Kronos 2/2014 Mesjanizm

Kryzys kultury europejskiej, z jakim mamy do czynienia (mowa o pierwszej dekadzie XX stulecia), jest kryzysem samego rozumu pojętego jako Verstand, a więc bardziej jako pragmatyczny rozsądek niż jako Logos, którego rzekomo bronią okcydentaliści. Logos pojmowany jako Słowo to Rozum pojednany z naturą i Bogiem. Stanowi on rzeczywiste przezwyciężenie niszczącego w skutkach rozdwojenia na podmiot i przedmiot poznania, charakterystycznego dla epistemologii Kanta. O powrót do tak określonego Rozumu, strzegącego wartości Osoby, warto się strzelać, powiada Ern. Nie stanowienie podmiotowej autonomii moralnej, tylko zestrojenie ludzkiej duszy z duszą wszechświata może przynieść człowiekowi wolność, której on nie odrzuci ani też nie zechce poprawiać w imię wolności inne...

Pojęcie „teurgii” jest najważniejszym z zapomnianych, choć nadal czynnych pojęć cywilizacji europejskiej (a może, szerzej, całej ludzkości). Zwróćmy uwagę na zakres, jaki ono obejmuje. Z jednej strony msza święta jest w katolicyzmie i prawosławiu praktyką teurgiczną, w której chleb i wino zmieniają się w święte ciało Boga. Z drugiej strony idea przebóstwienia człowieka – w swojej oświeceniowej i materialistycznej właśnie artykulacji – powraca u dziewiętnastowiecznych radykałów i socjalistów (problemy filozoficzne, uważali oni, trzeba rozwiązać czynem; dawni filozofowie interpretowali świat – przypomnijmy tę słynną frazę – nowi będą go zmieniać). I wreszcie, last but not least, czy we współczesnej technologii nie chodzi o stworzenie c...

W dialogu Zarys kabały chrześcijańskiej, którego fragmenty drukujemy w tym tomie, znajdujemy wizję ewoluującego kosmosu połączoną z mesjańską Obietnicą. Idealizm niemiecki, filozofie Hegla i Schellinga były duchowym potomstwem kabały chrześcijańskiej. Seminarzyści z Tybingi znali ją za pośrednictwem Friedricha Christopha Oetingera i tradycji pietystycznej. Stąd prowadzi pierwsza droga (zgodnie z którą ułożyliśmy dział Eseje) do filozofii żydowskiej, a w szczególności do syjonizmu, który – dzieło zlaicyzowanych niemieckich Żydów, wykształconych na filozofii niemieckiej – położył u swoich podstaw rewolucyjny projekt ożywienia języka martwego, uczynienia z hebrajskiego żywej mowy historii. I droga druga – do polskiego romantyzmu, który w tym nume...

Tragiczny bunt i równie tragiczne pojednanie – wiek XIX i wiek XX – oto dwie twarze epoki mieszczaństwa. Nic się nie zmieniło, wciąż żyjemy na przełomie tych świato-wieków. Bunt przeciw mieszczańskiej małej stabilizacji ma w niniejszym numerze twarze Györgya Lukácsa i Sorena Kierkegaarda, pojednanie – twarze Tomasza Manna i Ágnes Heller. Polem boju między pojednaniem a buntem okazuje się w szczególny sposób estetyka. Spór wieku XIX z XX jest również sporem o status dzieła sztuki. W numerze prezentujemy pierwsze polskie przekłady fragmentów dwóch klasycznych prac estetycznych Lukácsa, znaczących początek i koniec jego drogi intelektualnej: Heidelberskiej filozofii sztuki z lat 1912–1914 oraz Swoistości estetyki z lat 60., której najsłynniejszy i najcz...

W którą stronę zmierza dzisiejszy pieniądz? Czy prawdę mówi nieszczęsna kochanka Fausta, że „Do złota bieży, od złota zależy / W końcu wszystko”? Czy współczesny pieniądz związany jest jeszcze – niechby słabo i tylko umownie – z tym szlachetnym kruszcem? Czym w takim razie jest pieniądz sztuczny, skoro swą moc i „realność” czerpie z odseparowania dolara od złota, brylantów, platyny?

W numerze m.in.: – Friedrich Wilhelm Joseph von Schelling, Światowieki. Ułamek z roku 1811, – Christophe Bouton, Czas i wolność, – Markus Gabriel, Filozofia czasu w Światowiekach Schellinga, – Catherine Malabou, Przyszłość Hegla. Plastyczność, czasowość, dialektyka. Wstęp, – Søren Kierkegaard, Bojaźń i drżenie. Epilog, – Michał Otorowski, Dzień XXXVII: Wahania Naturalisty, – Paweł Rzewuski, Filozofia demiurgizmu, – Marek Blaszke, Miłość i medycyna, – Jan Tokarski, Andrzej Walicki i Leszek Kołakowski – korespondencja.