Tomizm. Dla-czego?

Celem publikacji z serii „Zeszyty z metafizyki” jest wprowadzenie Czytelnika w nową kulturowo-filozoficzną sytuację, z jaką spotyka się w filozofii współczesnej, gdy podejmuje studia z metafizyki realistycznej. W pierwszej części „Zeszytu” został przedstawiony zarys metafizyki realistycznej, która wyróżnia się autonomią tak co do przedmiotu badań, jak i co do metody oraz celu. Jest typem poznania, które funduje wiedzę rozumiejącą i mądrościową. W drugiej części „Zeszytu” zostały ukazane dzieje i przyczyny wyodrębnienia się ontologii, jako odrębnej obok metafizyki dyscypliny, oraz omówione różnorodne typy nowożytnych i współczesnych ontologii. Czytelnik może zatem dowiedzieć się, że to, co dziś nazywa się „ontologią” niewiele ma wsp�...

Książka stanowi drugą pozycję w serii wydawniczej pod nazwą "Rozmowy z Ojcem Krąpcem". Tytułowa rozmowa dotyczy poznania ludzkiego i jest próbą jego filozoficznego wyjaśnienia. Rozmówcy zwracają uwagę na fakt ludzkiego poznania, jego źródła: zmysły i rozum oraz na podstawowe operacje poznawcze, jak pojęciowanie i sądzenie. Podjęto również problem wartości poznania, relacji myślenia do poznawania oraz realizmu poznawczego. Osobny blok zagadnień stanowi koncepcja teorii poznania i powiązanie jej z koncepcją człowieka, przez co unika się jej autonomizacji.

Książka stanowi piątą pozycję w serii „Rozmowy z Ojcem Krąpcem”. Dialog dotyczy tym razem sztuki i jej filozoficznych źródeł. Przywołuje się szczególnie dwie tradycje filozoficzne: idealizm i realizm, by na ich gruncie ukazać współczesny spór o sztukę. Jednak rozmówcy nie poprzestają na prezentacji sporu sztuki i antysztuki oraz jego filozoficznego zaplecza, lecz zmierzają do rozstrzygnięcia czym jest sztuka, jakie są racje tworzenia, o związek sztuki z realnym światem i kulturą ujmowany pod kątem prawdy, dobra i moralności, piękna oraz religii. Poruszają również problem humanistyki i jej roli w wyjaśnianiu (interpretowaniu) dorobku sztuki, a w tym przede wszystkim jego oceny pod kątem roli kulturotwórczej (książka zawiera wykaz polecanych lektur: te...

Książka dotyczy humanistycznego wymiaru kultury polskiej i jej podstawowych składników: budowania państwowości, tworzenia przestrzeni wolności, twórczości i nauki oraz życia religijnego. Stanowi z jednej strony zwięzłą syntezę rozumienia człowieka i kultury ukazaną na tle dziejów narodu polskiego, a z drugiej świadectwo przeżywania wielkości i piękna tej kultury. Przedmiotem rozmowy jest m.in. rola chrześcijaństwa w formowaniu się państwa polskiego i kultury, dziedzictwo Akademii Krakowskiej oraz średniowiecznej polskiej myśli politycznej - w postaci oryginalnej teorii praw narodów, kultura sarmatyzmu i baroku, tradycje polskich zrywów niepodległościowych i ocena wysokiego rozwoju kulturowego Polaków w XIX w., doświadczenia XX-wiecznych totalitaryzmów, oko...

Na książkę składają się artykuły dotyczące sztuki i jej rozumienia, co prowadzi do podstawowego filozoficznego typu wyjaśniania świata natury i kultury. Okazuje się bowiem, że rezygnacja z filozofii w wyjaśnianiu problemu sztuki powoduje błędny jej obraz, zaś oparcie jej rozumienia na idealizmie i jego pseudofilozofiach prowadzi do ideologii fundującej m.in. tzw. antysztukę i antyartystę. Autor ostrzega, że nie każdy fakt kulturowy, jaki rejestruje historia sztuki, jest faktem kulturotwórczym, bywa bowiem owocem błędu poznawczego twórcy i miast usuwać braki w świecie pomnaża je, deprawując odbiorcę i deterioryzując kulturę. W książce m.in. omówiono problem kultury i kulturoznawstwa, współczesne spory o sztukę, problem twórczości, relację sztuka i re...

Książka pod tytułem "Rozmowy z Ojcem Krąpcem" w swej kompozycji nawiązuje do starożytnej formy dialogu, podczas którego poszukiwano prawdy o świecie i sprawach ludzkich. Mistrzem, do którego kierowane są pytania, jest Ojciec Krąpiec, współtwórca Filozoficznej Szkoły Lubelskiej, profesor i wychowawca, rektor KUL, a przede wszystkim przewodnik na drodze realistycznego wyjaśniania rzeczywistości. Rozmowa jest próbą zrozumienia kim jest człowiek, czym jest dusza ludzka, na czym ludzkie działanie, jakie są relacje człowieka do społeczeństwa. W rozmowie został także podjęty problem śmierci.

Rozmowy z Mistrzem dotyczą jednej z najważniejszych sfer ludzkiego życia, a mianowicie moralności. Przedmiotem rozmowy jest moralność jako sposób działania człowieka i jej konieczne podmiotowe i przedmiotowe czynniki: decyzja, rozumne i wolne postępowanie ku prawdziwemu dobru ludzkiemu, szczęście jako cel dążeń człowieka, hierarchia dóbr: celów i środków w działaniu, cnoty moralne jako usprawnienia konieczne w spełnianiu dobra, prawo naturalne z naczelnym nakazem synderezy: "dobro czyń", społeczne warunki realizacji moralności. Drugim przedmiotem rozmowy jest etyka jako teoria moralności i jej uwarunkowania przyjętą koncepcją człowieka i jego działania oraz jej ostateczne uzasadnienia. Książka zawiera wykaz polecanych lektur: tekstów klasycznych i literatu...

Przedmiotem analiz Autorki jest spór o wychowanie, o jego potrzebę, zakres, metodę i cel, który zawiązał się już w starożytnej Grecji i trwa po dzień dzisiejszy. W szranki stają trzy odmienne typy pedagogiki: kolektywistyczna, indywidualistyczna oraz personalistyczna. U ich podstaw tkwią różne koncepcje człowieka: bądź jako funkcji państwa (kolektywizm), bądź jako zaobsolutyzowanej jednostki (indywidualizm), bądź jako rozumnej, wolnej i suwerennej bytowo, ale spotencjalizowanej i żyjącej społecznie osoby (personalizm). Antropologie te są z kolei pokłosiem filozofii, a ostatecznie sporu o samą filozofię, jaki toczy się pomiędzy tradycją idealizmu (racjonalizmem i irracjonalizmem) a tradycją realizmu poznawczego. Okazuje się więc, że rzeczowe i racjonalne...

W publikacji omówiono podstawowe dla rozumienia rzeczywistości pojęcia, tzw. transcendentalia: byt, rzecz, jedno, odrębne, prawda, dobro, piękno. Pojęcia te pozwalają zrozumieć, że nie tylko człowiek, ale każdy byt, ożywiony i nieożywiony, jest racjonalny i celowy. Racjonalność bytów przejawia się w tym, że poszczególne rzeczy realizują w swym istnieniu zamysł Stwórcy albo twórcy. Celowość świata ujawnia się przez to, że poszczególne rzeczy realizują w swym istnieniu określony cel, założony przez wolę twórcy albo Stwórcy.

Analizy przedstawione w niniejszej rozprawie stanowią inspirującą propozycję, nadającą się do zastosowania na gruncie współczesnych badań dotyczących problematyki związanej z kulturą. Celem analiz jest ukazanie filozoficznych i antropologicznych podstaw sporu o kulturę, zwłaszcza w perspektywie sporu o kulturę wysoką i kulturę niską. Perspektywa metafizyczno-antropologiczna zaproponowana w książce ukazuje oryginalny projekt filozoficznego wyjaśniania kultury wysokiej jako analogicznego zwieńczenia kultury w ogóle. Autorka stara się wykazać, iż rozstrzygnięcie sporu o kulturę wymaga ostatecznie rozstrzygnięcia sporu o człowieka, uzyskania odpowiedzi na pytanie: co rzeczywiście aktualizuje jego potencjalności, sprawiając, że coraz bardziej staje się człow...

Książka dotyczy życia społecznego człowieka jako koniecznego kontekstu jego aktualizacji. Zwraca uwagę na rolę filozofii w rozpoznawaniu istoty życia wspólnotowego, jego metody cywilizacyjnej i ostatecznego celu. Rozważania są dokonywane z perspektywy realizmu filozoficznego, co pozwala wskazać na absurdy idealizmu, w tym zwłaszcza jego cywilizacyjne konsekwencje: utopizm i ustrojową gromadność (socjalizm). Autor przywołuje ciągle cenzurowany dorobek poznawczy realizmu w dziedzinie antropologii i teorii cywilizacji, w tym akcentuje szczególnie personalizm z jego adekwatną i integralną koncepcja człowieka jako osoby. Kluczowymi odniesieniami rozważań są: spór realizmu z idealizmem, transformacja modernizmu w postmodernizm, utopia i utopizm, socjalizm i jego odmiany...

Porzucić świat absurdów to wywiad z Mieczysławem A. Krąpcem przeprowadzony przez ks. Jana Sochonia. M. A. Krąpiec odpowiada na pytania dotyczące jego dzieciństwa, walki o utrzymanie i rozwój Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, filozofii i jej roli w kulturze oraz sytuacji filozofii współczesne

W książce zamieszczono materiały z VIII Międzynarodowego Sympozjum Metafizycznego pt. Substancja - natura - prawo naturalne (15 XII 2006 r.). Celem Sympozjum było przedstawienie dziejów rozumienia substancji, natury i prawa naturalnego i ich wpływu na wyjaśnianie świata, człowieka i ludzkiego działania. W pozycji oprócz tekstów wystąpień z sympozjum zostały zamieszczone artykuły V. Possentiego o nihilizmie oraz B. Walda o rozumieniu prawa Tomasza z Akwinu i Jana Dunsa Szkota. Książka została zadedykowana O. prof. Mieczysławowi A. Krąpcowi z okazji osiemdziesiątej piątej rocznicy urodzin.

W książce została przedstawiona filozoficzna (metafizyczna) teoria kreacjonizmu, która powstała w oparciu o analizę realnie istniejących rzeczy dostępnych ludzkiemu doświadczeniu. Głosi ona, że świat nie powstał z jakiegoś wcześniej istniejącego substratu (praelementu, materii pierwszej, idei, chaosu, energii itp.), lecz w całości został powołany przez Stwórcę do istnienia aktem intelektu i woli, i z nich wyprowadzony. Teoria stworzenia ex nihilo była nieobecna w interpretacjach filozofów starożytnych, a także i średniowiecznych. Wynikało to z powszechnej obowiązywalności zasady wyjaśniania wszelkiego typu powstawania, która głosiła, że „z niczego nic nie powstaje” (ex nihilo nihil fit) oraz z apriorycznego przekonania o odwiecznym istnieniu świata j...

Współczesny przyrodnik chce – na wzór platońskiego Demiurga – stwarzać rzeczy. W procesach klonowania, krzyżówek genetycznych, tworzenia nowych zmutowanych form roślin nie chodzi tylko o przeformowywanie i przetwarzanie rzeczy, ale stawianie się w roli kogoś, kto dzięki nauce uzurpuje sobie moc stwarzania. Rodzi się zatem konieczność odpowiedzi na pytanie, czy istnieją granice ingerencji w strukturę rzeczy, granice poza którymi ingerencja przestaje być doskonaleniem, a podąża w kierunku szkodzenia i deformowania. Problem ten jest domeną nie tylko nauk przyrodniczych, ale przede wszystkim metafizyki. Metafizyka uczy bowiem odkrywania wewnętrznej struktury rzeczy, w której obok elementów przypadłościowych są także elementy konstytutywne, czyli takie, które de...

On Causes, Participation and Analogy, translated from Polish by Hugh McDonald, "Notebooks on metaphysics vol. 6" The world in which we live, surprises us with the richness of its diversity and complexity. The man who by nature seeks to know the surrounding things also wants to understand what it cognizes. One of the stages of ratiocinative cognition is the discovery of causal and analogical type of being of things. Causal connection as relations permeate everything and take place between things. They are not something that is before a thing, but are the result of created things. With the departure of things into existence by the artist or Creator, there also implicates various kinds of causation that is disclosed to the selection of matter, form or purpose for the created things. On the ot...

Rationality and Finality of the World of Persons and Things translated from Polish by Hugh McDonald. "Notebooks on metaphysics vol. 4" In the "Notebook on Metaphysics” No IV is discussed basic concepts for understanding reality, the so-called: transcendentals: being, thing, the one, separate, truth, the good and beauty. These concepts describe properties of every being and allow to understand that not only man, but every being, animate and inanimate, is rational and purposeful. Rationality of beings manifests itself in the fact that particular things carry in their existence plan of the Creator or an artist. The finality of the world is revealed by the fact that the individual things carry on its existence a specific purpose, founded by the will of the Creator or an artist.

"Notebooks on metaphysics volume 3" The third book from the series "Notebooks in Metaphysics" presents interpretation of reality that S. Thomas Aquinas formulated. There are theories, which are fundamental for proper understanding of the world, such as existential conception of being as composed of the elements of essence and existence, the creation from nothing, the analogy of beings. Some parts of this "Notebooks in Metaphysics" (vol. 3) presents the conception of the man as a person and the theory of metaphysical separation and existential judgement-based cognition. The book also presents S. Thomas Aquinas’ texts about new understanding of being, on the creation of being ex nihilo, on the Absolute Being whose essence is existence, etc. Translated from Polish by Hugh McDonald

Celem publikacji z serii „Zeszyty z metafizyki” jest wprowadzenie Czytelnika w nową kulturowo-filozoficzną sytuację, z jaką spotyka się w filozofii współczesnej, gdy podejmuje studia z metafizyki realistycznej. W pierwszej części „Zeszytu” został przedstawiony zarys metafizyki realistycznej, która wyróżnia się autonomią tak co do przedmiotu badań, jak i co do metody oraz celu. Jest typem poznania, które funduje wiedzę rozumiejącą i mądrościową. W drugiej części „Zeszytu” zostały ukazane dzieje i przyczyny wyodrębnienia się ontologii, jako odrębnej obok metafizyki dyscypliny, oraz omówione różnorodne typy nowożytnych i współczesnych ontologii. Czytelnik może zatem dowiedzieć się, że to, co dziś nazywa się „ontologią” niewiele ma wsp�...

"Notebooks on metaphysics volume 2" This book from the series "Notebooks in Metaphysics" provides information on the new interpretation of reality that Aristotle made. Aristotle began the current of realistic philosophy and so began the realistic interpretation of the world and man. There is a discussion of Aristotle’s original conception of being as composed of the elements of matter and form whereby things exist, the conception of man as a being composed of body and soul, and a presentation of the theory of abstract cognition, which is the basis for distinguishing between the natural, the mathematical, and the philosophical science. The book also presents classical texts, namely excerpts from Aristotle’s Metaphysics, Physics, and On the Soul. Translated by Hugh McDonald