Wola 1944. Nierozliczona zbrodnia a pojęcie ludobójstwa

Obok Holocaustu jest to największa zbrodnia wojenna, o wszelkich cechach ludobójstwa, dokonana na ziemiach polskich. Według różnych szacunków na małym obszarze jednej tylko dzielnicy w ciągu zaledwie kilku dni zostało zamordowanych od 30 do 60 tysięcy całkowicie bezbronnych ludzi. Pod względem liczby ofiar tę hekatombę.

Palmiry – miejsce masowych hitlerowskich egzekucji polskich elit społecznych i intelektualnych. Trafiali tam ludzie uznani za „wrogów Rzeszy” i „politycznie niepewni” – osadzeni na Pawiaku i w więzieniu na Rakowieckiej, w areszcie śledczym na Daniłowiczowskiej, w celach siedziby gestapo w alei Szucha, typowani do zbiorowych ulicznych egzekucji, których nie dawało się utrzymać w tajemnicy. W palmirskim lesie zatrzymywały się „budy” wyładowane ludźmi. Ofiarom krępowano ręce i zasłaniano oczy. Pędzono grupami na polanę i ustawiano nad wykopanymi dołami. Oddawano salwę z broni maszynowej, rannych dobijano kolejnymi strzałami. Często grzebano ludzi żywcem. Zapełnione doły Niemcy przysypywali ziemią, maskowali ściółką i sadzili młode sosny. Palmirsk...

Tymczasem wrzesień 1939 roku rozpoczął dramat nie tylko jeńców, lecz także ich bliskich. Przeżycie okupacji było wielkim wyzwaniem zwłaszcza dla tych rodzin, w których przed wojną kobiety poświęcały się prowadzeniu domu. Autorka postanowiła przyjrzeć się trudnym losom tych rodzin w latach II wojny światowej: warunkom, w jakich przyszło im żyć, ciężarom okupacyjnej codzienności i represjom, a także obieranym przez nie strategiom przetrwania. Stara się także odpowiedzieć na pytanie, w jaki sposób pokrewieństwo z zamordowanym oficerem lub funkcjonariuszem wpływało na wojenne losy. Ważnym wątkiem książki jest porównanie sytuacji krewnych ofiar katyńskich pod obiema okupacjami – niemiecką i sowiecką. Historie tych rodzin – rozdzielonych przez wojn�...

Aktion gegen Universitäts-Professoren, przeprowadzona w Krakowie 6 listopada 1939 roku, była jednym z działań skierowanych przeciwko polskiej inteligencji, kulturze i nauce, zaplanowanych przed najazdem Rzeszy Niemieckiej na Polskę, realizowanych w początkowym okresie wojny przez grupy operacyjne niemieckiej policji i służby bezpieczeństwa. Podstępne aresztowanie pracowników naukowych Uniwersytetu Jagiellońskiego, Akademii Górniczej i kilku naukowców z Akademii Handlowej oraz grupy innych osób, dokonane w Collegium Novum Uniwersytetu Jagiellońskiego, było dziełem 2 Oddziału Operacyjnego, kierowanego przez SS-Sturmbannführera Bruno Müllera. W książce przeanalizowano uwarunkowania i przebieg tej operacji, dalsze losy uwięzionych w nazistowskich więzieniach i obozach,...

Książka Warszawskie dzieci ’44 pozwala spojrzeć z zupełnie nowej perspektywy na udział najmłodszych mieszkańców miasta w Powstaniu Warszawskim. To nie opowieść o bohaterskich walkach małych żołnierzy ani dyskusja o tym, czy wolno było im dać broń do ręki albo wysłać z butelką zapalającą na barykady. Po raz pierwszy ukazuje, jak dzieci uczyły się żyć w zupełnie nowej dla nich powstańczej rzeczywistości. Jak szybko musiały dorosnąć, by „wielka przygoda” nie zakończyła się śmiercią. Jak radziły sobie z przerażeniem, bólem, cierpieniem oraz koszmarnymi doświadczeniami, których były uczestnikami bądź świadkami. A także jak z traumą wyniesioną z powstańczej Warszawy musiały zmagać się do końca życia. Skłania do refleksji, jak doświad...

Książka autorów bestsellerowych Zwrotnic dziejów. Fascynująca rozmowa z prof. Andrzejem Chwalbą o polsko-rosyjskiej historii i jej wariantach. • Skąd się wzięła polsko-rosyjska obsesja? • Dlaczego ciągle nam z Rosją nie po drodze? • Które momenty w historii stosunków Polski z Rosją okazały się decydujące dla Polaków, Europejczyków i świata? Wybitny i ceniony historyk Andrzej Chwalba oraz dziennikarz Wojciech Harpula, wykorzystując formę wywiadu, sprawdzoną w książce Zwrotnice dziejów, koncentrują się tym razem na relacjach Polski z „niewygodnym” sąsiadem. Zadają pytania o historię i dynamikę relacji polsko-rosyjskich, decydujące procesy i kluczowe momenty, które zaważyły na losach obu państw. Unia w Krewie 1385 roku, bitwa pod Orszą w 1...

Przemilczana opowieść o jedynym niemieckim dziecięcym obozie koncentracyjnym na terenach Polski Obóz przy ulicy Przemysłowej – obóz koncentracyjny dla polskich dzieci, utworzony na terenie łódzkiego getta. Trafiały tam dzieci od szóstego do szesnastego roku życia. Zmuszano je do pracy ponad siły, bito, głodzono i „wychowywano” morderczymi ćwiczeniami czy polewaniem zimną wodą i zmuszaniem do stania na mrozie. Helenka w momencie osadzenia miała jedenaście lat. Do dzisiaj w nocy budzi się co godzinę. Zuzanna też miała jedenaście lat. W pierwszej pracy po wojnie przed dyrektorem stawała jak przed komendantem. Leon trafił do obozu jako dziewięciolatek. Co noc krzyczy i płacze. Kiedy słyszą nazwisko Pohl, robi im się słabo. Eugenia Pohl była jedną z najokr...

Po raz pierwszy w czasie II wojny światowej z członków mniejszości narodowej sformowano quasi-policyjne oddziały zabójców tym samym Selbstschutz stał się istotnym wykonawcą ludobójczej polityki nazistowskich Niemiec. Przystępując do budowy nowego niemieckiego życia na Wschodzie, zamordowano 4050 tys. niewinnych osób: mężczyzn, kobiet i dzieci przede wszystkim polskich cywilów. Tysiące, a może nawet dziesiątki tysięcy z nich to ofiary Niemców etnicznych, którzy tworzyli Selbstschutz. Większość jego członków po rozwiązaniu organizacji zasiliła inne formacje stanowiące aparat terroru III Rzeszy. Służba w Selbstschutzu była początkiem ich działalności. Przesiedlono także dziesiątki tysięcy Polaków i Żydów, utworzono pierwsze obozy pracy i getta. Mia�...

Fotografie Filipa Halsmanna wiszą dziś we wszystkich największych galeriach świata. Autor portretów Alberta Einsteina, Salvadora Dalego, Marca Chagalla, Johna F. Kennedy`ego, Marylin Monroe i Alfreda Hitchcocka, twórca ponad 100 okładek dla magazynu „Life”, w 1958 został uznany przez „Popular Photography” za jednego z dziesięciu najlepszych fotografów świata. Nie zawsze jednak los sprzyjał Halsmannowi. Na całym jego życiu zaważyła śmierć ojca. 10 września 1928 roku Morduch Max Halsmann – 48-letni dentysta z Rygi – zginął podczas wspinaczki górskiej w Dolinie Ziller w Tyrolu. 22-letni wówczas Filip mówił, że to był wypadek, ale ponieważ był jedynym świadkiem śmierci ojca, jeszcze tego samego dnia został oskarżony o morderstwo. Podczas procesu w j...

Przejmujące wspomnienia Wandy Półtawskiej z obozu koncentracyjnego w Ravensbrück , gdzie autorka była więziona w latach 1941-1945. Opis poniżenia i cierpienia oraz nieludzkich eksperymentów medycznych, jakim wśród wielu kobiet była poddawana autorka, ma na pewno wartość dokumentalną, jako prawda o ciemnej stronie człowieczeństwa. Niezwykle istotną cechą tych wspomnień jest jednak pokazanie wielkiej godności kobiety, która w świecie nieludzkiego upodlenia potrafi poświęcić się za innych, zachować zasady oraz szukać drogi przebaczenia.

Książka rabina Leona Treppa to znakomite kompendium wiedzy o Żydach i judaizmie Autor przedstawia w zarysie dzieje swojego narodu, prezentując jego dorobek umysłowy i kulturalny. Omawia piśmiennictwo i literaturę żydowską, poczynając od starożytności (Biblia i Talmud) aż po czasy współczesne. Opisuje żydowskie święta i zwyczaje, wierzenia i symbole religijne. Znajdziemy tu także rozdziały poświęcone powstaniu i problemom współczesnego państwa Izrael, społeczności Żydów amerykańskich, nowoczesnym kierunkom w judaizmie, a także relacjom chrześcijańsko-żydowskim. Obecne wydanie, poprawione i uaktualnione, zawiera również informacje o żydowskiej mistyce (kabale) oraz debacie na temat Holokaustu. Napisana prostym i przystępnym językiem, książka ta zawier...

„Rozprawa Magdaleny Machowskiej jest z pewnością kompetentnym i erudycyjnym, dobrze napisanym studium życia i twórczości Papuszy, jakiego dotąd u nas nie było. Na podstawie źródeł bezpośrednich, tj. pochodzących od samej Papuszy i jej najbliższych znajomych, głównie jednak dzięki wielu źródłom pośrednim – wykorzystywanym, konfrontowanym ze sobą – otrzymujemy portret, a właściwie kilka portretów biografii i twórczości poetyckiej Papuszy. Ten zabieg wyodrębnienia faktycznego portretu, zestawienia go z portretem literackim (legendowym), następnie autobiograficznym, pamiętnikarskim, poetyckim, ikonograficznym uważam za szczególnie udany”. – z recenzji prof. dra hab. Zbigniewa Libery Papusza to polska poetka wywodząca się z grupy romskiej, pisząca w...