie przez wydarzenia, które doprowadziły do utworzenia, pomimo wielu przeciwności, współczesnej państwowości izraelskiej. Jest tu szerokie tło konfliktu między Izraelem i jego sąsiadami, w tym Palestyńczykami, oraz skala emocji, które tkwią w obu społe...

Gdyby książka ta była obrazem, na pierwszym planie widniałby Czesław Miłosz z groźnym i ponurym pejzażem drugiej wojny światowej w tle. Obramowanie tego obrazu byłoby jednak całkiem współczesne, może nawet z ostatniej chwili, bo wojna jest teraz w samym centrum polskiej polityki historycznej. Poglądy i czyny Miłosza wprowadzają nas w tematy codziennie dyskutowane w mediach, widoczne na miejskich graffiti i na bluzach kibiców sportowych. Inna była historia drugiej wojny światowej w podręcznikach lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku niż ta, której dzisiaj uczy szkoła. Niemal na naszych oczach zmieniają się jej bohaterowie i ofiary. Konflikt dotyczący przeszłości toczy się coraz ostrzej. Mówiąc słowami Mirona Białoszewskiego, historia narasta – Iren...

Potwornym dla Polski zrządzeniem losu przywódcy nazistowskich Niemiec postanowili, nie pytając przecież Polaków o zgodę, że będą mordować Żydów właśnie na terenie Polski. Polacy nie mieli żadnego wpływu na tę decyzję, nie mogli się jej sprzeciwić, nie są za nią w żaden sposób odpowiedzialni. Pod wpływem morderczej obsesji jednego z największych złoczyńców w historii ludzkości los rzucił wyzwanie Polakom: z wewnątrz polskiego społeczeństwa wyrwano na męczeńską śmierć jedną dziesiątą współobywateli dlatego, że byli Żydami. Wynika z tego, między innymi, przeogromny temat dla polskiej historiografii, w ramach którego musimy również odpowiedzieć na pytanie: jak reszta polskiego społeczeństwa zachowywała się w tych okolicznościach i czy Po...

Po wyjściu z Egiptu, po czterdziestu latach tułaczki na pustyni, kiedy odeszło na tamten świat pokolenie malkontentów i niedowiarków, Pan kazał Mojżeszowi wejść na górę z łańcucha Abarim i pokazał mu kraj, który wybrał dla swojego ludu. Mojżesz był już stary, niedołężny i miał nigdy nie postawić stopy na ziemi Izraela. Ale zanim umarł, poprosił Boga, by wskazał jego następcę, który wprowadzi naród wybrany do Ziemi Obiecanej. „Weź Jozuego, syna Nuna” – odpowiedział mu Pan. Na Zachodnim Brzegu biblijne opowieści sprzed tysięcy lat znaczą tyle samo, co doniesienia prasowe, są równie realne i aktualne. Dla coraz liczniejszych żydowskich osadników słowa Księgi są podstawą roszczeń do tej ziemi. Ale co począć z arabskimi sąsiadami? Uwikłani...

Ten koci chód i spojrzenie z ukosa Kławdii Chauchat oraz jej aura egzotyczności wynikająca z rosyjskiego pochodzenia sprawiły, że Hans Castorp pozostał na Czarodziejskiej Górze. Samo jej oczekiwanie, bez jakiejkolwiek nadziei na nagrodę czy premię, wystarczyło, by nadać sens czasowi. [fragment książki]

Jak myślą politycy? – pyta George Lakoff (ur. 1941), słynny językoznawca kognitywny z USA, a zadaje to pytanie, poszukując wspólnego podłoża politycznych stanowisk w dominującym od dawna w Ameryce dyskursie konserwatywno-liberalnym. Autor znany jest przede wszystkim z teorii metafor jako determinujących nie tylko naszą mowę, lecz także myśl (Metafory w naszym życiu, Wydawnictwo Aletheia, Warszawa 2010). W odniesieniu do polityki wypracował teorię, dzięki której znalazł wytłumaczenie kluczowych strategii i decyzji. Ogólna teza Lakoffa głosi, że polityka USA ma podłoże moralne, że jest „moralną” polityką, a odmienne postawy polityczne mają źródło w odmiennych moralnościach. Sednem tych moralności jest pojmowanie rodziny, a zwłaszcza roli w niej ojca....

Zapis rozmów Karola Modzelewskiego i Andrzeja Werblana o Polsce Ludowej, najważniejszych wydarzeniach i postaciach tamtego czasu. Niemal przez cały okres PRL obaj stali nie tylko po dwóch stronach barykady – jeden jako dygnitarz, drugi jako buntownik – ale też byli w swych środowiskach ważnymi postaciami. Werblan pisał przemówienia dla Gomułki i Gierka, jest autorem hasła „Aby Polska rosła w siłę, a ludzie żyli dostatniej”, Modzelewski wymyślił nazwę „Solidarność”, a wcześniej, w roku 1968, hasła, które skandowali studenci w obronie Dziadów. Rozmowy prowadził Robert Walenciak.

W 1988 roku Howard Chaykin zadał ostateczny cios komiksowej cenzurze, serwując czytelnikom thriller erotyczny Black Kiss, wypełniony seksem i przemocą bez taryfy ulgowej. Mocne postaci, celne dialogi i ekspresyjne, czarno-białe rysunki zafascynowały rzesze odbiorców na całym świecie. Po dwudziestu pięciu latach nastąpił długo wyczekiwany powrót Beverly Grove — równie pięknej jak potwornej gwiazdy kabin wideo — oraz jej wiernej drag queen, Dagmar. Ich oczami oglądamy przemiany minionego stulecia, obserwowane z tanich moteli, dusznych sal kinowych, burdeli i klubów nocnych. Black Kiss 2 jest jednocześnie prequelem i kontynuacją części pierwszej. Tworzy samodzielną, spójną opowieść o pragnieniach i okrucieństwie, którymi karmił się XX wiek. To brudny, do b�...

„ Moje najwcześniejsze wspomnienie z domu Grossów to pokój Jasia i grupa koleżków (w tym Adam Michnik) planujących gazetkę ścienną. I śmiechy-chichy kto ma zostać redaktorem naczelnym. Następna scena, którą pamiętam ma miejsce w dużym pokoju z fortepianem, tapczanem i dużym stołem pod oknem. Siedzę na krześle przy mniejszym stole bliżej drzwi, naprzeciw mnie w fotelu, ale też przy stole, siedzi mama Jasia, z papierosem i filiżanką kawy przed sobą (a może kieliszkiem czerwonego wina?). Musiałam wpaść zaraz po szkole w mocno zszarpanym fartuszku szkolnym nie pasującym do tej okazji. A mama Jasia rozmawia ze mną jak z dorosłą, nie jak z nieopierzoną nastolatką, koleżanką syna. Rodzice większości bliskich mi rówieśników pracowali poza domem, a kiedy...

?] wybory z 1939 roku były ogromnie ważnym doświadczeniem historycznym, transformującym świadomość i samopoczucie ludności zamieszkującej Kresy. Na ich wyniki rząd radziecki powoływał się przyłączając olbrzymie obszary państwa polskiego do ZSRR. Po wojnie ten stan rzeczy został potwierdzony przez układy międzynarodowe (pomijając drobne korekty granic). I choć Związek Radziecki z czasem przestał istnieć, to ani Lwów ani Wilno ? ani przeszło 100 000 kilometrów kwadratowych bardzo malowniczych krajobrazów ? już nie wróciło do Polski. Wydarzenie to, osiemdziesiąt lat temu wywarło ogromne wrażenie, zasadniczo zmieniło życiorysy wielu milionów ludzi i stało się po zwycięstwie nad Niemcami hitlerowskimi przedmiotem negocjacji najpotężniejszych wówczas m...

W naszych kochanych lasach było jeszcze cicho i chronione przez Rząd Polski łosie może się czuły jak zawsze beztrosko jak i my przedtym, nie wiedząc, że człowiek zły z pomocą bezdusznej maszyny, gotuje zgubę nam i im zarazem – Antonina Lachowicz, gospodyni domowa z leśniczówki Łykoszyn w powiecie Kosów Poleski. Kim byli sowieccy urzędnicy, którym przypadło zadanie administrowania okupowanymi w latach 1939-1941 ziemiami Rzeczypospolitej? Skąd się wzięli i w jaki sposób zabrali się do roboty? Komu spośród miejscowych proponowali współpracę i na jakich warunkach? I co z tego wyszło? Ruling serfs [sprawujący władzę niewolnicy] absolutni władcy w stosunku do podległych im pracowników i zarazem ludzie całkowicie bezbronni wobec stojących wyżej w hierarc...

Wywiad rzeka z jednym z najbardziej kontrowersyjnych współczesnych historyków i socjologów. Jan Tomasz Gross wzbudza często silne negatywne emocje, wykazuje bowiem, że Polacy w czasie drugiej wojny światowej mieli też udział w mordowaniu Żydów. W rozmowie z Aleksandrą Pawlicką Gross po raz pierwszy porusza wątki osobiste i opowiada m.in. o historii rodziny.

Ostatnie miesiące życia Żydów na Kresach tuż przed rozpoczęciem działania strasznej machiny zagłady. Jak wyglądały? Jaki stosunek miała do nich miejscowa ludność, sama przygnieciona brzemieniem okupacji sowieckiej? Jan Tomasz Gross w książce Opowieści Kresowe 1939–1941. Żydzi i Sowieci sięga do źródeł, by przyjrzeć się tamtym czasom i ukazać obraz postaw Polaków wobec Żydów, który nie zawsze daje powody do dumy. Książka jest powrotem do czasów, w których tereny kresowe były już okupowane przez Sowietów, ale III Rzesza dopiero szykowała się do „ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej”. Właśnie w tym miejscu Holocaust znalazł swój początek. Czy polska ludność była jedynie biernym obserwatorem zbrodniczych działań okupantów, czy w je...

Pozwolę sobie zasugerować, że wyniki PiS-u przy urnie wyborczej zależą w równej mierze (a może nawet i bardziej) nie od tego, co PiS robi, tylko od tego, czym PiS jest. I zamiast traktować pisowski sukces jako część składową fali populizmu, która zalewa Europę, zauważmy, że PiS – odwołując się do kategorii politycznych umocowanych w polskiej tradycji – jest współczesną emanacją Narodowej Demokracji, z wyraźnym nawet przechyłem w stronę ONR-u. Sto lat po odzyskaniu przez Polskę niepodległości i wielkiej frustracji obozu narodowego, który nie doszedł wówczas do władzy, chociaż starał się o to, jak umiał najlepiej (łącznie z zamordowaniem pierwszego wybranego przez Zgromadzenie Narodowe Prezydenta Rzeczypospolitej, Gabriela Narutowicza), bo, mówią...

Wywiad-rzeka z jednym z najbardziej kontrowersyjnych współczesnych historyków i socjologów. Jan Tomasz Gross wzbudza często silne negatywne emocje, wykazuje bowiem, że Polacy w czasie drugiej wojny światowej mieli też udział w mordowaniu Żydów. W rozmowie z Aleksandrą Pawlicką Gross po raz pierwszy porusza wątki osobiste i opowiada m.in. o historii rodziny.

Potwornym dla Polski zrządzeniem losu przywódcy nazistowskich Niemiec postanowili, nie pytając przecież Polaków o zgodę, że będą mordować Żydów właśnie na terenie Polski. Polacy nie mieli żadnego wpływu na tę decyzję, nie mogli się jej sprzeciwić, nie są za nią w żaden sposób odpowiedzialni. Pod wpływem morderczej obsesji jednego z największych złoczyńców w historii ludzkości los rzucił wyzwanie Polakom: z wewnątrz polskiego społeczeństwa wyrwano na męczeńską śmierć jedną dziesiątą współobywateli dlatego, że byli Żydami. Wynika z tego, między innymi, przeogromny temat dla polskiej historiografii, w ramach którego musimy również odpowiedzieć na pytanie: jak reszta polskiego społeczeństwa zachowywała się w tych okolicznościach i czy Po...