Saragossa 1808-1809

Jesienią 1806 roku cesarz Napoleon I w błyskotliwej kampanii pobił Prusaków, a jego wojska dotarły do Poznania. Ludność polska powitała je entuzjastycznie. Na wezwanie gen. Jana Henryka Dąbrowskiego i Józefa Wybickiego Polacy przejmowali administrację i tłumnie zgłaszali się do odtwarzanego wojska polskiego. Tymczasem korpusy Napoleona ruszyły za Wisłę i odrzuciły siły rosyjsko-pruskie na wschód. Tym zmaganiom towarzyszyła tzw. mała wojna polska, czyli zmagania polsko-pruskie pod Słupskiem i Tczewem oraz walki podjazdowe z rosyjskimi kozakami nad Omulwią. Francuzi zaś oblegali na tyłach pruskie twierdze: Gdańsk, Kołobrzeg i Grudziądz. Szymon Jagodziński szeroko opisuje boje toczone na Pomorzu w 1807 roku, w tym udział w nich wojsk cudzoziemskich służących...

Torres Vedras to miejscowość w Portugalii na północ od Lizbony. Została tu stoczona jedna z najważniejszych bitew z okresu wojen napoleońskich na Półwyspie Iberyjskim. Dowodzący brytyjskim korpusem ekspedycyjnym Arthur Wellington zbudował tu potrójną linię umocnień z Torres Vedras jako obozem głównym. Pozycja ta zamykała Francuzom drogę do Lizbony. W październiku 1810 roku generał Massena na czele 65 tysięcy żołnierzy francuskich dotarł w ten rejon, ale słabi liczebnie Brytyjczycy nie dali się wywabić poza linię umocnień i odpierali wszelkie próby szturmu. W końcu osłabieni głodem Francuzi odstąpili i wycofali się, a w roku 1811 Massena ostatecznie wycofał się z Portugalii do Hiszpanii. To był początek końca ekspansji napoleońskiej na Półwyspie...

Gdy latem 1914 roku wybuchła pierwsza wojna światowa, na Belgię i Francję spadła niemiecka ofensywa. Po zajęciu Belgii i odrzuceniu wojsk francuskich z Alzacji i Lotaryngii, na początku września armie cesarza Wilhelma II parły na Paryż. Dopiero w bitwie nad Marną, stoczonej pomiędzy 5 a 12 września 1914 roku, Francuzi udaną kontrofensywą zatrzymali pochód nieprzyjaciela i pogrzebali plany wojenne Rzeszy - błyskawicznego rzucenia zachodniego sąsiada na kolana, tak jak w 1870 roku. Do sukcesu Francuzów przyczyniło się sprawne dowodzenie gen. Joffrea, wielka determinacja oraz... paryskie taksówki, które dowiozły na front świeże oddziały. Bitwę tę nazwano „cudem nad Marną”. Sprawiła ona, że walki na froncie zachodnim przybrały charakter pozycyjny, a ogromny...

W latach 1790–1791 rząd Stanów Zjednoczonych stanął w obliczu pierwszego wielkiego kryzysu związanego z atakami Indian zamieszkujących ziemie pomiędzy rzeką Ohio a Wielkimi Jeziorami. Bez uzyskania kontroli nad tymi obszarami trudno było myśleć o rozwoju osadnictwa na zachód od gór Appalachów. Wybór był prosty: rząd amerykański mógł je od Indian wykupić albo wydrzeć zbrojnie. Pierwsze kampanie zakończyły się jednak bolesnymi porażkami Amerykanów. Dotkliwa była zwłaszcza klęska gen. St. Claira nad rzeką Wabash w listopadzie 1791 roku. Na polu walki zostawił on 800 poległych, czyli więcej niż zginęło w którejkolwiek z bitew wojny o niepodległość. Tę wpadkę udało się zmazać dopiero w 1794 roku, gdy nową armię poprowadził przeciwko Indianom z...

Miejscowość o historycznej nazwie Oravais (fin. Oravainen) leży w południowo-zachodniej Finlandii, nad Zatoką Botnicką. 14 września 1808 roku pod Oravais (będącym dziś częścią miasteczka Vöra) rozegrała się jedna z najważniejszych bitew w historii Szwecji. Wojska rosyjskie rozbiły i zmusiły do odwrotu armię szwedzką. Ostatecznie Szwecja przegrała wojnę z imperium Romanowych i 17 września 1809 roku zawarła upokarzający pokój we Fredrikshamn. Według jego warunków musiała odstąpić Rosji prowincje fińskie, a także czysto szwedzkie na północy. Szwedzi utracili niemal połowę terytorium, a Sztokholm stał się nagle miastem przygranicznym. Ta klęska przyczyniła się do tego, że następcą szwedzkiego tronu został francuski marszałek Jean Bernadotte, co...

Polska odrodzona w listopadzie 1918 roku musiała zbrojnie kształtować swoje granice. Tak było również na południu, gdzie miał miejsce spór o przynależność Śląska Cieszyńskiego, Spiszu i Orawy z nowo powstałą Czechosłowacją. W trzeciej dekadzie stycznia 1919 roku armia tego państwa niespodziewanie zaatakowała nieliczne polskie oddziały na Śląsku Cieszyńskim. Czechosłowacka ofensywa została zatrzymana pod Skoczowem i Ustroniem, po czym walki zostały przerwane. O niekorzystnym dla Polski przebiegu granicy wzdłuż rzeki Olzy przesądziła decyzja mocarstw zachodnich z lata 1920 roku. Stało się to przyczyną złych stosunków polsko-czechosłowackich w następnych latach. Okazja do rewanżu nadarzyła się jesienią 1938 roku, gdy Hitler wywołał tzw. kryzys sud...

W 323 roku p.n.e. nagle zmarł Aleksander Wielki, władca imperium macedońskiego rozciągającego się od Bałkanów przez Egipt, Bliski Wschód aż po wschodnie Indie. Do walki o schedę stanęli generałowie Aleksandra. Te zmagania przeszły do historii jako wojny diadochów (gr. następców). Wśród nich czołowe role odgrywali Eumenes z Kardii i Antygon Jednooki, obaj mistrzowie sztuki wojennej i forteli, podczas kampanii i bitew przypominający wytrawnych szachistów. Ich pojedynek zdeterminował przebieg drugiej wojny diadochów z lat 319-316 p.n.e., a jego wynik w dłuższej perspektywie przesądził o trwałym podziale imperium na kilka królestw. Eumenes sprzymierzył się z Polyperchonem (sprawującym kuratelę nad ostatnim, nieślubnym potomkiem Wielkiego Macedończyka Aleksan...

Kolejna publikacja Roberta F. Barkowskiego w serii „Historyczne Bitwy” dotyczy konfliktu wewnętrznego w imperium Franków pomiędzy potomkami Karola Wielkiego. Podłożem walk o władzę było ścieranie się koncepcji jedności cesarstwa oraz frankijskiego prawa dziedziczenia. Z jednej strony cesarz miał sprawować władzę zwierzchnią nad prowincjami imperium. Z drugiej zaś, na mocy zasad sukcesji, należało podzielić państwo pomiędzy prawowitych spadkobierców z rodu Karolingów i obdarzyć ich godnościami królewskimi, co sprzyjało emancypacji. Najpierw cesarz Ludwik I Pobożny zmagał się ze zbuntowanymi synami: Ludwikiem II Niemieckim, Lotarem I i Pepinem I Akwitańskim (a potem jego synem Pepinem II). Następnie, po śmierci Ludwika Pobożnego w 840 roku, rozpętała...

Rok 1066 jest kojarzony przede wszystkim z bitwą pod Hastings, w której normański książę Wilhelm pokonał króla Anglii Harolda Godwinsona i wkrótce objął angielski tron. Kilka tygodni wcześniej w północno-wschodniej części kraju miały miejsce dwa nie mniej dramatyczne starcia. Król Norwegii Harald III Srogi (Hardrada) podjął próbę zdobycia angielskiej korony, znajdując sojusznika w Tostigu, wygnanym bracie Harolda Godwinsona. We wrześniu licząca ok. 10.000 zbrojnych armia norweskich wikingów rozpoczęła pustoszenie wybrzeży Northumbrii. Pod Fulford, na południe od miasta York, drogę zastąpiły jej siły anglosaskie dowodzone przez earlów Edwina i Morkara. Najeźdźcy odnieśli zdecydowanie zwycięstwo, ale już pięć dni później dali się zaskoczyć pod S...

Bitwa pod Kadesz, jedna z najsłynniejszych batalii starożytnego Bliskiego Wschodu, została stoczona w XIII stuleciu przed naszą erą. W dolinie rzeki Orontes starły się wojska egipskie dowodzone przez wojowniczego faraona Ramzesa II oraz armia Hetytów, którzy stworzyli imperium w Azji Mniejszej - na ich czele stał król Muwatallis II. Wydarzenie to było punktem kulminacyjnym walk o dominację w Syrii. Pomimo że bój pod Kadesz jest najlepiej udokumentowaną bitwą w historii starożytnego Egiptu, trudno stwierdzić, kto wyszedł z niego zwycięsko. Ramzes II za pośrednictwem licznych inskrypcji, płaskorzeźb i tekstów spisanych na papirusach ogłosił, że to on był triumfatorem. Najpierw miał odeprzeć atak hetyckich rydwanów, a potem zepchnąć wrogów do rzeki. Dominik...

Polacy podczas wojny polsko-rosyjskiej z 1831 roku nie dali się łatwo pokonać liczniejszemu przeciwnikowi. Potrafili wygrywać potyczki i mniejsze bitwy, przegrywali jednak, gdy dochodziło do większych starć. Winą za ten stan rzeczy historycy i pisarze najczęściej obarczali polskie elity - rząd, sejm, ale przede wszystkim polską generalicję. Zarzucano jej bierność, brak wiary w zwycięstwo, czy po prostu mierne zdolności, które miały doprowadzić do zaprzepaszczenia szans powstania listopadowego. Unicestwienie w maju 1831 roku stacjonującej w widłach Bugu i Narwi gwardii cesarskiej, na którą składały się najbardziej wyborowe jednostki rosyjskie, przez liczące ponad 40 000 żołnierzy zgrupowanie polskie mogło bez wątpienia przynieść trudne do przewidzenia sku...

?Atak federalny poprzedził ponad dwugodzinny ostrzał artyleryjski i zmasowany ogień strzelców wyborowych w całym pasie natarcia McClernanda. Około godziny 13.00 ruszyły do ataku dywizje A.J. Smitha i Carra. Gen. Stephen Lee opisał to natarcie w następujący sposób: Nagle (?), jak zaczarowane, wszystkie działa i karabiny wstrzymały ogień (?) przerwanie kanonady tak wielu dział polowych i grzechotu tysięcy karabinów strzelców wyborowych oszołomiło ciszą. Ale trwała ona tylko krótką chwilę. Niespodziewanie, jakby prosto z wnętrza ziemi, wyłoniły się gęste masy federalnej piechoty formujące liczne kolumny, które ? głośno krzycząc ? ruszyły biegiem do ataku z zatkniętymi bagnetami, bez jednego wystrzału, kierując się ku wysuniętym, milczącym pozycjom kon...

Miejscowość o historycznej nazwie Oravais (fin. Oravainen) leży w południowo-zachodniej Finlandii, nad Zatoką Botnicką. 14 września 1808 roku pod Oravais (będącym dziś częścią miasteczka Vöra) rozegrała się jedna z najważniejszych bitew w historii Szwecji. Wojska rosyjskie rozbiły i zmusiły do odwrotu armię szwedzką. Ostatecznie Szwecja przegrała wojnę z imperium Romanowych i 17 września 1809 roku zawarła upokarzający pokój we Fredrikshamn. Według jego warunków musiała odstąpić Rosji prowincje fińskie, a także czysto szwedzkie na północy. Szwedzi utracili niemal połowę terytorium, a Sztokholm stał się nagle miastem przygranicznym. Ta klęska przyczyniła się do tego, że następcą szwedzkiego tronu został francuski marszałek Jean Bernadotte, co...

Torres Vedras to miejscowość w Portugalii na północ od Lizbony. Została tu stoczona jedna z najważniejszych bitew z okresu wojen napoleońskich na Półwyspie Iberyjskim. Dowodzący brytyjskim korpusem ekspedycyjnym Arthur Wellington zbudował tu potrójną linię umocnień z Torres Vedras jako obozem głównym. Pozycja ta zamykała Francuzom drogę do Lizbony. W październiku 1810 roku generał Massena na czele 65 tysięcy żołnierzy francuskich dotarł w ten rejon, ale słabi liczebnie Brytyjczycy nie dali się wywabić poza linię umocnień i odpierali wszelkie próby szturmu. W końcu osłabieni głodem Francuzi odstąpili i wycofali się, a w roku 1811 Massena ostatecznie wycofał się z Portugalii do Hiszpanii. To był początek końca ekspansji napoleońskiej na Półwyspie...

Oblężenie Kadyksu przez Francuzów było jedną z ważniejszych strategicznie operacji militarnych podczas inwazji Hiszpanii. Zdobycie miasta miało decydujące znaczenie dla zakończenia wojny i ostatecznego ugruntowania władzy Józefa Bonapartego na hiszpańskim tronie. Zajęcie Madrytu nie rozwiązywało bowiem problemu uznania Józefa jako prawowitego monarchy, ponieważ nadal funkcjonowały władze suwerennej Hiszpanii, najpierw w Sewilli, a następnie w Kadyksie. Aby Józef mógł naprawdę zostać królem Hiszpanii, należało zatem podbić Andaluzję z Sewillą i Kadyksem, powiększyć w ten sposób terytorium, na którym sprawował rządy, i zyskać legalizację władzy przez hiszpańskie Kortezy obradujące w Kadyksie. Tego domagał się Napoleon.