„Lars Saabye Christensen” – książki

Kultowa, wielokrotnie nagradzana powieść, która na stałe weszła do kanonu literatury światowej Barnum i Fred, przyrodni bracia, dorastają w latach sześćdziesiątych w Oslo pod opieką trzech wyjątkowych, niezłomnych kobiet: matki Very, babki Boletty i nazywanej Starą prababki – dawnej gwiazdy kina niemego. Narodziny Freda naznaczone są wojenną traumą, która zdeterminuje życie obu braci. Historię ich relacji, równie bliskiej, co duszącej, opowiada dorosły już Barnum – ceniony scenarzysta filmowy, który nigdy nie uwolnił się od rodzinnego piętna. Półbrat to powieść, której nie można zapomnieć. Historia o silnych kobietach i cieniach mężczyzn, którzy odcisnęli ślad na ich życiu. Opowieść o brutalności i trudach dorastania, o trwaniu w cieniu traumy i skomplikowanych relacjach z najbliższymi, które na zawsze determinują nasze losy. Wyróżniona prestiżową Nagrodą Literacką Rady Nordyckiej powieść po raz pierwszy ukazała się w 2001 roku, a po latach wciąż żyje w pamięci czytelników i jest uważana za jedną z najważniejszych książek w dorobku Larsa Saabye Christensena. Lars Saabye Christensen – jeden z najbardziej cenionych norweskich pisarzy, autor powieści, poezji i zbiorów opowiadań. Debiutował w 1976 roku zbiorem wierszy Historien om Gly, jednak przełomem w jego karierze okazali się Beatlesi (1984). Doceniona przez krytykę powieść była ogromnym sukcesem komercyjnym i otrzymała tytuł najważniejszej książki dwudziestopięciolecia w plebiscycie dziennika „Dagbladet”. Jest laureatem Nagrody Norweskich Krytyków Literackich, Nagrody Księgarzy Norweskich, Nagrody Rivertona, Brageprisen oraz Nagrody Doblouga. W 2006 roku został odznaczony komandorią Orderu Świętego Olafa za zasługi dla literatury norweskiej. Jego powieści ukazały się w 36 krajach. W Polsce dotychczas wydano sześć jego książek: Jubel, Herman, Odpływ, Beatlesi, Magnes oraz Moja chińska babcia (Marginesy 2023).

Najbardziej osobista powieść Christensena. Pierwszy tom trylogii. Oslo, dzielnica Fagerborg, rok 1947. Ewald Kristoffersen pracuje w agencji reklamowej, a jego żona Maj jest gospodynią domową. Jak większość mieszkańców powojennego Oslo, małżeństwo stara się jakoś wiązać koniec z końcem, a ich życie niczym szczególnym się nie wyróżnia, może z jednym wyjątkiem: ich syn ma osobliwą naturę. „Jesper przypomina przedziwną strunę, jednocześnie luźną i napiętą”. Oto pierwszy tom trylogii, być może najbardziej osobistego dzieła Larsa Saabye Christensena – prozaika i poety od lat wymienianego w gronie najważniejszych norweskich kandydatów do Literackiej Nagrody Nobla. Główni bohaterowie tej powieści mieszkają pod adresem Kirkeveien 127, czyli w domu, w którym niegdyś mieszkali dziadkowie autora. Christensen zawsze podkreśla, że jego żywiołem jest fikcja – wymyślanie i opowiadanie historii. Tutaj losy bohaterów są mocno splecione z samym miastem, a autor jest, jak wiadomo, niezrównanym twórcą światów, w których czytelnik zatapia się i zaczyna żyć razem z postaciami. Jednocześnie odbieramy dzieje Ewalda i Maj jako coś absolutnie uniwersalnego – jako opowieść o rajach utraconych, które wszyscy w sobie nosimy. Kto z nas nie stał nigdy na rogu ulicy, nasiąkając miejskim zgiełkiem? Jakie ślady zostawiają w nas światła i dźwięki miasta? Jakie historie kryją w sobie powojenne protokoły Czerwonego Krzyża z Oslo? Jak te historie się łączą? To jedna z tych powieści, które nie krzyczą głośno, ale lśnią pięknymi, intymnymi portretami i mądrością. Lars Saabye Christensen jest największym spośród piewców Oslo.

Na początku 1906 roku Jørgen Christensen wypływa do Hongkongu, aby stacjonować tam w służbie przedsiębiorstwa ratowniczego Svitzer Bjærgnings-Entreprise. Parę miesięcy później dołącza do niego młoda norweska żona – Hulda. Gdy Lars Saabye Christensen towarzyszy umierającemu ojcu w jego ostatnich dniach, stara się dowiedzieć więcej o latach, które dziadkowie spędzili na Wschodzie. Przegląda należące do rodziny listy i fotografie, a także archiwa prasowe, i stara się odtworzyć zwłaszcza historię Huldy. Co skłoniło młodą damę z Kopenhagi do wyruszenia samotnie w długą i niebezpieczną podróż morską? Jak wyglądało jej życie w odległej kolonii? Powieściowe doświadczenie wcale nie pomaga Christensenowi w rekonstruowaniu wydarzeń – tym razem nie może pozwolić, by fantazja czy domysły wypełniły luki w opowieści. Mimo tego – a może właśnie dzięki wierności faktom – maluje fascynujący wizerunek tamtych czasów, a utkany ze skrawków informacji obraz ostatecznie powierza czytelnikowi: „O tym, czy te przemyślenia przybliżają nam moją chińską babcię, może zdecydować jedynie czytelnik, bo jest jak ktoś obcy, kto po raz pierwszy odwiedza jakieś miasto i studiuje tabliczki z nazwami ulic, numery telefonów i adresy, ażeby lepiej poznać mieszkańców”.

Autor Półbrata i Beatlesów powraca – tym razem z powieścią o miłości! Saabye Christensen w absolutnie najwyższej formie. – „Dagsavisen” Nowa powieść najpoważniejszego norweskiego kandydata do literackiej Nagrody Nobla to historia miłosna. Jej bohaterowie, Jokum i Synne, próbują za wszelką cenę być razem, choć, jak się wydaje, nic ich nie łączy poza zamiłowaniem do sztuk wizualnych. Jokum jest wycofanym i melancholijnym fotografem, a Synne historyczką sztuki, specjalizującą się w twórczości Edwarda Hoppera, uwielbiającą sławę i blask wielkiego świata. Poznali się na studiach w latach 70. XX wieku i od początku zdają sobie sprawę, że są jak bieguny tytułowego magnesu. Tłem dla tej opowieści są dwa duże miasta – Oslo i San Francisco. Wraz z Synne i Jokumem czytelnik obserwuje kolejne dekady XX wieku, towarzyszące im zmiany w sztuce, społeczeństwie i sposobach postrzegania świata. Po raz kolejny jednym z pierwszoplanowych bohaterów w twórczości Christensena okazuje się... czas. „Magnes” to powieść tej samej klasy co „Beatlesi” i „Półbrat”, a może nawet i wyższej. – Guri Hjeltnes, „Verdens Gang” Dziś, ponad dwa lata po premierze norweskiej edycji, wiadomo już, że Magnes jest jedną z trzech najistotniejszych książek w dorobku Larsa Saabye Christensena: Beatlesi stanowią największe osiągnięcie w młodzieńczym okresie jego twórczości, Półbrat jest arcydziełem pisarza w średnim wieku, zaś Magnes – dzieło artysty dojrzałego – to suma wszystkiego, co najlepsze w jego pisarstwie, a przy tym – i to jest najbardziej imponujące – czytelnik ma wrażenie, że autor znów robi coś absolutnie nowego. Oświadczenie jury Brageprisen, które nagrodziło Magnes w 2015 roku: „Magnes to jednocześnie typowa powieść Christensena i coś zupełnie nowego. Znajdziemy tu nieprzebrane bogactwo myśli, wielką radość z pisania i zarazem wielką powagę. Tekst, który zaczyna się jak typowa opowieść o dojrzewaniu i miłości, szybko zmienia formę i staje się potężnym, doskonale napisanym dziełem, bogatym w odniesienia i elementy krytyki społecznej. Autor, który lubuje się w osobliwych protagonistach i urokliwych imionach, otwiera przed nami bramy innego świata”.

Beatlesi — klasyczna powieść i największy międzynarodowy bestseller Larsa Saabye Christensena — nareszcie w Polsce! Oslo, rok 1965. Na świecie szaleje beatlemania. Kim, Gunnar, Seb i Ola, nierozłączni przyjaciele ze szkolnej ławy, chcą być jak słynna czwórka z Liverpoolu. Zapuszczają grzywki, przyjmują pseudonimy Paul, John, George i Ringo i z wypiekami na twarzy czekają na kolejne piosenki. Love Me Do, She Loves You, Strawberry Fields Forever… nie ma dla nich większego święta, niż wspólne słuchanie płyt słynnej grupy. Pewnego dnia chłopcy postanawiają założyć własny zespół. Piękna książka o dziecięcych marzeniach, pierwszych miłościach i libacjach, buncie i konfrontacji z rzeczywistością? Tak, ale nie tylko. W łagodną opowieść o dojrzewaniu w pewnym momencie zaczyna się wsączać coś mrocznego i niepokojącego. Kim, Gunnar, Seb i Ola dorastają i zmieniają się razem z muzyką Beatlesów – to droga od pierwszych pocałunków i randek z koleżankami z klasy aż do gwałtownych protestów przeciwko wojnie w Wietnamie i rewolucyjnych rozruchów na ulicach Oslo. Od bezgranicznego oddania i przyjaźni aż do bolesnego rozpadu. Beatlesi to jeden z największych norweskich bestsellerów w historii i książka otoczona aurą kultowości — zwyciężyła w plebiscycie norweskiego dziennika „Dagbladet” na najlepszą książkę 25-lecia. Miliony czytelników w kilkunastu krajach świata umieszcza ją na listach swoich lektur odmieniających życie. Najczulsza i najbardziej przekonująca powieść o dojrzewaniu, jaką czytałeś od bardzo, bardzo dawna.

I. Funder zwany Chaplinem ma 15 lat, właśnie wyjechał z matką na wakacje. Jest lipiec 1969 roku, za kilkanaście dni Neil Armstrong stanie na powierzchni Księżyca. Funder chce napisać o tym wiersz, ale nie uda mu się stworzyć niczego poza tytułem. II. Kiedy w amerykańskim miasteczku Karmack liczba nieszczęśliwych wypadków wzrosła o 18 procent, szeryf postanawia zatrudnić pośrednika, który będzie przekazywał tragiczne wieści rodzinom poszkodowanych. Posadę otrzymuje Frank Farelli. Niektórzy twierdzą, że Farelli przynosi nie tylko wiadomości o nieszczęściach, ale również same nieszczęścia. III. Funder jest już po pięćdziesiątce, właśnie opuścił ośrodek terapeutyczny w stanie Maryland. Jest cenionym pisarzem, ale po śmierci ojca przeżył załamanie nerwowe. „Najpierw straciłem ojca, potem straciłem powieść, a na koniec straciłem rozum" – mówi. Te trzy historie, misternie połączone na bardzo wielu poziomach, składają się na Odpływ, nową powieść Larsa Saabye Christensena, autora niezapomnianego Półbrata i głównego norweskiego pretendenta do Literackiej Nagrody Nobla. W najnowszej książce norweski pisarz powraca do swoich ulubionych wątków i tematów: relacji dziecko-rodzice, dojrzewania i drobnych niedoskonałości fizycznych, które definiują osobowość. Znakiem rozpoznawczym Saabye Christensena są też postaci kobiet: świetliste, tajemnicze i emanujące swoistą melancholią. Książka została uznana przez prasę za arcydzieło i jest uważana za najlepszą powieść autora. Ostry, zabawny i wstrząsający Odpływ to propozycja dla wszystkich, którzy kochają filmy braci Coen i nie mogą się uwolnić od chłodnego czaru prozy Karla Ove Knausgarda. Saabye Christensen hipnotyzuje tak samo, ale czułość, z jaką opisuje swoich niedoskonałych bohaterów, sprawia, że Odpływ emanuje niezwykłym ciepłem. Od tej książki nie sposób się uwolnić. Zaczyna się jak echo, a kończy jak niewątpliwe arcydzieło. – „Aftenposten” Czuła i smutna opowieść o śmierci, winie i pojednaniu. Najlepsza powieść Christensena od czasu Półbrata. –„ Adresseavisen” „Odpływ” jest zabawny, a jego zakończenie – intensywne, szczere i tak piękne, że rozłożyło mnie na łopatki. – „Dagbladet” Nowa powieść Christensena przerosła nasze – wygórowane – oczekiwania. Autor nigdy nie był w tak znakomitej formie. – Norsk Rikskringkasting (norweska telewizja publiczna)